رزماری از جمله گیاهان دارویی مهم است که کاشت آن در مناطق خشک و نیمه خشک که به نوعی دارای مشکل شوری هستند گسترش دارد. در خاک های آهکی مناطق مرکزی کشور که اغلب با مشکل شوری مواجه هستند، حلالیت عناصر کم مصرف پایین بوده و گیاهان رشد کرده در این اراضی از کمبود عناصر کم مصرف نظیر روی و مس رنج می برند. در این مطالعه تأثیر تغذیه روی و مس بر رشد و عملکرد و ویژگی های فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و آنتی اکسیدانی رزماری به دو صورت آبکشت و کشت خاکی مورد بررسی قرار گرفت. در آزمایشات آبکشت سه سطح روی شامل غلظت های صفر، 2 و 4 میکرومولار سولفات روی و سه سطح مس شامل غلظت های صفر، 5/0 و 1 میکرومولار سولفات مس مورد استفاده قرار گرفت. سه سطح شوری شامل غلظت های صفر، 50 و 100 میلی مولار کلرید سدیم بودند. شوری سبب کاهش عملکرد وزن خشک ریشه و شاخسار رزماری شد و این کاهش عملکرد در شرایط کمبود روی و مس شدیدتر بود. تغذیه روی و مس سبب کاهش خسارت های اکسیداتیو ناشی از شوری به رزماری شد به طوری که نفوذپذیری غشای سلولی و غلظت مالون د آلدهید برگ رزماری کاهش یافت. این کاهش خسارت اکسیداتیو ناشی از شوری را می توان ناشی از فعالیت آنزیم کاتالاز برگ رزماری دانست که در پاسخ به تغذیه روی و مس افزایش یافت. با تغذیه روی و مس، انباشتگی سدیم و کلر در برگ رزماری کاهش و در مقابل، غلظت نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم افزایش یافت. در شرایط شور با تغذیه روی و مس، مقدار اسانس رزماری افزایش یافت. غلظت ترکیبات فنلی، فعالیت پالایندگی و قدرت کاهندگی برگ رزماری به عنوان شاخص هایی از فعالیت آنتی اکسیدانی رزماری در پاسخ به تنش شوری و تغذیه روی و مس افزایش یافتند. در کشت خاکی دو سطح صفر و 10 میلی گرم در کیلوگرم سولفات روی و دو سطح صفر و 5 میلی گرم در کیلوگرم سولفات مس در یک خاک دارای کمبود همزمان روی و مس استفاده شد. قلمه های رزماری در گلدان ها کشت شده و به مدت سه ماه با آب آبیاری با سطوح مختلف شوری (صفر، 50 و 100 میلی مولار کلرید سدیم) آبیاری شدند. شوری سبب کاهش عملکرد وزن خشک شاخسار و ریشه رزماری شد هر چند با کاربرد روی و مس در خاک عملکرد رزماری افزایش یافت. کاربرد خاکی روی و مس سبب کاهش نفوذپذیری غشای سلولی و غلظت مالون د آلدهید برگ رزماری در شرایط شور شد. مقدار اسانس رزماری در شرایط شور افزایش یافت. تغذیه روی و مس نیز مقدار اسانس رزماری را در حدود 10 درصد افزایش داد. اگرچه شوری سبب کاهش غلظت پتاسیم، کلسیم و منیزیم رزماری شد اما تغذیه روی و مس تا سبب افزایش غلظت این عناصر در رزماری شد. غلظت سدیم، کلر و فسفر در پاسخ به شوری افزایش و در پاسخ به تغذیه روی و مس کاهش یافت. غلظت ترکیبات فنلی، فعالیت پالایندگی و قدرت کاهندگی برگ رزماری در پاسخ به تنش شوری و تغذیه روی و مس افزایش یافتند. در مجموع نتایج این مطالعه نشان داد که تغذیه روی و مس سبب افزایش تحمل رزماری به شوری از طریق افزایش فعالیت آنزیم کاتالاز، افزایش غلظت ترکیبات فنلی و کاهش نفوذپذیری غشای سلولی و کاهش جذب عناصر سمی نظیر کلر و سدیم شده است. در مقابل خصوصیات آنتی اکسیدانی رزماری نظیر مقدار اسانس، فعالیت پالایندگی و قدرت کاهندگی در پاسخ به تنش شوری و تغذیه روی و مس افزایش یافت. کلمات کلیدی: گیاهان دارویی، تحمل به شوری، روی، مس، رزماری، آسیب های اکسیداتیو، خواص آنتی اکسیدانی

