چکیده: اقتصاد ایران در عصر زمامداری دودمان قاجار ، هر چند مانند دوره های ماقبل آن متکی بر زمینداری بود و قوت قالب مردم و درآمد دولت از محصولات کشاورزی و دامی به دست می آمد؛ لیکن باوقوع انقلاب صنعتی در اروپا و گسترش مناسبات نوین سرمایه داری و توسعه تجارت بین قاره ائی ، زیرساختهای اقتصاد نسبتا ایستای ایران در طی سده های 13 و 14 ق/ 19 و 20 م ، تحولات نسبتا مهم و عمده ائی شاهد گردید . این تغییرات روبه گسترش خاصه در سطح اقتصاد محلی ایران و در برخی ولایات کشور نمود بیشتری داشت. از جمله بر اثر رشد نسبی سرمایه داری خارجی و توسعه روابط پولی ، تأثیرات چشمگیری در منطقه سوق الجیشی استرآباد- که خاستگاه قاجاران نیز محسوب می شد-حادث شد. در واقع ، به دلیل زمینه های مساعد رشد بخش کشاورزی ، پیشرفتها و دستاوردهایی در اقتصاد استراباد ایجاد شد و بر ساختار آسیب دیده این منطقه تاثیر مثبت گذاشت. این پژوهش با استفاده از روش متداول در حوزه علوم انسانی و اجتماعی یعنی شیوه نظری و اسنادی ، به توصیف و تحلیل مباحث مرتبط با موضو ع پرداخته است. لذا تلاش شده با مراجعه به منابع موجود، به بررسی کم و کیف وضعیت اقتصادی و قابلیت های موجود منطقه استرآباد در این دوران از تاریخ معاصر ایران ، پرداخته شود و با درک تأثیرات اقتصاد ملی و نیز رخدادهای مهم سیاسی این برهه، عواملی نظیر تأثیر همجواری با روسیه بر اقتصاد استرآباد بررسی شود. نتیجه حاصل از تحقیق مورد نظر ، آن که عللی مانند بسترهای جغرافیائی مساعد در استراباد ( مانند خاک حاصلخیز و آب فراوان و..) ، تنوع محصولات زیرکشت ، زمینه سوق الجیشی منطقه به واسطه سهولت ارتباطات ترابری و مجاورت با روسیه و ..، پیوستگی تدریجی اقتصاد محلی با آهنگ رشد مناسبات سرمایه داری در جهان ، ایجاد راهها ، تجارتخانه ها و رشد سرمایه گذاری خارجی و نیز تمایل تدریجی بخشی از اقوام ترکمن به بهره بری از عواید زراعی و.. در توسعه روبه رشد اقتصاد محلی استرآباد و خاصه زیربنای اقتصاد آن یعنی بخش کشاورزی تاثیر مستقیم داشته است. واژه های کلیدی: استرآباد ، اقتصاد ، قاجاریه ، روسیه ، کشاورزی ، ترکمن

مرتضی قلی بیات سهام السلطان پسر بزرگ حاج عباس قلی خان سهم الملک ( 1336-1266 ش) دراراک متولد شد و پس از آموختن تحصیلات مقدماتی دراراک به تهران آمد و تحصیلات متوسطه را آموخت . پس از آن به اراک برگشت و به کار ملک داری پرداخت. در بیست سالگی وارد نظام شد و مامور وصول مالیات ، از سوی احمد شاه لقب سهام السلطان گرفت. پس از آن در ده دوره متوالی نماینده مجلس شورای ملی بود و دراکثر موارد نائب الرئیس. یکبار درمجلس سنا و یک بار در مجلس موسسان نائب رئیس گشت. درسال 1323 نخست وزیر شد و چهار دوره وزیر بوددرسال 1324 به استانداری آذربایجان رسید اما توفیق نداشت. از سال 1330 در ماجرای خلع ید واردجریانات نفت شد و تا سال 1336 مدیر عامل شرکت نفت بود. دراین سال فوت کرد. این تحقیق عموما بصورت اسنادی و کتابخانه ای انجام گردیده و درمواردی از شیوه ی تحقیق میدانی بهره گرفته است در مواردی از نظریات بازماندگان بیات استفاده گردیده است. نتیجه حاصله از تحقیق فوق نشان میدهد که بیات با استفاده از نفوذ خاندانی درناحیه اراک و سرمایه کلان خود پیش رفت سیاسی نموده است و وجود یک حامی بزرگ چون دکتر مصدق درمجلس شورای ملی کمک حال بسیاری برای او بوده است تا به نخست وزیری دست یابد. با این همه بیات دردوره کوتاه صدارتش توانست منشاء خدمات و کارهای نسبتا مهمی شود.

