هرگاه پدیده ای در اثر تحول تاریخی خاص خود، دچار دگرگونی گردد، شکل تازه پدید آمده از انسجام، نظم و همبستگی جدیدی که از سازمان کهن بیرون می آید برخوردار می گردد. در دگرگونی های اخیر جامعه، شهر به مثابه تبلور کالبدی این دگرگونی ها از این دگردیسی بازنمانده است. دگرگونی های اخیر شهرها، باعث شکل گیری روابط فضائی- کالبدی تازه ای شده که در تعارض کامل با آنچه شهروند طلب می کند، نماد بارز این تعارض را در شهر کهن می توان دید. به نظر می رسد شهر کهن در زمان و مکان خویش منجمد شده و پس از آن نیز فرسودگی خود را آغاز کرده است. فرسودگی بناها و گستره ها در نابرابری میان خدماتی که بافت عرضه می کند و نیازهای امروزین نمود می یابد، باززنده سازی مستلزم سازگار کردن این نابرابری است. بافت تاریخی تبریز مجموعه ای از محلات قدیم این شهر است که در اطراف بازار تاریخی شهر شکل گرفته است، آثار فرسودگی در جای جای این بافت تاریخی به چشم می خورد. ولی آنچه بیش از همه چشمها را خیره می کند، فرسودگی گسترده محله میارمیار است. محله میارمیار و گذر اصلی آن "پاساژ" چه در سالهای پیش از دهه اول 1300 که با بافت پیرامون خود کلیتی یکپارچه داشت و چه در سالهای بعد که به عنوان یک بلوک شهری مجزا درآمد به علت سکونت جماعت مسیحیان آسوری ، وجود کلسیاهای متعدد ، استقرار 3 کنسولگری از 4 کنسولگری دایر در تبریز و نزدیکی به بازار و ارک حکومتی از موقعیت ممتازی برخوردار بود .اما در پی دگرگونی های ناشی از جنگ جهانی دوم وخروج اتباع خارجی و مهاجرت چشمگیر متجددین اعتبار این بلوک نیز کاهش یافت و ازسالهای میانی دهه 1320 در یک سیر قهقرایی به یکی از کم اعتبارترین بخش های شهر بدل گردید. در چنین شرایطی تلاش برای رسیدن به راهکاری مناسب برای باززنده سازی این بلوک به عنوان بخشی از محله میارمیار و با هدف رفع فرسودگی کالبدی و کارکردی، حل مشکلات رفتاری و اجتماعی موجود و ارتقا کیفیت فضائی آن با اقداماتی چون احیا وتقویت استخوانبندی محله، بازسازی فضاهای عمومی و عناصر از دست رفته آن، بازتولید و بازسازی کارکردی که باعث تداوم حیات این محله خواهند شد امری مهم و ضروری به نظر میرسد.

طی سالیان مدیدی که از ساخت میدان نقش جهان می گذرد، این مجموعه ی تاریخی به عنوان یکی از فضاهای پویای شهری شاخص ترین محمل روابط فرهنگی -اجتماعی مردم و حکومت بوده در شهر اصفهان بوده است که باید در حفظ اصالت و یکپارچگی ارزش های تاریخی آن کوشید. علی رغم آن که سال هاست این اثر تاریخی در فهرست آثار جهانی به ثبت رسیده و مطالعات بسیاری درباره ی آن به عنوان بخش اساسی دولت خانه ی صفوی صورت گرفته است. با این حال، همچنان در تحلیل و بررسی سیر تحول کالبدی و فضایی میدان و روابط عناصر آن در طول زمان با نوعی کمبود مواجه هستیم. از آنجا که در حوزه ی مرمت معماری، یکی از مهم ترین مسائل موثر در بهبود روند تحول و تداوم و کنترل اصالت اقدامات مرمتی در بناها و شهرهای تاریخی شناخت دقیق تر ویژگی های منظر تاریخی آن هاست، این پژوهش تلاش دارد تا با معرفی و نقد اسناد تصویری تاریخی بسیار ارزشمند تازه یافته و کم نظیر به بررسی و بازشناسی سیمای تاریخی و تحول و تداوم این میدان از منظر این اسناد مصور بپردازد. در این راستا پس از ارائه پیشینه و ادبیات پژوهش که در شناخت تطبیقی الگوهای شهری میدان نقش جهان موثر است، برای سنجش اعتبار و صحت این ناگفته ها، با بهره گیری از روش مطالعات تطبیقی و توصیف تاریخی معیار عملی مقایسه ی فرضیات قبلی در مورد تحول و تداوم ویژگی های این میدان نسبت به وضع موجود آن قرار گرفته است و در ادامه به ارزیابی ویژگی های کمی و کیفی میدان به کمک روش های جدید پرداخته خواهد شد که در نهایت با بررسی تحلیلی سیر تحول و تداوم میدان نقش جهان از منظر اسناد مکتوب و تصویری به بحث خاتمه داده می شود. از جمله یافته های این پژوهش می توان به احتمال وجود کیفیت پلکانی در کنار عالی قاپو، چگونگی چیدمان عناصر داخل میدان و اسامی عناصر میدان نقش جهان در گذشته اشاره کرد؛ و یا وجود حوضی در مقابل مسجد شیخ لطف الله و ترکیب سر در حرمسرای شاهی و موارد دیگری که در میدان نقش جهان قرار داشته اند نام برد که همه مطالب و ناگفته هایی از ویژگی های کالبدی و کارکردی این میدان تاریخی هستند که ضمن معرفی و تطابق این اسناد مصور با یکدیگر برای اولین بار استنباط می گردند و به این ترتیب امکان به هنگام شدن اطلاعات موجود در مورد میدان نقش جهان و شناخت بهتر هویت و منظر تاریخی آن فراهم می شود. امید است این پژوهش با تأکید بر اهمیت بازشناسی پیشینه ی اثر گامی در راستای بهینه سازی سیر تحول حال و آینده این فضای معماری و شهری برداشته باشد و با این رویکرد با جلوگیری از انجام اقدامات نابجا در حوزه ی مرمت معماری میدان نقش جهان اصفهان، در بهبود مسیر آینده آن مفید واقع گردد.

