نشان داده شده است که بین حافظه و خواب ارتباط وجود دارد و دوره های خاصی از خواب rem، که جهت پردازش حافظه ضروری می باشند و محرومیت خواب rem در این دوره ها (پنجره های خواب متناقض) منتهی به اختلال در حافظه می شود. در مورد تاخیر زمانی psw در بنی محقیقن اتفاق نظر وجود ندارد. همچنین طبیعیت نوروترانسمیترهای دخیل در حین این دوره ها شناخته نشده است . در مطالعه حاضر ما ابتدا ارتباط بین خواب و حافظه را با استفاده از ثبت الکتروفیزیولوژیک و محرومیت خواب بررسی نموده و نقش کافئین و مکانیسم احتمالی آن (مخصوصا نقش سیستم های آدنوزینی و کولینرژیک) را در پنجره خواب متناقض بررسی نمودیم. موشهای صحرایی نر نژاد n. m. r. i تحت آموزش فعال دو طرفه shuttle box _(یک جلسه 100 تریالی) قرار گرفتند. در سری اول آزمایشات (بخش الکتروفیزیولوژی) ثبت پلی گرافیک eeg سطوح پایه و 1-4 ساعت پس از آموزش انجام شد. نتایج این بخش از مطالعه نشان داد که میزان خواب rem در گروه حیواناتی که به مرز 70 درصد یادگیری رسیدند (l) افزایش معنی داری (p<0/01) در 1-4 ساعت پس از آموزش نسبت به سطوح پایه (قبل از آموزش) وجود دارد. این افزایش در گروه حیواناتی که به مرز 70 درصد یادگیری نرسیده بودند (nl)، مشاهده نگردید. در سری دوم آزمایشات پس از آموزش ، آندسته از حیواناتی که به مرز 70 درصد یادگیری رسیدند در دو دوره 1-4 وو 5-8 ساعت پس از آموزش توسط تکنیک سکوی آب از خواب rem محروم شدند. تنها حیوانات محروم در 1-4 ساعت پس از آموزش به صورت معنی دار (p<0/05) اختلال در حافظه را نشان دادند. در گروه محروم در 5-8 ساعت پس از آموزش اختلال در حافظه را نشان دادند. در گروه محروم در 5-8 ساعت پس از آموزش اختلال در حافظه مشاهده نگردید. بنابراین دوره 1-4 ساعت از آموزش به عنوان پنجره خواب متناقض در نظر گرفته شد چرا که خواب rem در این دوره افزایش و محرومیت اعمال شده در این دوره باعث اختلال در حافظه شد. در سری سوم آزمایشات کافئین (25mg/kg)، آدنوزین (50 mg/kg و 7)، فیزوستیگمین (0/1mg/kg) به عنوان آگونیست استیل کولین و اسکوپولامین (5mg/kg) به عنوان آنتاگونیست رستپوراستیل کولین بصورت درون صفاقی در حین پنچره خواب متناقض فوق الذکر گردیدند. تنها کافئین بصورت معنی دار (p<0.05) باعث افزایش حافظه شد. سایر داروها تغییر معنی داری درحافظه ایجاد ننمودند. وقتی کافئین همراه با محرومیت خواب rem در حین 1-4 ساعت پس از آموزش تزریق گردید، توانست حافظه را بهبود بخشیده و اثر محرومیت تنها را بپوشاند. با توجه به نتایج فوق چنین نتیجه گیری گردید که کافئین با اثرات جامع بر سیستم های درگیر در پردازش حافظه موجب تقویت حافظه می شود. و همچنین پردازش حافظه که در حین پنجره خواب متناقض رخ می دهد، و همچنین پردازش حافظه نمی تواند به یک سیستم نوروترانسمیتری نسبت داده شود.