بی تردید دوره صفویه یکی از مهمترین ادوار تاریخ ایران به لحاظ تحولات درونی و بیرونی است رسمیت یافتن مذهب تشییع و تنظیم روابط سیاسی و اجتماعی و فرهنگی کشور براساس این مکتب از جمله تحولات بنیادی در این دوره است. نقش پادشاهان صدر این دوره در تحکیم این اندیشه و تعمیق پیوند تشییع و دولت صفوی بسیار اساسی و اصولی بوده است. رویارویی دولت صفوی با امپراطوری عثمانی غالبا مبتنی بر دلایل دینی بوده و البته در تحقق این رویارویی تحرکات و تحریکات دول اروپائی نیز تاثیر بسزایی داشته است. بررسی مقایسه ای سیاست های مذهبی شاه اسماعیل با شاه تهماسب و تاثیر آن در کارکرد این دو پادشاه مهمترین مساله این پژوهش است. در این تحقیق با بهره گیری از منابع اصلی دوره یاد شده و بررسی تحقیقات محققان سعی شده است تا این مطالعه و بررسی تطبیقی با رعایت قواعد علمی صورت گیرد. یافته های تحقیق نشان می دهد که این دو پادشاه سعی وافری در تحکیم دولت صفوی بر پایه مذهب تشییع داشتند و اقدامات بایسته در ایجاد دولت مقتدر شیعی انجام دادند اما علی رغم وجوه مشترک دینی، در بعضی از موارد دارای دیدگاه و روش متفاوتی نیز بودند. تعصبات مذهبی شاه تهماسب و دخالت دادن این نگرش در تصمیمات و تدابیر خود به نسبت به شاه اسماعیل بیشتر بوده است. وجه اختلاف دیگری که حاصل این پژوهش است عبارتست از بی قیدی شاه اسماعیل به امور شرعی و تکالیف دینی و روی آوری به منهیات پس از شکست چالدران است در حالیکه شاه تهماسب در دوره سلطنت این تغییر در نگرش و کارکرد دینی خود نداشته است.

پژوهش حاضر به بررسی روند تشکیل سازمان وکالت در عصر ائمه و مهمترین علل شکل گیری این سازمان، محدوده فعالیت این نهاد، از بعد زمانی و مکانی و فراز و فرودهای آن پرداخته است. عوامل موثر بر تشکیل سازمان وکالت از امام صادق(ع) تا حضرت مهدی(عج) عبارتند از: 1-شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ائمه مقارن با حکومت عباسیان که جوی توام با خفقان و ظلم ایجاد نموده بودند. 2-در سایه سخت گیریها و محدودیت های عباسیان، ارتباط ائمه با شیعیان، به جهت حفظ جان ائمه و شیعیان و ممانعت از حساسیت بیشتر حکومت، توسط وکلا صورت می گرفت. 3-وظیفه جمع آوری وجوهات شرعی چون خمس و زکات و درآمد موقوفات بر عهده ی وکلای امانتدار و معتمد ائمه بود. 4-برای ورود به عصر غیبت امام زمان(عج) و عدم حضور رهبر شیعیان در بین مردم زمینه سازی قبلی لازم بود که این وظیفه ی خطیر را ابتدا ائمه پیش از ایشان و در رتبه های پایین تر و به دستور و امر ائمه، وکلا انجام می دادند. این سازمان فعالیت خود را از زمان امام صادق(ع) آغاز کرد و تا پایان عصر غیبت صغری فعال بود. در این زمان بود که با مرگ نایب چهارم، علی بن محمد سمری عمر این سازمان نیز به پایان رسیده و جای خود را به نهاد ولایت فقیه داد. برای حصول به اهداف پژوهش، تحقیق به روش توصیفی – تحلیلی با تکیه بر تحقیق کتابخانه ای و منابع اصلی مربوط به مهدویت و این سازمان صورت گرفته است که جمع آوری و تکمیل داده ها، تدوین، تجزیه و تطبیق اطلاعات سپس دسته بندی و طبقه بندی آنها و سرانجام استنتاج مطالب، روش تحقیق در این پژوهش بوده است.

تاریخ صدر اسلام با زندگی کنونی مسلمانان پیوند و ارتباط محکمی دارد و رخدادهای آن اساس بسیاری از هویت های کنونی جوامع اسلامی را تشکیل می دهد. سنگ بها و ارزش تاریخ در ترازوی قرآن، عبرتی برای اولی الالباب است. در شرایط حاضر که جامعه ی شیعه می کوشید تا ارتباط بیشتری با دنیای اسلام داشته باشد و نقش جدی تری در دنیای اسلام برعهده بگیرد لازم است تا توجه بیشتری به تاریخ کرده و از تجربه های مثبت و منفی آن بهره مند شد. بی شک موفقیت یک رسالت مرهون عوامل مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و ... است. پس با عنایت به این واقعیت، این پایان نامه به بررسی دلایل اجتماعی توفیق پیامبر در محدوده ی شبه جزیره ی عربستان پرداخته است. پیشینه ی عرب جاهلی و روحیات و صفات مردم و محیط زندگی آنها را که مقدمه و علتی برای شناخت این توفیق است مورد بررسی قرار داده است و سپس به بررسی تحلیلی از مسایل مهم این موفقیت نظیر نقش شهرهایی چون مکه و مدینه، قبیله قریش و حمایت بنی هاشم، پیمان هایی که پیامبر در ایام حج و غیر آن با قبایل مختلف می بستند، شیوه های تبلیغ و گسترش دین اسلام بنا بر پذیرش اجتماع و وظیفه ی مهم و خطیر خدیجه همسر پیامبر و رویکرد اجتماعی دیگر همسران پیامبر پرداخته شده است. مستندات، پایه و بنیاد معرفت تاریخی است و در بررسی تحلیلی تاریخ، امکان گسترده ای برای ارایه مستندات وجود دارد. این پایان نامه به قصد شناخت تحلیلی از مسایل اجتماعی توفیق پیامبر در محدوده ی شبه جزیره عربستان فراهم شده است. در این نوشتار سعی بر آن بوده که با استفاده از منابع معتبر و مآخذ گوناگون و کارآمد به بررسی این دلایل از جنبه ی اجتماعی پرداخته شود تا امکان ارزیابی رهیافت ها به آسانی فراهم شود.

