در طی مراحل اولیه تکوین، پس از بسته شدن(انسداد) لوله عصبی، مایع آمنیوتی محبوس شده در لوله عصبی تحت عنوان مایع مغزی نخاعی((csf نامیده می شود. در ابتدا مایع مغزی نخاعی از طریق نورواپی تلیوم پوشاننده لوله عصبی ترشح می گردد و با پیشرفت فرایند تکوین لوله عصبی، اپی تلیوم شدیداً رگ دار شده ای تحت عنوان شبکه کوروئیدی شروع به ترشح بخش عمده ای از csf در طول حیات، می نماید. آنالیز پروتئومیکی csf پیشنهاد می کند که این مایع دارای شمار زیادی مورفوژن و سیتوکین می باشد که در زمان ومکان و در طی زندگی جنینی تغییر می کند.شواهد حاکی از آن است که مایع مغزی نخاعی جنینی(e-csf)، نقش مهمی را دز تکوین مغز جنین ایفا می کند. هدف از این تحقیق، بررسی اثرات تکوینی مایع مغزی نخاعی جنینی روزهای مختلف بر روی تکثیر و تمایز سلول های پروژنیتور عصبی می باشد. در این مطالعه، csf از محل سیسترنا مگنای جنین رَت روزهای16، 17، 18، 19 و 20 و با استفاده از پیپت پاستورهای مویینه شده با حرارت و با بهره گرفتن از خاصیت مویینگی، جمع آوری شد. سلول های پروژنیتور عصبی در محیط کشت فاقد سرم، همراه با میتوژن-ها(egf و fgf-2 هر کدام 20ng/ml)، مکمل n2 به میزان 2 در صد و 1 در صد پنی سیلین استرپتومایسین، کشت داده شدند. کشت های سلولی در دمای c°37 و رطوبت اتمسفر و 5 در صد co2، انکوبه شدند. هر دو روز یک بار، محیط کشت تازه به همراه فاکتور های رشد به کشت های سلولی افزوده شد. آزمون mtt برای تعیین بقای سلولی و تکثیر سلول ها بکار گرفته شد. مطالعات بررسی تمایز سلول ها به روش ایمونوسیتوشیمیایی صورت پذیرفت. همچنین بیان ژن های تمایزی با استفاده از تکنیک rt-pcr نیز انجام گرفت. آنالیز های مورفومتریک بوسیله نرم افزار تحلیل تصاویر انجام گرفت. داده ها از لحاظ آماری به روش one-way anova، به همراه تست tukey’s post hoc صورت گرفت. داده ها به صورت میانگین±sem، نمایش داده شدند. و تفاوت های داده ها در (p<0.05,0.01, 0.001) معنی دار اعلام شدند. رشد و بقای سلول های پروژنیتور عصبی در کشت های تیمار شده با csf روزهای جنینی 16، 17 و 18 به شکل معنی داری در مقایسه با گروه کنترل افزایش پیدا کرد. همچنین کاهش معنی داری در در صد سلول های gfap+ در کشت های تیمار شده با csf روزهای 16، 17 و 18 مشاهده شد ولی هیچ تفاوتی در درصد سلول های gfap+ کشت های تیمارشده با csf روزهای 19 و 20، در مقایسه با گروه های کنترل، مشاهده نشد. همچنین csf روزهای جنینی 17 و 18 به شکل معنی داری باعث افزایش تعداد نوروسفیــرها، اندازه نوروسفیرها و القای مهاجرت سلولی می گردد. نتایج حاصل از این تحقیق پیشنهاد می کند که e-csf باعث تغییر قدرت تکثیر، تمایز و مهاجرت سلولهای پروزنیتور عصبی به روش وابسته به سن جنین، می گردد.