یکی از مجموعه های ارزشمند تاریخی که زمانی به عنوان یک مجموعه شهری حیات داشته و هم اکنون به دنبال خالی شدن مجموعه از سکنه و تبدیل شدن منطقه عبدل آباد به یکی از شهرک های حاشیه ای شهر پس از توسعه شهر ساوه در حال نابودی است مجموعه اربابی عبدل آباد ساوه می باشد. این مجموعه در منطقه عبدل آباد در سه کیلومتری شمال شهر ساوه قرار گرفته و شامل کوشک، آب انبار و چندین بنای مسکونی با ارزش دوره قاجار می باشد. کوشک با توجه به معماری وموقعیتش یکی از بناهای شاخص این مجموعه بوده که به دلایل مذکور دستخوش آسیب ها و تغییرات زیادی شده است. در این پروژه سعی بر آن است با مطالعات لازم، ابتدا به طرحی مناسب جهت حفاظت و مرمت کوشک دست یافته و سپس با بررسی محدوده مورد نظر و دیدی وسیع تر به احیاء مجموعه اربابی پرداخته شود. با توجه به مطالعات انجام شده می توان عنوان کرد که آگاه بودن قشر ساکن در محوطه هایی اینچنینی نسبت به ارزشهای بالای آن، در حفاظت و بقای مجموعه های تاریخی نقش به سزایی خواهد داشت. واضح است که ارتقا فرهنگی جامعه می تواند گامی مثبت جهت رسیدن به این مقصود باشد و این امر زمانی محقق خواهد شد که طراحان با کشف پتانسیل های بناها و محوطه های تاریخی و ارائه طرح هایی قوی و همخوان با نیازهای جامعه، نگرش ساکنین را نسبت به میراث ارزشی، مثبت کرده و با کاربری های مناسب، جامعه را به حفاظت از آثار متعلق به خود ترغیب نمایند.

باغ های تاریخی، بیانگر رابطه ای ساختاری و عمیق بین طبیعت بکر، نیروی سازمان دهنده انسان و نقش بنیادین آب و گیاه در غنی سازی اکوسیستم موجود با مفهومی معمارانه است. مفهومی که بیانگر ساختار بستری است که باغ در آن قرار گرفته است. وجود عناصر معمارانه تاریخی همچون کوشک، عمارت سردر و فضاهای خدماتی نظیر حمام و ... مفهوم متفاوت آثار تاریخی ـ فرهنگی را وارد چرخه باغ می نماید. با افزودن صفت تاریخی، باغ از چنان کیفیتی برخوردار می گردد که می توان آن را همتراز آثار و ابنیه تاریخی ـ هنری پنداشته و از آن به مثابه چشم اندازی فرهنگی ـ تاریخی حفاظت نمود. باغ تاریخی چشمه علی دامغان؛ مجموعه ای زیبا و کم نظیر از همجواری ویژگی های اکولوژیکی- محیطی، بناهای یادمانی و رسوم آئینی است که کشف رموز و قواعد موثر در شکل گیری آن ، از طریق کنکاش های تحلیلی- کالبدی میسر است. تحلیل وجوه معماری و ساختار متمایز باغ موید این نکته است که؛ باغ تاریخی نقطه تمرکز نیروهای موجود در سایت و برآیند در هم تنیدگی عوامل موثر در شکل گیری منظر فرهنگی چشمه علی است. توجه ویژه پادشاهان قاجار به منطقه چشمه علی با درنظر گرفتن ویژگی های تاریخی- طبیعی و احداث کالبدی معماری در بستر طبیعی آن، سبب شکل گیری نمونه ای کم نظیر از سنت باغسازی ایرانی شده است که برغم منحصر بفرد بودن، چندان مورد توجه تحلیل گران و پژوهشگران واقع نگردیده است. به همین سبب با اذعان به ویژگی های متمایز باغ و با توجه به آسیب دیدگی عناصر فضایی، کالبدی و منظر باغ این پروژه تحقیقی، ضمن معرفی الگوی باغ- آب ها به عنوان یکی از الگوهای باغ ایرانی، به تحلیل کالبد تاریخی باغ قاجاری چشمه علی دامغان و آسیب شناسی مجموعه پرداخته و راهکارهای باززنده سازی و حفاظت جامع از آن را مورد بررسی قرار می دهد. به همین منظور با استناد به مبانی نظری مورد تائید جوامع حفاظتی و اسناد فرادست، طرح پیشنهادی باززنده سازی و احیاء باغ تاریخی با رویکرد "طرح جامع منطقه گردشگری چشمه علی" تدوین شده است.