تحولات سیاسی ایران دردو قرن اخیر نشان می دهد که روحانیت نقش پیشتاز و پیشگام در رخدادهای سیاسی داشتند . پیوند وثیق و پایدار روحانیت با مردم به لحاظ دینی و فرهنگی بن مایه پیشتازی روحانیت در عرصه سیاسی و فرهنگی است . حضور پررنگ و موثر روحانیت در رویداد مشروطه ، مقابله با استعمارگری انگلیس و سلطه گری آمریکا و انقلاب عظیم اسلامی ایران دلالت بر نقش بنیادی روحانیت در تحولات ایران دارد . پراکندگی حوزه های علمیه در جغرافیای ایران ووجودروحانیت بیداروروشن ضمیردرشهرستانها توانست حلقه اتصال مردم به مراجع دینی راتحکیم بخشد. اتکاء روحانیت به دین واعتماد به مردم،محوراساسی درسامانه های مبارزات سیاسی روحانیت علیه نظام قاجاری وپهلوی بوده است .جایگاه و خاستگاه روحانیت در شاهرود به موازات رشد فعالیت های سیاسی و مذهبی روحانیت و مراجع و غیر در سایر شهرهای ایران به ویژه قم- تهران توانست روحیه مبارزه و ستیز سیاسی و عدالتخواهی را در مردم شاهرود تقویت نماید و در دوره های مورد بحث نقش این قشر در آگاهی بخشی مردم و گسترش اندیشه سیاسی اسلام بسیار پررنگ و اثر گذار است . هدف الهی این تحقیق نمایان ساختن نقش سیاسی روحانیون شاهرود در تحولات سیاسی از مشروطه تا انقلاب اسلامی ایران است . محقق با بررسی منابع تاریخی و اسناد و مدارک قابل دسترسی توانست دوره نهایی از فعالیت سیاسی و مذهبی روحانیت شاهرود را دو واقعه مهم ساسی کشور نمایان سازد و در این مسیر نقش آیت الله حاج شیخ محمود شاهرودی به عنوان مرجع دینی نسبت به سایرین سرآمد بوده است .یافته های تحقیق نشان می دهد که مردم ایران به لحاظ گرایش های شیعی وحب به اهل بیت همچنان روحانیت و مراجع دینی را نقطه اعتماد ساز خود در تحولات سیاسی می دانند و روحانیت با توجه به این نگرش تلاش نمودند اعتماد متقابل خود و مردم را تقویت نموده و نقش سیاسی فرهنگی خود را در هدایت و بیدارگری مردم ایفاء نمایند . حضور 5 نفر از روحانیت در ادوار پنجگانه مجلس شورای ملی مشروطه و دلیل بر نفوذ و اقتدار روحانیت در شهرستان شاهرود است . به عبارت دیگر می توان گفت نقش شاهرود در تحولات سیاسی کشور مرهون فعالیت روحانیت است و مرجعیت آیت الله حاج شیخ محمود شاهرودی و گستره فعالیت این مرجع در دوره پهلوی نشانی از عمق نفوذ روحانیت در بین مردم دارد . کلید واژه : شاهرود . رجال مذهبی . مشروطه . مجلس ملی . نمایندگان روحانی . پهلوی . انقلاب 57

چکیده در قران کریم تاکید فراوانی به سیر و سیاحت و اندیشه در سرنوشت اقوام و ملل شده و این امر انگیزه ای بسیار قوی است تا در احوال و سرگذشت اقوام وامم مختلف در زمینه های گونانون از جمله تاریخ ،جغرافیا ،فرهنگ ،کوشا باشیم . شهرستان میامی در شرق استان سمنان قرار دارد تا سال 90یکی از مناطق شهرستان شاهرود محسوب می گردید وبسیاری از آمار و ارقام این شهرستان مانند،کشاورزی و سرانه ،جمعیت ، زیر مجموعه آن شهرستان بودولی در سال 90باتصویب در هیئت دولت این منطقه به شهرستان ارتقا یافت و خود شامل دو بخش مرکزی که شامل شهر میامی و سرحدات و کلاته های شرقی،فرومد و بخش کالپوش تقسیم شده است . این شهرستان با توجه به گذر جاده ابریشم در قدیم و عبور جاده تهران –مشهد که در مسیر زائرین علی بن مو سی الرضا قرار دارد ،تاثیرات فراوانی از لحاظ اجتماعی، اقتصادی،فرهنگی برآن گذاشته است . اقتصادمردم این شهرستان بر پایه کشاورزی و دامداری و باغداری استوار است . در بررسی اوضاع اقتصادی با وجودبخش کالپوش و دشت میامی و ابراهیم آباد و دشت مرجان محصولات فراوانی از جمله گندم و جو ،عدس ولپه ،آفتابگردان و گیاهان دارویی و صیفی جات مثل هندوانه و خربزه نقش بسزایی در تراز بازرگانی استان و کشور دارد .موقعیت جغرافیایی این شهرستان که گذر گاه و دروازه عبور و محل اتصال شرق به غرب می باشد یعنی خراسان بزرگ را به غرب ایران اتصال میدهد و از طرف شمال منطقه کالپوش متصل به گرگان و طبرستان می شود . در نتیجه این دو منطقه تحت تا ثیر آداب و رسوم خراسان و مازندران قرار گرفته اند. حال نیز بسیاری از امورات خود رابااین دو استان رفق و فتق می کنند . وجودقطعه سرایانی همانند ابن یمین و انسانهای بزرگی مثل شیخ حسن جوری و شخصیت های سیاسی همانندشهید سید کاظم موسوی و آیت ا..مومن و وجود 157شهید دفاع مقدس ، این شهرستان را متمایز نموده است. کلید واژه : شهرستان میامی ،فرومد ،کالپوش ، جغرافیای تاریخی.

