شکل شناسی(ریخت شناسی) یا morphology از جمله روش های ارزشمند نقد و بررسی ادبیات است که موضوع مناسبی برای تحقیقات ادبی محسوب می گردد و می تواند نقش بسیار مهمی را در شناخت بیشتر آثار ارزشمند ادبی داشته باشد. در این رساله، شکل قصیده از جنبه ها و زوایای مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. دلیل انتخاب این قالب ادبی به عنوان موضوع اصلی رساله، جایگاه ویژه ی آن در میان انواع معروف ادبی است؛ زیرا به گمان ادیبان، هنر شاعر در قصیده است که جلوه می کند. قصیده همچون دیگر انواع ادبی در طول زمان تحوّلات بسیاری یافته و در مضمون و محتوا دچار دگرگونی شده است که به تبع آن شکل و ساختار قصاید نیز متحوّل گشته است. درونمایه و مضمون هر قصیده در دوران های مختلف تحت تأثیر سیاست و اجتماع دستخوش تحوّل شده و بر نوع وزن و قافیه، نوع صامت و مصوت، تعداد ابیات، زاویه ی دید، صور خیال، نوع جملات و واژگان و موضوعات مختلف قصاید چون مدح، مرثیه، هجو و ... اثر گذاشته است. در این پژوهش که به پنج فصل و یازده بخش تقسیم شده است، قصیده و تحوّل آن در دوره های مختلف ادبی، بررسی شده و در حوزه های مختلف ادبی چون زبان، تصویر، عواطف، مضمون، معنا، سبک، وزن و قافیه مورد تحلیل قرار گرفته است. بررسی روزگار سرودن قصاید، علل اوج و فرود قصاید در زمان های مختلف، تجارب و مهارت های شاعران در سرودن قصیده، بررسی مخاطب های قصاید و تحوّل آن، تحوّل مضامین در دوره های مختلف و بررسی موضوعاتی چون مدح و هجو و مرثیه و حسب حال و ... از دیگر جنبه های بررسی شده در این پژوهش است .