امروزه در کشور ما تعداد بسیار زیادی از ابنیه با ارزش و منحصر به فرد تاریخی در مسیر راههایی واقع شده اند که از سیستم ارتباطات شهری و روستایی خارج شده و جز ره گم کردگان و گردشگران طبیعت کسی سراغی از آنها نمی گیرد. شاید کاروانسراها پرشمارترین نمونه این فضاها باشند، بناهایی که به دلیل برقراری ارتباط با عوامل طبیعی ای چون منابع آب، باد، پوشش های گیاهی و جانوری و نیز هماهنگی با طبیعت به لحاظ فرم، فضا و مصالح بومی، با محیط و بستر پیرامون خود به تعادل و تعامل رسیده اند و جای بس تأسف است که این میراث های با ارزش معمارانه که حاصل اندیشه انسان هایی است که طبیعت را به خوبی می شناخته اند، هم اکنون زیستگاه رشد گیاهان و جانوران و یا محل استقرار دام ها و گله داران است. در چنین شرایطی حفظ این یادگارهای تاریخی که سند گویای هویت هر ملت است نه تنها بر عهده یک سازمان یا نهاد، بلکه امری همگانی-ملی است و به همه مردم از هر قشر و قوم و طبقه ای مربوط می شود. پژوهش حاضر سعی بر این دارد با معرفی، توصیف و ارزیابی ویژگی های کاروانسرای شاه عباسی کیخسرو (حجیب)، یادآور حضور آنها و گشودن راهی به سوی احیاء هویت و جلوگیری از شتاب روزافزون آنها به سوی زوال و دگرگونی باشد. پژوهش حاضر اهدافی را در راستای حفظ و بقاء این بنای ارزشمند از طریق توصیف و ارزیابی ویژگی های معماری، اطلاع رسانی و ارتقاء سطح آگاهی عمومی از حضور این گنجینه تاریخی، دنبال می کند و در این خصوص در برگیرنده اطلاعاتی در حوزه هایی چون مطالعات و بررسی اجمالی پیرامون تاریخ شکل گیری بنا، کسب شناخت گذشته تاریخی، شناخت وضع موجود، بررسی کیفیت معمارانه فضای ساخته شده، بررسی آسیب ها و عوامل مخل، ارائه یک طرح جامع مرمت و ارزشیابی بنا در قالب امکانات و فرصت هایش جهت اعطاء حیات اجتماعی مجدد می باشد.

این تحقیق به شناخت بافت قصبه گناباد که هسته اولیه شهر گناباد و به عنوان حوزه بلافصل شهر در این رساله می باشد، پرداخته است. همچنین تمرکز بر شناخت و بررسی پتانسیل های گردشگری موجود در بافت از قبیل مسجد جامع گناباد، مدرسه نجومیه، آب انبار قصبه و خانه های ارزشمند واقع در بافت از اهداف این تحقیق می باشند. پس از شناخت همه جانبه ابعاد مختلف پروژه به بررسی و آسیب شناسی عوامل بیرونی (اجتماعی – محیطی) و درونی (اقلیمی – کالبدی) بافت و بناهای موجود در آن پرداخته شده است و برای هریک، طرح مرمت ساختاری مناسب ارائه گردیده است. پس از آن به بررسی نیازهای قشرمخاطب به عنوان روح آفرینان بافت پرداخته شده است و از این میان خانه شهیدی که به عنوان یکی از مفاصل مهم بافت جایگاه خود را تثبیت کرده است مورد شناسایی کامل و همه جانبه قرار گرفته است. با مقایسه و تجزیه و تحلیل فرصتها، تهدید ها و آسیبها و همچنین، بررسی نیازهای مردم اعم از ساکن و گردشگر به ارائه راهکارهایی جهت روح بخشیدن و زنده کردن بافت پرداخته شده است و ایجاد فضاهایی چون کتابخانه، مدرسه علوم و نجوم، آمفی تاًتر، چایخانه سنتی، مهمانسرا و فضای سبز برای تغییر کاربری و روح بخشیدن بناهای ارزشمند بافت و البته خود بافت پیشنهاد گردیده است. در نهایت برای خانه شهیدی که یکی از بناهای مهم و کلیدی بافت است، تغییر کاربری چایخانه سنتی پیشنهاد شده است تا بتواند در مجاورت فضای سبز، کتابخانه و آمفی تاًتر نقش خود را به نحو احسن در جلب رضایت گردشگران و ساکنان بافت ایفا کند. واژه های کلیدی: قصبه گناباد – مدرسه نجومیه – مسجد جامع گناباد- خانه شهیدی- چایخانه سنتی

مساجد ستوندار چوبی عصر صفویه منطقه شمالغرب کشور شواهد زنده ای از دوره بسیار مهم در رشد فرهنگی ایران اند که با درک موقعیت های اجتماعی، شناخت ویژگی های اقلیمی و مصالح ساختمانی خلق شده اند. مساجدی از این قبیل که از بین رفته اند، اکنون هیچ جایگزینی ندارند. این مساجد نه تنها از نظر نقشه وپلان حائز اهمیت اند، بلکه گنجینه هایی از آثار و نشانه های فرهنگ و تمدن ایرانی- اسلامی هستند که دستاورد جانفشانی ها و تلاش متمادی هنرمندانی هستند که بی تکلف برای ساخت و تکمیل این بناها کوشیده-اند.وجوداین سرمایه های فرهنگی و تهدیداتی که با توسعه جدید متوجه آنهاست، واکنشی سریع را ضروری می کند. این مساجد، در واقع شواهد گرانبهایی از فرهنگیهستند که در معماری متجلی شده اند و به سرعت رو به نابودی اند. موضوع مورد مطالعه (مسجد ملارستم) که یک مسجد دوران صفوی می باشد به رغم آنکه در یکی از نقاط پر تراکم شهر واقع شده است، تاکنون اقدام مهمی جهت شناساندن و ساماندهی به اوضاع حاکم بر بنا و فضای پیرامون آن انجام نگرفته است. این رساله با هدف حفاظت و مرمت مسجد ملارستم و ساماندهی بافت پیرامون آن فرصتی است برای نمایش جذابیت های فضایی بنا و احیای فضای فراموش شده شهریو حفظ و تقویت عناصر شاخص در میدان مقابل مسجد است . آنچه که با نام حفاظت در این بنا لازم دیده می شود بیش از مرمت سازه ای یا استحکام بخشی، بهسازی منظری و جلوه گر کردن ارزش های هنری و تاریخی آن است. کلمات کلیدی: میدان، مرمت، مساجد ستوندار، چوب