مسجد به عنوان نخستین مرکز تعلیم و تربیت در تاریخ اسلام ظاهر شد مسجد، نخستین نهادی بود که در دور? اسلامی، علاوه بر امور عبادی برای تعلیم و تربیت، در نظر گرفته شد. علاوه بر احکام، آموزش ها و علوم دینی، دیگر دانش ها را نیز در مسجد می آموختند. تکامل تمدن اسلامی و توسعه علوم، اکتفا به حلقه های مساجد و بحث های پراکنده ای که در بین حلقه ها مطرح می شد، میسر نبودلذا مرکزی بنام مدرسه نیز ایجاد شد ، مدرسه از جمله مستحدثات سد? چهارم هجری به شمار آمده. تأسیس رصدخانه ها به عنوان سازمان مشخص علمی، که در آن رصد ستارگان صورت می گرفته، و نیز مرکز تعلیم و تعلم علم نجوم و علوم وابسته به آن بوده است، ریش? اسلامی دارد. از اوایل قرن چهارم هجری، نهاد آموزشی دیگری در جهان اسلام با عنوان «دارالعلم» تأسیس گردید. در آن جا وسایل لازم برای مطالعه و تحقیق در سطح بالا فراهم می گردید. یکی از مراکز آموزش، مکتب یا مکتبخانه بود. مکتب بیشتر به یاد دادن خواندن و نوشتن، و نه چیزی دیگر وابسته بود مکتب محلی برای آموزش کودکان و نوجوانان و در حکم مدرسه ابتدایی بود. کتابخانه ها نیز، محل تجمع دانش دوستان و فرهیختگان بود. کتابخانه ها، محل تجمع قشر فرهنگی بود که به تبادل اطلاعات علمی و مجادله در امور علمی مشغول بودند. جنب? پژوهشی کتابخانه ها بر بُعد آموزشی آن، غلبه داشت،هر چند در این موسسات، کارهای آموزشی و تعلیمی نیز بر پا بوده است. از دیگر سازمان های علمی که در میان مسلمانان دارای اهمیت بود بیمارستان است. بیمارستان های اسلامی به منزل? همان دانشکده های پزشکی علمی نوین (کلینیکی) به شمار می رود. خانه های دانشمندان یکی از کانون های آموزشی به شمار می آمده است. دانشمندان شیعه ترجیح می دادند به صورت غیر رسمی و در اماکن خصوصی همچون خانه به تدریس بپردازند. یکی از موسسات علمی که در بیشتر شهرهای اسلامی توسط علمای فقه و علوم دینی در جهت رشد و تعالی معارف اسلام و اهل بیت پیامبر (ص) تشکیل می شد و در آن علوم قرآنی حدیث، فقه، اصول، و غیره تدریس می شد حوزه های علمیه بوده است. کلید واژه: تشیع- سده چهارم ه.ق- مراکز علمی- علماء-جوامع شیعی – تمدن اسلامی

ادیان عربستان از راه های گوناگون وارد منطقه عربستان شدند از جمله یهودیت پس از شورش های یهودیان علیه رومیان در اورشلیم که منجر به پراکنده شدن آنها از فلسطین و مهاجرت آنها به عربستان شد و مسیحیت که در نتیجه تبلیغ مبلغین مسیحی به سبب برخورداری از فرهنگ اطلاعات پزشکی توانستند به عربستان نفوذ کنند، زرتشت که از ایران وارد عربستان شد و به دنبال آنها ادیان دیگری مثل مانی و زندقه و مزدک، نیز به این سرزمین وارد شدند، صابئین نیز که خاستگاه آنها فلسطین بوده بر اثر فشارهای یهودیان به این سرزمین وارد شدند. در میان ادیان غلیت و نفوذ دین بت پرستی و پذیرفتن ادیان دیگر از طرف آنها بیشتر دیده می شود. با وجود ویژگی ها و عقاید و تعصبات شغل و حرفه آنها بخصوص در میان ادیان توحیدی به گونه ای مسالمت آمیز در کنار هم در مناطق مختلف زندگی می کردند. البته بعضی از ادیان از جمله یهودیت به خاطر تعصبات و عقایدشان و داشتن پیامبری دینی، خود را برتر از دیگران می دانستند و تعامل را به تقابل می کشاندند. اعتقادات مذهبی بعضی از ادیان زمینه را برای ظهور پیامبر جدید آماده می کردند و با ظهور اسلام نیز شرایط منطقه رو به تعامل بیشتری به پیش می رفت پیامبر اسلام با اجرای پیمان برادری مهاجر و انصار این تعامل را تقویت نمود و برای باقی ماندن دینشان سخت نمی گرفت و با گرفتن ذمه از بعضی از آنها را به رسمیت می شناخت. ولی با عقاید کفرآمیز بعضی از ادیان بخصوص بت پرستی مخالفت نمود که باعث نابودی و از بین رفتن آنها شد. کلمات کلیدی: ادیان ـ عربستان جاهلی ـ یهودیت ـ بت پرستی ـ مسیحیت ـ حنفا-زرتشت

چکیده پژوهش حاضر به بررسی نقش پهلوانان، عیاران، اهل فتوت و طبقات اجتماعی از آغاز تا پایان عصر قاجار می‏پردازد. پهلوانی و عیاری بخشی از زنجیره ای است که به عنوان لوتی و عیار در اجتماع و بویژه در نهضت مشروطه نمود می‏یابد. هر چند این جوانمردی و عیاری نیز در دوره‏هایی با افت و خیزهایی مواجه شده، به لوتیان تبدیل شدند و ناگزیر تغییر شکل داده و به صورت لمپن درآمدند. برداشت های متفاوت از لوتیان وجود دارد، از لوت به معنای پابرهنه، و بعضاً لوت به معنای منحرف یاد نمود. در این پژوهش علاوه بر ریشه پهلوانی و عیاری، فتوت و ارتباط آن با تصوف، به معرفی فرهنگ، اخلاق، آداب و منش لوتیان و جوانمردان پرداخته شده و به صورت ویژه به نوع پوشش و اجزای لباس، مراسم مذهبی و نقش آنان درنهضت مشروطه، و حوادثی که در این دوره بوجود آمده، مورد بررسی قرار گرفته است.

در اکثر جوامع و در میان اکثر مردمان، این دین آنهاست که تابع زندگی و دنیای آنهاست. اکثر انسانها غالبا بدنبال نوع تفکر و اعتقادات مذهبی خاصی می روند ، که تأمین کننده و توجیه گر زندگی خاصی که آنها بدنبال آن هستند، باشد. در هر حال نگرشهای مختلفی نسبت به دینداری و اسلام وجود دارد . آیا نیروهای انجمن به نوعی اسلام مرفهین عافیت طلب معتقد بودند. ؟ یا اسلامی که با بیشترین برخورداری از مواهب زندگی قابل جمع باشد ؟ لذاست که می بینیم هواداران جدی انجمن اکثریت قریب به اتفاق آنان، هم بدنبال تأمین بهترین موقعیتهای دنیوی بودند و هم از دیگر سو با شرکت در محافل دعای ندبه و غیره و نیز تشکیل چنین جلساتی در منازل کاخ مانند خود سعی در ارضاء روحیه معنوی و نیز اکتساب ثواب اخروی بودند. مبارزات وجهاد آنان نیز از نوعی بود که کمترین مرارتها و خسارتهای جانی و مالی را برای آنان در پی داشته باشد. این نوع اسلام کجا و اسلام ناب کجا ؟ البته قرار دادن همه اعضای انجمن را در این طیف نوعی ظلم اشکار است

بررسی و مطالعه تاریخ عربستان قبل از اسلام نشان می دهد که عرب برای تأمین معیشت و رونق زندگی از لحاظ اقتصادی به تجارت روی آورده است. و تجارت رکن مهم در رفع نیازهای مادی و موجب فعالیت های اقتصادی و فرهنگی برون مرزی وی شده است . موقعیت اقلیمی و شرایط محیطی و همجواری با دریا و نبود استعداد زراعی موجب گردید که عرب برای امرار معاش به تجارت روی آورد. رونق تجارت سبب گردید که زندگی اشرافی و فرهنگ اشرافیت در پیکره جامعه مکی و مدنی و حتی جنوب و شمال عربستان را در نوردد. سیمای اقتصادی، اجتماعی عربستان قبل از اسلام معطوف به پیشرفت تجاری توسط قبایل تاجرپیشه است. هر چه به عصر ظهور اسلام نزدیک می شویم رونق تجاری و رقابت قبایل تاجرپیشه بیشتر می گردد. و تجارت زمستانی و تابستانه قبایل بویژه قبایل قریش نشانگر روح اقتصادی حاکم بر عربستان قبل از اسلام است. و با ظهور اسلام و تأکیدات پیامبر بر استمرار و رونق تجارت فرصت و تلاش تجاری را فزونی بخشید و موجب پایداری و درآمد عرب شبه جزیره گردید . بین بازارهای مکی و مدنی و بازارهای جنوب و شمال با تجارت یک رابطه ی منطقی برقرار بوده و در موسم حج برپایی بازارها و عرضه کالاها در این بازارها توسط تجار به معرض نمایش و فروش در می آمد . حج به عنوان یک نماد دینی در قبل از اسلام نیز بستر توسعه ی تجارت و فعالیت های اقتصادی بوده است که در این پایان نامه به آن پرداخته شده است