بازار بزرگ تبریز امروزه به عنوان یک بلوک شهری در بافت تاریخی شهر تبریز و مهمترین رکن این بافت می باشد. مجموعه امیر در بازار یکی از منسجم ترین و زیباترین مجموعه های بازار تبریز می باشد که صنف غالب آن زرگری می باشد. روش تحقیق در این مقاله مبتنی بر روش توصیفی بوده و با استفاده از مرور متون کتابخانه ای و جمع آوری اطلاعات میدانی صورت گرفته است. در این نوشتار ، سعی براین بوده تا تصویری جامع از معماری مجموعه امیر که مشتمل بر یک سرای بزرگ در وسط ، راسته طلافروشان در غرب و دو تیمچه، یکی در شمال غربی و دیگری در جنوب مجموعه بازار تبریز واقع شده و یکی از اندام های مهم آن را تشکیل میدهد ارایه داده شود . مردم می توانند همان طوری که به مسجد و اماکن مذهبی احترام می گذارند به امکان فرهنگی و ملی که نشان دهنده هویت بومی، آنهاست توجه داشته باشند. محقق این رساله به پژوهشگرانی که علاقه مند به مطالعه در این حوزه هستند توصیه می کند که جهت ارتقا اجرای اینگونه عملیات موزه ای در کشور به بررسی و تدوین دستورالعمل های مورد نیاز در ارتباط با طراحی مجموعه های جدید و نیز ایجاد و تکمیل ملزومات این برنامه ی جامع اقدام نمایند. مجموعه امیر ، به شدت با موضوعی به نام فرسایش دست به گریبان است و در صورتی که به آن پرداخته نشود، به ورطه نابودی کشیده خواهد شد .بنابراین حفاظت و یا احیای این مجموعه تاریخی که نشانگر قسمتی از تاریخ و در واقع جزئی از هویت اصیل ایرانی است یعنی دمیدن روحی تازه به کالبد آن. واژگان کلیدی: بازار- تبریز- مجموعه امیر- احیا

تحقیق بر روی پروزه گنبد سبز مشهد جهت بررسی کالبدی بنای گنبد سبز در راستای تهیه نقشه های وضع موجود بنا و شناسایی عارضه ها و آسیب ها و شناخت آسیب رسان های مخل بر بنا و کالبد آن.بررسی مرمت انجام شده بر روی بنا و میزان دخل و تصرف های اعمال شده بر روی بنا.بررسی شواهد و متون و گزارش های عکس ها و نقشه هایی که حکایت از گذشته بنا طی دوره های مختلف دارد. تهیه نقشه ها و عکس های هوایی طی دوره های مختلف.ارائه طرح مرمت و بازسازی بنا با برنامه های عملکردی و کاملا دقیق تا علاوه بر بازسازی و مرمت بنای آرامگاهی موجود یا بررسی سبک معماری بنا و بناهای هم دوره با آن به دریافت دقیق از سبک و روش های اجرایی ساخت و ساز و تزئینات وابسته به آن برساند. اهداف این پروژه:حفاظت از بنای تاریخی بعنوان یکی از مواریث فرهنگی جامعه.بازپیرایی یکی از شاخصه های شهری شهر مشهد به هدف حفظ و تداعی خاطره جمعی و ایجاد شناسه و هویت بخشی به بخش تاریخی شهر.حفاظت از آرامگاه یکی از بزرگان مذهبی که ارادتمندان و مریدان فراوانی پیرو و متمسک به ایشان هستند.سامان دهی یک گره شهری با حفظ ارزشهای بصری منظر یک اثر تاریخی.

خشت به عنوان یکی از مصالح اصلی تشکیل دهنده در ساختار بسیاری از آثار تاریخی، و سازه های خشتی به عنوان بخش بزرگی از معماری تاریخی ایران، نشان از اهمیت آن ها در آثار تاریخی است. حفظ و حراست از این آثار خشتی که بخش مهمی از فرآیندهای حفاظت و مرمت است، به تبع خود ضرورت مطالعه و بررسی درباره خشت و سازه های خشتی را مطرح می نماید و آنچه در این میان مهم تلقی می شود چگونگی برخورد با آن ها در اقدامات حفاظتی و مرمتی است. آنچه در این پژوهش به آن پرداخته شده است گوشه ای از این چگونگی هاست؛ که نکات ظریف معماری بومی منطقه از نگاه تجربه های معماران سنتی آن- که نیاز به بازیابی آن ها محسوس است - بخش مهمی از آن را تشکیل می دهد. بررسی راه های حفاظت و مرمت با تکیه بر فناوری های بومی چه در تجربه معماران سنتی و چه در معماری تاریخی منطقه که می توانند با نگاهی به امروز و آینده ثبت شوند، و ارائه توصیه هایی که می توانند برای اقدامات مرمتی و در برخورد با سازه های خشتی مد نظر باشند از اهداف اصلی این پژوهش بوده و دست یابی به نکات و تجربه های معماران سنتی برای استفاده امروز و توجه به آن ها با نگاهی نقادانه و اینکه چگونه می توان از تجربه های بومی به راهکارها و توصیه های مفید حفاظت و مرمت خشت رسید از سوالات اصلی مورد بحث بوده است. به همین منظور در پژوهش مذکور که یک پژوهش کاربردی- توسعه ای می باشد، با تکیه بر روش های ترکیبی (توصیفی، پیمایشی و میدانی اکتشافی) تلاش شده است تا داده های مناسب با تکیه بر روش اصلی یافته اندوزی که با تکیه بر مطالعات میدانی و مصاحبه با معماران سنتی انجام شده است محقق گردد. در نتیجه این پژوهش، پیشنهادات تجربی ارائه شده توسط معماران سنتی ارائه و دیتیله شده و مورد ارزیابی و ارزش گذاری با ملاک های نظری قرار گرفته است و در نهایت نیز با توجه به تجربه های حاصل از بررسی های میدانی و مصاحبه ها توصیه هایی برای حفاظت و مرمت سازه های خشتی ارائه شده اند که امید است روزی به عنوان قوانینی برای سازه های خشتی مورد استفاده باشند.

بنای تاریخی سردار مفخم در منطقه تفریحی گردشی بش قارداش در محدوده خارج از شهر بجنورد قرار دارد.این بنا به دست سردار مفخم ایجاد شده است .این بنا آرمگاه ایشان میباشد. طرح کاربری که به بنا اختصاص داده شده است فرهنگسرا میباشد.مرکز تجمع هنرمندان .در واقع بجنورد از داشتن فرهنگسرا محروم بوده و همین امر باعث شده است با تغییر کاربری این بنا به فرهنگسرا علاوه بر حفظ و نگهداری آن این بنا از حالت منزوی خارج گشته و به جذب گردشگر در بش قارداش کمک کند.و همچنین با هویت بخشی به آن علاوه بر پاسخگویی به نیاز ساکنان شهر به معرفی بناهای تاریخی شهر به نسلهای آینده کمک زیادی خواهد کرد.

چکیده : ابرکوه شهری است با سابقه تمدنی چندین هزار ساله که شواهد متعددی از این قدمت را در دل خود جای داده است ،که از آن میان می توان به سرو چهارهزار ساله،تل های عظیم خاکستر و قنات ها ی دوره هخامنشی و ... اشاره کرد. شکل گیری این شهر بر روی بستر سنگی تدبیر عاقلانه ای است که مردم این منطقه جهت مواجه با خطراتی همچون سیل اندیشیده اند که ماحصل آن ایجاد شهری با ویژگی های شهرسازی کم نظیر است. این شهر تاریخی ، دارای معماری بسیار فاخرو ارزشمندی نیز می باشد؛ بناهایی همچون گنبدعالی که بر فراز کوه ، با مصالح سنگی قد برافراشته، باغ های تاریخی زیبا و خانه های مسکونی مجلل که تمثالی از پردیس آسمانی را در ذهن بیننده زمینی مجسم می نماید، همه و همه بیانگر معماری معمار چیره دست این منطقه اند... از جمله بناهای تاریخی این شهر مجموعه مسکونی مریم خانم است ، این مجموعه متعلق به دوره قاجار و دارای بخش بیرونی و اندرونی و باغ و حمام و یک برج دیده بانی می باشد .این مجموعه به دلیل عدم حفاظت صحیح دچار آسیب -های جدی شده است ، که در صورت عدم رسیدگی امکان تخریب آن وجود دارد ، ارائه طرح مرمت و احیاء مناسب برای این بنا می تواند این بنا را زنده نگه دارد و از تخریب و نابودی آن جلوگیری کند . احیاءاین مجموعه به عنوان یک مکان اقامتی – فرهنگی ، می تواند سبب ارتقاء وضعیت اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی و... منطقه گردد.

یکی از مهمترین مسائل در معماری همواره مسئله پوشش دهی فضاها بوده است. این مسئله در مناطقی که امکان به دست آوردن یا استفاده از پوشش های تخت همچون تیر چوبی یا تخته سنگی نیست، خود را بیشتر آشکار می کند. پوشش های ازگ بر اساس یک چفد(آمیزه ای از چند کمان) شکل می گیرند. نکته اصلی در ساخت و پایداری این پوشش ها همان هندسه چفد تشکیل دهده آن می باشد. نوع چفد تاثیر به سزایی در پایداری تاق دارد. از سوی دیگر نحوه ی چیدمان، روش اجرا و نوع مصالح به کار رفته نیز تاثیر بسیاری در پایداری تاق دارد. در بررسی انجام شده در این پژوهش، دو عامل تاثیر گذار در شکل گیری و پایداری تاق آهنگ آجری مورد تحلیل قرار گرفته است. هدف این رساله دست یابی به جایگاه دانش هندسه در پایداری تاق ها بویژه تاق آهنگ اجری ایرانی می باشد. در این زمینه می توان به دنبال پاسخ به این پرسش ها بود که چگونه دانش هندسه نظری و عملی می تواند در پایدار سازی تاق های آهنگ آجری تاثیر گذار باشد؟ آیا مابین هندسه عملی برگرفته از تجارب استادکاران و هندسه نظری هماهنگی های دیده می شود؟ برای این منظور تلاش شد تا اطلاعات به دست آمده از استادکاران در تجارب عملی ایشان با اطلاعات به دست آمده از تحلیل حجمی فرم چفدها و محاسبات ریاضی و همچنین تحلیل پایداری آنها با یکدیگر سنجیده شود. با بهینه کردن شکل چفد سازنده تاق های آهنگ آجری و خشتی می توان گام بسیار موثری در پایدارتر کردن این سازه ها برداشت. یکی از مسائل مهمی که در زمینه دانش هندسه مطرح می باشد، کاربردهای فراوان آن است. دانش هندسه نظری(مسائلی که بر صفحه کاغذ می آید) و هندسه عملی (شیوه های اجرایی) در پیوند با یکدیگر می توانند بسیار در مسائل مربوط به ساختار پوشش های تاقی به ویژه تاق آهنگ در معماری کارا باشند. این پژوهش با در هم آمیختن هندسه نظری و عملی راهکارهایی را در جهت بهینه سازی پوشش های تاق های آهنگ آجری ارائه داده است. لازم به یادآوری است که تاق های آهنگ آجری را به فرم های گوناگون می توان بهینه کرد. با بررسی های انجام شده بسیاری از مواردی که استادکاران مد نظر دارند با محاسبات هندسه نظری و پایداری نیز منطبق شدند.