چکیده فتوحات خیره کننده اعراب ، توسعه و گسترش دین اسلام در سرزمین های خارج از عربستان که به شکست دولت های مقتدرآن روزگار انجامید، یکی از بزرگترین نقاط عطف تاریخ اسلام به شمار می آید که دستاورد بارز آن تشکیل امت اسلامی دراین سرزمین ها است. منطقه قفقاز از جمله سرزمین هایی است که در قرون اول هجری توسط مسلمانان گشوده شد وبا ورودمسلمانان به این مناطق در قرون نخستین هجری، تغییرات وتحولات گسترده ای را در هم? ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی، دینی، اقتصادی و غیره مناطق فتح شده به وجود آورد. این رساله برمحور سوالات چگونگی فرایند فتح قفقاز و تأثیرات مختلف دین اسلام بر منطقه و واکنش قبایل ساکن در قفقاز در برابر ورود مسلمانان ، با روش کتابخانه ای و استناد به منابع و با هدف به دست دادن تصویری روشن از چگونگی فتح قفقاز و گسترش و تاثیرات مختلف اسلام درقفقاز در قرون اولیه هجری قمری است. این پایان نامه در پرتو بررسی هایی که انجام داده دررابطه با تاثیرات دین اسلام به این نتایج دست یافته است که اولاً، با مقایسه اندیشه‏های ما قبل اسلام در قلمرو کشورهای اسلامی می‏توان‏ فهمید اسلام چه جهش عظیمی در اندیشه‏هاودرجهت عمق و وسعت و لطف و رقت به وجود آورده است،وثانیاً اسلام از مردمی که بت یا انسان و یا آتش را می‏پرستیدند،مردمی ساخت که مجردترین‏ معانی و رقیقترین اندیشه‏ها و لطیف‏ترین افکار و عالیترین تصورات را در مغز خود جای دادند. یافته ها نشان می دهدکه تاثیرات اسلام برجنبه های فرهنگی و هنری منطقه قوی تر از سایر ابعاد است ومیتوان آن را بعنوان عاملی مهم در پیشرفت روزافزون منطقه قفقاز به لحاظ بافت شهری ،هنرهای دستی و معماری محسوب داشت . کلید واژگان: فتوحات اسلامی _ قرون نخستین اسلامی _ قفقاز _ ایبری _ ارّان _ ارمینیه

بخارا از جمله شهرهایی بود که چندین بار مورد حمله اعراب قرار گرفت ولی فتح نهایی آن توسط قتیبه بن مسلم باهلی صورت پذیرفت.با ورود دین اسلام، تحولات بخارا در قرون نخستین هجری نقطه عطفی در تاریخ آن به شمار می آید،تحولاتی که در این شهر در زمینه های اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی به وجود آمد تاریخ این شهر را تا قرن ها دچار تغییرات اساسی کرد، به طوری که این شهر به یکی از مهمترین شهرهای منطقه ماوراءالنهر مبدل گشت.یکی از مهمترین اهداف این رساله معرفی و شناخت ارزشمندترین شهر ایران در منطقه ماوراءالنهر و به دست دادن تصویری روشن از چگونگی ورود اسلام به بخارا و همچنین بررسی تاثیرات دین مبین اسلام بر آن با بررسی منابع به روش کتابخانه ای است. پاسخ به سوالاتی از جمله چگونگی فتح بخارا از سوی مسلمانان و ذکر تاثیرات و نتایجی که از این فتح حاصل شده از مهمترین سوالات و مسائل قابل بحث در این رساله است. از مهمترین نتایج حاصل شده از این پژوهش می توان به پیشرفت شگرف بخارا در ابعاد یاد شده اشاره نمود،تحولاتی که همگی در سایه دین اسلام در شهر بخارا به وجود آمد و زمینه ساز رشد بخارا در قرون بعدی شد. اما به هر روی تاثیر اسلام برجنبه علمی این شهر بسیار مشهود تر از دیگر ابعاد است،زیرا بعد از ورود اسلام و به جود آمدن مساجد و مراکز علمی بستر تحصیل و فراگرفتن علم و دانش برای مردمان دانش دوست بخارا فراهم آمد،به طوری که این شهر به سبب کثرت مدارس و علما و زهاد قبه الاسلام خوانده شد. در این جا ضمن تلاش برای دست یابی به مستندات تاریخی این واقعه تا حدودی آن را با تعقل تاریخی نیز تببین کرده ایم.