«پیمون» به عنوان یکی از اصول پنجگانه معماری ایران، به صورت یک ضابطه، با هدف تنظیم ابعاد و ایجاد تناسبات نیکو و تضمین طراحی، محاسبه و اجرای معماری در آموزه های محمدکریم پیرنیا معرفی شده است و مورد تایید بسیاری از پژوهشگران معماری سنتی ایران میباشد. تعاریف مختصر، متفاوت و گاه ناهماهنگ از این اصل مهم با کارکردهای اساسی و متنوع معماری، در مقالات و کتب منتشر شده، ما را براین داشت که با موشکافی دقیق و بررسی عمیق تر این موضوع و عوامل موثر یا متاثر از آن از طریق مطالعات کتابخانه ای در گفتارها و آموزه های ارزشمند و فراوان منتشر نشده پیرنیا در این خصوص، به تعاریف روشن و مشخصی از چیستی و چرایی آن دست یابیم. پس از روشن شدن موضوع پیمون، به برداشت، بررسی و مطالعه برخی اندازه ها و تناسبات موجود در پنج خانه با ساختار صفوی در جلفای اصفهان با هدف ردیابی و پیگیری بخشی از کارکردهای بی شمار پیمون پرداخته شده که در اغلب موارد تفسیر این اندازه ها بر حسب آیتم های مورد نظر، میسر و امکان پذیر بوده است.

آس به معنای کارافزاری که برای خرد کردن گندم و سایر دانه های گیاهی به کار می رود ، انواع مختلفی دارد و که از میان می توان به دستآس و خرآس و گاوآس و آسیاب و آسباد اشاره کرد .ریشه یابی واژه آسباد ما را به این سو می برد که واژ ه های معادلی به مانند آسیاب یادی و آسیا بادی که ما به جای آسباد به کار می بریم اشتباه هستند . آسبادها، آس هایی هستند که با باد کار می کنندو تاریخ پیدایش آنها به قرون اولیه میلادی در ایرا ن بر میگردد و ایرانیان اولین افرادی هستند که به این فن آوری دست پیدا کردند. در اروپا ما آسبادها را با یک تاخر زمانی 800 ساله داریم .که البته آس های اروپایی و ایرانی خیلی در ساختار با یکدیگر متفاوتند. پراکنش جغرافیایی آسبادها ، محدوده شرقی و جنوب شرقی ایران است ،یعنی در نواحی که باد قدرت و هیبت لازم را برای چرخاندن این چرخ بادها را داشته باشند(محدوده وزش بادهای 120 روزه). شهرستان خواف در منتهی الیه جنوب شرقی خراسان رضوی در شرق کشور واقع شده است روستای نشتیفان درفاصله 20 کیلومتری جنوب شرقی این شهرستان قرار گرفته است.در این روستا 33 آسباد در کنار هم قرار دارند که از لحاظ تعداد و سلامت در تمام ایران منحصربفرد هستند .. سیه باد (بادهای 120 روزه) در این روستا بیشتر از 120 روز طول می کشدو میانگین پنج ساله طول این بادها در این منطقه را 132 روز می رسد . روز به روز از اواخر اردیبهشت بر قدرت این باد افزوده می شود و در تیرماه به اوج قدرت خود می رسند و تا اوایل مهرماه طول می کشد . با توجه به جنبه عملکردی این آسبادها مرمتی که برای این آسبادها باید در نظر گرفت نوعی تعمیر محسوب می شود تا بتوان دوباره عملکرد را به این آسبادها برگرداند.اگر خواسته باشیم آسبادها دوباره احیا کرد باید به دلایل از کار افتادگی آنها رجوع کرد . تحقیق در این زمینه نشان داد یکی از مهمترین دلایل سیاست انحصار خرید و فروش گندم و تولید آرد در دهه های آغازین قرن جاری شمسی توسط دولت بوده است. که البته تا سالهای اخیر این سیاست ادامه داشته است. با بررسی سامانه چرخه بازرگانی از تولید تا مصرف گندم مشخص گردید ، که یکی از مهمترین نارسائی ها ،سیاست تعاونی روستایی در ایفای نقش واسطه در خرید گندم از روستائیان و تحویل به سازمان غله کشور بوده است و برای احیای آسبادها باید با رایزنی ها ی منطقه ای سعی در تغییر این رویه داشته باشیم .

در جهان پیوندی بین زیبایی و علم بشر وجود دارد که یکی از نمودهای آن در دو مقول? سازه و معماری ظاهر می شود. اما به ندرت پیش می آید در شناخت و تحلیل یک اثر معماری، ساز? آن نیز نقد شود. برای این کار بایستی طراحی سازه را در زیرمجموع? طراحی معماری و به عنوان هنری در تعامل با علم دید. بزرگ ترین بخش هنر طراحی سازه مواجهه با فرم مناسب است. این مواجه در معماری سنتی بیشتر نمود پیدا می کند. در میان سازه های سنتی، گنبد جایگاه مهمی دارد چراکه فرم آن کارایی بالایی در پوشش فضا را داشته و اوج خلاقیت معمار در طراحی ساختمان است. معمار سنتی برای خلق ظاهر درونی و بیرونی متفاوت در پوشش بنا و یا پوشاندن برخی فضاها با ابعادی بزرگ، فرم گنبدی با دوپوست? پیوسته و باریکه تاق را برای سازه در نظر گرفته است. شوربختانه دیدگاه های کلی و متفاوتی نسبت به رفتارسازه ای باریکه ها و دوپوستگی گنبد وجود دارد. بنابراین باید دید رابطه سازه و فرم در گنبدهای نار دوپوست? پیوست? ترکین، چگونه است؟ پاسخ به این پرسش در پژوهشی است که تعامل این دو وجه معماری را در شکل گیری این گنبدها بررسی کند. گردآوری داده های کتابخانه ای و بازدیدهای میدانی از گنبدهای نار دوپوست? پیوسته و ترکین، تشخیص جایگاه آنها در میان گونه های متفاوت گنبد، درک رفتار سازه ای گنبد و تویزه، شناخت هندس? نظری گنبد ساده و ترکین و دلایل سازه ای شکل گیری فرم آن، تفکیک عناصر ترکین گنبدها به لحاظ فرم، سازه، اجرا و تزیینات، و گونه بندی انواع باریکه تاق از نظر هندس? نظری و عملی همگی گام های این پژوهش هستند. یافته های حاصل از این گامها با روش علی تجزیه و تحلیل می شوند تا پژوهش را به نوع تعامل فرم و ساز? این گنبدها سوق دهد. همیشه دو رویکرد دربار? ساز? گنبدهای دوپوسته پیوسته وجود داشته است. رویکرد نخست، پوست? بالایی را صرفأ محافظتی و ساختمانی می دانسته که بار آن روی پوست? زیرین است. رویکرد دوم، دو پوسته را کاملاً وابسته به هم و یک ساز? یکپارچه می پنداشته است. اما حقیقت این است که معماران این گنبدها را به شیوه های مختلفی طراحی کرده اند و بسته به هندسه و نوع اجرا، ساز? این دست گنبدها در بازه ای میان این دو رویکرد قرار دارد. قرارگیری خط جان گداز یا منحنی ریسمانی متناظر گنبد در میان دو پوسته، تعدد باریکه ها در خطوط کوهانی (نصف النهاری) به نسبت افزایش دهانه، همگنی آجرچینی باریکه و ترک ، قرارگیری باریکه ها میان دو پوسته و عدم ایجاد روزن در شکرگاه پوسته باعث می شوند تا فرم گنبد ایده آل ترین طراحی سازه ای را داشته باشد.