در این پایان نامه سعی بر آن است که ضمن بیان نقش عوامل موثر در فرهنگ و تمدن ماوراءالنهر ، میزان تاثیر و تاثّر آنان بر یکدیگر را بررسی نماییم . در قرن پنجم هجری سه عنصر مهم وجود دارد: فرهنگ و تمدن محلی، فرهنگ و تمدن ایرانی و فرهنگ و تمدن اسلامی.در قرن پنجم در ماوراءالنهر، عامل جدیدی در عرصه فرهنگی ظاهر می شود که بر عوامل موثر فوق الذکر در ماوراءالنهر افزوده شد و ضمن متأثر شدن از سه عامل فوق، به نوبه خود نیز از عوامل موثر در اوضاع فرهنگی ماوراءالنهر گردید. شایان ذکر است که از این دوره به بعد شاهد ورود لغات و ترکیبات زبان ترکی به فرهنگ و زبان فارسی از جمله در شعر شاعران فارسی زبان هستیم. ماوراءالنهر در قرن چهارم هجری یکی از باشکوه ترین دوران حیات اجتماعی و سیاسی خود را پشت سر گذاشت و از نظر فرهنگی و علمی به یکی از قطب های جهان اسلام تبدیل شد.وجود حکومت ایرانی الاصل سامانیان و همچنین رفاه اقتصادی مردم آن روزگار سبب شد تا به مسائل فرهنگی توجه ویژه ای شود.تاریخ فرهنگ و تمدن ماوراءالنهر بعد از سقوط سامانیان در قرن پنجم هجری و پس از روی کار آمدن حکومت های ترک نژاد و قبیله ای ،وجود درگیری و کشمکش با همسایگان و همچنین بی توجهی مورخان و محققان در هاله ای از ابهام فرو رفت و کسی در این باره تحقیق مستقلی انجام نداده است. این پایان نامه با هدف توضیح دلایل ضعف اوضاع فرهنگی در قرن پنجم هجری قصد دارد به این سوالات پاسخ دهد که ماوراءالنهر از نظر فرهنگی در قرن پنجم در چه وضعیتی قرار داشت و عوامل موثر بر تقویت و تضعیف اوضاع فرهنگی ماوراءالنهر چه بوده اند. این پایان نامه به این نتایج دست یافته است که اوضاع فرهنگی ماوراءالنهر در قرن پنجم هجری ، در مقایسه با قرون قبلی به ویژه قرن چهارم ، دچار ضعف و سستی گردید و دلایل آن را در روی کار آمدن قبایلِ بیابان گرد ِترک نژاد غزنوی و سلجوقی ، بی توجهی نسبی این حکومت ها به مسائل فرهنگی و علمی ، جنگ های قبیله ای و تاثیر سوء آن بر رفاه اقتصادی مردمِ ماوراءالنهر می توان جستجو کرد.

منطقه کهن و تاریخی خرقان در موقعیتی مهم و حساس در حاشیه جنوبی رشته کوههای البرز قرار دارد و از سابقه ای دو هزارساله برخوردار است که فراز و نشیب های بسیاری را پشت سرگذاشته است. در حقیقت ساختار ویژه جغرافیایی منطقه نقش بسیار مهم و تأثیرگذاری در تاریخ و تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن داشته است. به ویژه آنکه خرقان با توجه به نزدیکی به بسطام و قرار داشتن در ابتدای راه خراسان به عنوان ایستگاه و نقطه تعیین مسیر، غرب، شرق و شمال مطرح، و حتی محل بارانداز کاروان های تجاری بوده و در دوره ای نیز مرکز بخش بوده است.موقعیت ممتاز آن باعث شده مشایخ بزرگی در اعصار مختلف ظهور نمایند که مهمترین آنها سلطان العارفین شیخ ابوالحسن خرقانی است که قطب زمان خویش بوده و فرماندهان بزرگ و مشهوری چون سلطان محمود غزنوی و بزرگانی چون ابوعلی سینا، ناصر خسرو قبادیانی، ابوسعید ابوالخیر و خواجه عبدالله انصاری و... مجذوب و شیفته وی باشند و به دیدارش بشتابند. تحقیقات انجام شده در بخشهای مختلف نشانگر توان بالایخرقان جهت دستیابی به توسعه اقتصادی _ اجتماعی بوده و نیازمند توجه بیشتر است. در همین رابطه مشکلاتی وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از: عدم سرمایه گذاری های لازم در جنبه های گوناگون اعم از صنعتی، کشاورزی، عدم سرمایه گذاریلازم جهت جذب توریست و عدم وجود مکانهای مناسب جهت اقامت گردشگران و در نتیجه پایین بودن سطح معیشتی مردم است. با تکیه بر مطالعات انجام شده در این پژوهش راهبردهای توسعه همه جانبه خرقان متکی بر استفاده مناسب از ظرفیت های بسیار خوب منطقه و تامین سرمایه لازم جهت سرمایه گذاری های بنیادی و اساسی توسعه و تامین امکانات لازم برای افزایش درآمد و اشتغالزایی در خرقان می باشد. کلمات کلیدی : خرقان ، کاروان تجاری ، شیخ ابوالحسن خرقانی ، توسعه گردشگری