باغهای ایرانی دارای ویژگیها و مشخصات خاصی از کهن ترین دوران تا به امروز بوده که آن را قابل شناسایی از نمونه های دیگر کرده است. اگرچه، مستندات تاریخی و نیز مدارک باستانشناسانه، تاریخ ساخت اولین باغها به این شیوه را به دوران هخامنشی می رساند، ولی ورود اسلام به این سرزمین باعث شد اندیشه های ناب دینی و نیز توصیفات قرآنی از بهشت، در هویت و کالبد باغ ایرانی موثر باشد؛ و در نتیجه باغ ایرانی و بهشت به تعاملی خاص با یکدیگر برسند. در دوران قاجاری، به سبب گسترش و سهولت ارتباطات با دنیای روبه پیشرفت غرب، تحولاتی در عرصه فرهنگ و هنر، شهرسازی، معماری ایران رخ داد که در پژوهشها و کتب مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. نوشتار حاضر به روش تحقیق تاریخی- توصیفی این تغییرات را در دوره قاجار، در عرصه باغها مورد پژوهش قرار می دهد و در آن از طریق بررسی اسناد نوشتاری شامل متون تاریخی، سفرنامه ها، خاطرات شاهان و رجال سیاسی و نیز مدارک تصویری شامل عکس و نقاشی های جمع آوری شده در آرشیو و موزه های معتبر، برخی از این باغها بازسازی می گردد. دامنه انتخاب نمونه ها در این تحقیق، باغهای قاجاری تهران، خصوصا از دو دوره فتحعلی شاهی و ناصرالدین شاهی است. این تحقیق، از طریق روش تحلیلی- قیاسی، از نظام حاکم در باغ ایرانی (آب، گیاه و معماری) و نمونه های منتخب قاجاری میسور می گردد، دستاوردهای این تحقیق، در قالبی مدون از اسناد و مدارک نادر از باغ های تهران، به معرفی ویژگی های هنر باغ سازی دوره قاجاری، از طریق بازسازی برخی از این باغها با اسناد معتبر، تبیین می شود که برای شناسایی اجزا متشکله و بازخوانی نظام ساختاری و هویتی باغ قاجاری ضروری می باشد. این تحقیق، در پی شناخت چیستی، چرایی و چگونگی این تحول - گرایش به باغسازی غربی- در ایران است. نتیجه این تحقیق نشان می دهد که باغهای قاجاری نیز مثل سایر شئون فرهنگی و هنری ایران در این دوره -خصوصا از زمان ناصرالدین شاه به بعد- تحت تاثیر هنر و فرهنگ غربی قرار می گیرند، بنابراین باغهای ساخته شده در ابتدای دوره قاجار، ادامه دهنده اصول باغ ایرانی بوده و الگویی از بهشت داشتند؛ ولی از دوره ناصرالدین شاه به بعد، استفاده از روشهای مختلف باغسازی اروپایی مرسوم می شود که رویکردی طبیعت گرا و سبکی التقاطی و متنوع را به نمایش می گذارد.

در طول تاریخ نیازها و خواسته های بشر موجب پیدایش مجموعه فضاهای معماری، برای پاسخ گویی به آن نیاز ها گردیده است. در این میان توانمندی خلاقانه و هنرمندانه مهرازان، به کمک شکل گیری فضاهای معماری شتافته و موجبات خلق نمونه های منحصر به فردی در دوره های تاریخی شده است. محله "سرخاب" یکی از محلات واجد ارزش و با اهمیت بافت قدیمی تبریز به شمار می رود؛ که با عبور باروی نجفقلی خانی و احداث دروازه بر جوار بازارچه آن که جزو میراث جهانی است، موجب غنای تاریخی سرخاب، و با جای دادن بسیاری از شعرا و مشاهیر تاریخ در خاک مزار خود، موجب تثبیت هویت فرهنگی محله گشته است. در این میان لزوم توجه ویژه متخصصین امر در خصوص حفاظت از هویت و اصالت فرهنگی- تاریخی جامعه و ارتقاء آن به کمک باززنده سازی میراث معماری ادوار تاریخی؛ در ارائه طرح مرمت حاضر با تحقیقی کاربردی و علمی ادای وظیفه نموده و با شناخت جامع از محدوده طرح و بازشناسی گستره های مهم تاریخی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و هنری، سعی در بازنمایی اصالت هویتی محله سرخاب داشته ایم. مدنظر قرار دادن تجارب مرمت شهری داخلی و خارجی در نمونه های مشابه، و بهره گیری از پتانسیل های موجود در بطن محله سرخاب، خط مشی تدوین طرح مرمت حاضر بوده است. در این میان از نقد و بررسی پروژه ها و عملیات عمرانی نابسامان معاصر که موجب اثرات نامطلوب در حیات امروزی محله سرخاب و منجر به گسست فضایی و عملکردی ساختار کهن آن شده، دریغ نکرده و در طرح مرمت و باززنده سازی پیشنهادی به ترفیع آنها اهتمام شده است. نتیجه طرح نیز موجبات بازگشت هویت و اصالت تاریخی– فرهنگی محله را با مرمت و احیاء کالبد و ساختاری و به سامان نمودن آن، فراهم می نماید.