بررسی و تبیین روابط بین مسلمانان از دو جنبه حائز اهمیت است: 1- بحث تعاملات صورت گرفته بین آنها 2- خصومتها و درگیری های نظامی. تبیین روابط مسلمانان با هندوان در دوره گورکانیان و تشریح تعاملات و تقابلات صورت گرفته بین پادشاهان گورکانی با سایر دولتهای مسلمان بویژه صفویان و افشاریان و همچنین نوع روابط آنان با ازبکان و مسئله ماوراءالنهر و بیان نقش قندهار در این ارتباطات و همچنین روابط گورکانیان با دولتهای محل کوچک سرتاسر هند ساختار این پژوهش را تشریح میدهد استفاده از منابع و مآخذ و مقالات و پژوهشهای تدوین شده در تهیه این پژوهش به نگارنده کمک نمود تا در نهایت به نتایج زیر دست یابد : 1- تعاملات صورت گرفته بیشتر جنبه فرهنگی داشته است. 2- در روابط بین مسلمانان با گورکانیان تعاملات فرهنگی تاثیر چشمگیرتری داشته تا خصومتها و درگیری های نظامی. 3- پادشاهان گورکانی در برقراری این روابط کاملاً نقش ایفا کننده ای داشته اند. کلید واژه: هندوان- مسلمانان – گورکانیان – صفویه

وقوع انقلاب اسلامی ایران در اواخر قرن بیستم ، علاوه بر ایجاد تحولات درونی ، تاثیرات بیرونی نیز داشته است. این پدیده با توجه به ماهیت اسلامی و مردمی بودن آن بسیاری از متفکران و تحلیل گران بین المللی را متوجه خود ساخت. آنچه که موجب جلب توجه نخبگان وپژوهشگران و صاحب نظران گردید کیفیت رخداد این انقلاب و نوع همبستگی بین رهبری و مردم ایران است. زیرا نظریه پردازان انقلاب هر گونه انقلاب را بدون ساخت طبقاتی و خود اگاهی طبقاتی غیر ممکن دانسته اند.با وقوع انقلاب اسلامی در ایران نه تنها نظریات انان به چالش کشیده شد.بلکه به باور تحلیل گران انقلاب اسلامی یک نوع بیداری جهانی واسلامی در بسیاری از کشورهای مسلمان وسایر ملل ایجاد کرده است.لذا این رساله به بررسی تاثیرات سیاسی و فرهنگی انقلاب اسلامی ایران بر کشور های مسلمان حاشیه ی دریای خزربه عنوان مسئله اصلی پرداخته ونگارنده تلاش میکند. با بهره گیری از منابع و تحقیقات موجود و نیز استفاده از روش تحقیق میدانی به پرسش در این رساله پاسخ دهد.فرضیه اصلی تحقیق عبارت از این است که در بین مجموع عوامل تاثیر گذار، عوامل فرهنگی و سیاسی بیشترین سهم را در قفقاز شمالی و جنوبی و برخی از کشورهای آسیای مرکزی دارد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که تاثیر انقلاب اسلامی در قفقاز و بیشتر درآذربایجان و تا حدودی بر کشور ترکمنستان به نسبت سایر کشورها تاثیر گذاری داشته است.جامعه نخبگان این منطقه و اصحاب رسانه و حتی دولت ها نیز برای نظام دهی اندیشه روش و نگرش خود را از دستاوردها و ارمان های انقلاب اسلامی بهره جویند .و در این زمینه شخصیت و اندیشه های امام خمینی بهترین مولفه تاثیر گذاری بوده است .

نقد و بررسی تاریخ برای استفاده از تجارب گذشتگان و پرهیز از لغزش های احتمالی از اصولی است که پایبندی به آن می تواند سبب اعتلای جامعه فعلی گردد.علی الخصوص بروز شکاف ها و فرق در اجتماعی به هم پیوسته تجربه یی گرانسنگ ولی رایگان به ما می بخشد. و از آنجایی که تاریخ تکرار گذشته است از تکرار اشتباهات قبلی ما را دور می کند. اصولا جنبه یی که آیینه تاریخ را همواره در پیش چشم نداشته باشد محکوم به فنا و نابودی است. خوارج از جمله نحله های فکری است که بخش مهمی از حوادث تاریخ اسلام را به خود اختصاص داده اند.این گروه تندرو و افراطی اولین گروه برجسته تکفیری است که سبب شکاف عظیم در جامعه ی اسلامی شدند و در سیر تاریخ مسلمین تلاطم ها و نابسامانی هایی را رقم زدند. این نقش آفرینی برای منطقه ی سیستان و کرمان از اهمیت بیشتری برخوردار است.چراکه این مناطق در سده ی سوم و چهارم و بعد از آن به عنوان بارانداز این گروه عمل می نمایند. تا جایی پیش می روند که تشکیل حکومت می دهند و در برابر حکومت های وقت علم مخالفت بر می افرازند. در این پژوهش قصد داریم تاریخ ورود و چگونگی تشکیل حکومت این شاخه را در سیستان و کرمان بررسی نماییم. یافته های تحقیق نشان می دهدکه خوارج با ورود به سیستان و کرمان و تقویت نفاط مشترک با مردم این دیار موفق به تثبیت جایگاه خود و تحکیم تفکر خویش پرداختندو توانستند با تشکیل حکومت محلی برای چند قرن خلافت امویان و عباسیان را مورد تهدید قرار دهند و شاخص این حرکت حکومت حمزه آذرک بوده است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.