معماری کهن ایران حاصل تجربیات پیشینیانمان است که سالیان بسیاری را برای هم خوانی معماری و شهرسازی متناسب با اقلیم خاص منطقه، فرهنگ و مذهب این سرزمین صرف کرده و به صورت بناها و بافت¬های تاریخی به دست ما سپرده¬اند. حفظ و حراست و احراز هویت واقعی این میراث که به عنوان سند هویت فرهنگی ما هستند، وظیفه¬ی ما و نیازمند تنظیم سیاست های مطلوب بهره برداری از آن¬هاست. در این میان یکی از فصول دلپذیری که می¬توان گفت تا کنون به اقتضای شئون گوناگون و منزلت مهم فرهنگی- مذهبی مورد بحث و تبادل قرار نگرفته است، موضوع حسینیه¬های قدیمی ایران است. یکی از این بناهای ارزشمند، حسینیه¬ی مجتهد اردبیل، از مهم¬ترین و بزرگ¬ترین حسینیه¬های اردبیل از نظر معماری و همچنین قدمت تاریخی می¬باشد. این بنا در محله¬ی قدیمی طُوی اردبیل واقع است و در سال 1376 به عنوان یکی از آثار ملی اردبیل به ثبت رسید ولی متاسفانه به دلیل عدم توجه کافی رو به زوال و فرسودگی است. بنابراین در این تحقیق در پی شناسایی پتانسیل-های بنا و بافت اطراف آن بوده و آسیبهای بنا را شناسائی کرده و با ارائه طرح مرمت، آن را از مرگ تدریجی نجات دهیم. نتایج این تحقیق نشان داد که ویژگی های اعتقادی، سنن، آداب و رسوم و شیوه زندگی در شهری چون اردبیل فضاهای شهری خاصی را بوجود آورده است که از آن میان می توان به گونه های متنوع کوچه ها و گذرها و میادین، حسینیه، تکیه و مسجد اشاره کرد. در چنین شهری که فرهنگ و آداب رسوم مردم آن با عاشورا و واقعه کربلا پیوند خورده، نگه داشتن حسینیه مجتهد و تبدیل آن به کاربری متناسب با فرهنگ تعزیه و عزاداری می¬تواند بیش از بیش در زنده نگه داشتن این فرهنگ در شهر اردبیل موثر افتد. بنابراین می توانیم از آن به عنوان نمایشگاهی برای معرفی فرهنگ عاشورا و فلسفه قیام سیدالشهدا در جهت تحقق این امر، استفاده نماییم. در این میان می توان از زمینهای بایر و مخروبه داخل بافت کهن برای احداث کاربری های فرهنگی استفاده کرده و به بافت رونق و زندگی بخشید و از قابلیتهای فرهنگ بومی و سنن مردم در بافت کهن استفاده کرد.

سقاتالار یا سقانفارها بناهایی به ظاهر کوچک هستند که بیان کننده نوعی معماری آیینی می باشند که به پیروی از معماری بومی و سنتی استان مازندران ساخته شده اند. این بناها به یاد قمر بنی هاشم حضرت ابوالفضل ساخته شده اند و از نظر مذهبی در بین مردم هر منطقه دارای ارزش بسیار زیادی هستند. بنا در دو طبقه ساخته می شده است که امروزه نیز در ایام محرم و صفر مراسم عزاداری همچنان در این بناها برپا می گردد، محدوده قرارگیری تمامی سقانفارها در کنار تکیه یا حسینیه های روستاها و اکثرا در داخل قبرستان ها می باشد اوج زمان ساخت سقانفار ها در زمان قاجاریه می باشد و چوبی که برای ساخت بنا به کار می رود چوب درخت آزاد بوده است بررسی شیوه ظریف و زیبای معماری و کار روی چوب و تراش های گیرا و جذاب، بخشی از اطلاعات بومی منطقه را برای ما روشن می کند، سقانفارها با وجود تفاوت هایی در بینشان دارای ساختارهایی یکسان می باشند در تحقیق انجام شده به شناخت اجزا و عناصر ایجاد کننده ساختمان ها و نحوه اتصال اجزا به صورت فاق و زبانه و بدون استفاده از میخ میباشدومیخ تنها در قسمت هایی خاص از بنا استفاده شده است نقاشی های متنوعی در سقانفار ها کشیده شده است قسمت داخل سقف سقانفارها بیشتر دارای تصاویر مذهبی مانند ملائکه، پیامبران و امامان، بهشت و جهنم می باشد و قسمت بیرونی داستان های اساطیری، زندگی روزمره، دیو و اژدها،گل های انتزاعی می باشد سقاتالار ها به مثابه شاخص هویت فرهنگی و تاریخی مازندران نیازمند توجه بیشتری می باشند زیرا این بناها تنها خاص منطقه مازندران می باشند و نشان از فرهنگ و سنت بومی مردم این منطقه از کشورمان است با بررسی بر روی ساختار یک مورد از سقانفار ها می توان بسیاری از اطلاعات ساخت و ساز در زمان ساخت بنا بدست آورد که میتوان در مرمت سقانفار های دیگر از آن ها استفاده نمود.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.