امروزه آلودگی محیط زیست از جمله خاک به فلزات سنگین از مسائل مهمی است که جوامع مختلف با آن روبه رو هستند. جذب فلزات سنگین توسط گیاه موجب کاهش کیفیت محصولات کشاورزی می شود. ضمن آنکه آبشویی آنها موجب آلودگی منابع آب های سطحی و زیر زمینی می گردد. تحقیق حاضر با هدف بررسی اثر کاربرد کود مرغی و پودر یونجه بر غلظت قابل دسترس عناصر سنگین روی، کادمیم، مس و آهن با گذشت زمان در خاک انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام گردید. نمونه های خاک با ماده آلی در سه سطح صفر، 3 درصد کود مرغی و 3 درصد پودر یونجه تیمار شدند و به مدت دو ماه در شرایط گلخانه نگهداری شدند. پس از دو ماه انکوباسیون خاک داخل هر گلدان با تیمارهای کودی ذیل تیمار شدند: 1-سولفات روی (10 میلی گرم در کیلوگرم از منبع zn so4.7h2o) 2-سولفات آهن (10 میلی گرم در کیلوگرم از منبع ( feso4 3- سولفات مس (5 میلی گرم در کیلوگرم از منبع 5h2o. cuso4) 4- نیترات کادمیم(5 میلی گرم در کیلوگرم از منبع (cd(no3)2 در زمان های 2، 4، 8 و 12 هفته پس از انکوباسیون میزان روی، کادمیم، مس و آهن نمونه ها بوسیله edta 05/0 مولار عصاره گیری شد و غلظت قابل دسترس آن ها با دستگاه icp اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که افزودن کود مرغی و پودر یونجه سبب افزایش غلظت قابل دسترس روی، کادمیم، مس و آهن نسبت به تیمار شاهد شد و با گذشت زمان غلظت قابل دسترس این عناصر در خاک به طور معنی داری کاهش یافت. اثرات متقابل ماده آلی و زمان نشان داد که وجود کود مرغی و پودر یونجه به خاک اثر کاهشی زمان را تعدیل کرد. یافته های این تحقیق اهمیت به نقش کاربرد کودهای آلی بر غلظت قابل دسترس فلزات سنگین در خاک در راستای گیاه پالایی و جلوگیری از هدررفت این عناصر و آلودگی منابع آب های زیر زمینی را نشان می دهد.

فسفر از عناصر اصلی مورد نیاز گیاه می باشد و بعد از نیتروژن مهمترین عنصر در تولید محصولات کشاورزی محسوب می شود. از این رو در برخی از موارد از فسفر تحت عنوان کلید اصلی کشاورزی یاد می شود. تاکنون مطالعات چندانی در ارتباط با شکل های مختلف فسفر(fractionation) در خاک های شور استان کرمان و تأثیر کاربرد کود های آلی و معدنی بر این شکل ها صورت نگرفته است. این تحقیق به منظور بررسی تأثیر لجن فاضلاب شهری، کود شیمیایی و مخلوط(کود شیمایی + لجن فاضلاب) بر شکل های معدنی فسفر در یک خاک شور با گذشت زمان و ارتباط آن ها با برخی خصوصیات شیمیایی خاک ها، جذب فسفر و خصوصیات رشدی گندم انجام شد. به این منظور آزمایشی به صورت گلخانه ای بر پایه فاکتوریل(تیمار کودی و زمان) در قالب طرح کاملاً تصادفی طراحی گردید

امروزه وجود و حرکت فلزات سنگین نظیر مس و منگنز در خاک ها و محیط های آبی سبب نگرانی های جدی برای سلامتی انسان در سطح جهانی و منطقه ای شده است. گسترش روز افزون صنایع باعث آلودگی آب به عناصر سنگین می شود. در این تحقیق با هدف حذف یون های مس و منگنز از محلول های آبی به روش جذب سطحی از سه جاذب پودر لاستیک، پودر ضایعات نخل و نانو ذرات گرافن استفاده گردید.میزان 20 میلی-گرمبرلیترازجاذب-هایتهیهشدهشاملسهاندازهخردهلاستیک(125/0-088/0، 250/0-177/0 و 500/0-353/0 میلی-متر)،دواندازهضایعاتنخل(088/0-0 و 250/0-177/میلی متر) ونانوذراتگرافنبه 10 میلی-لیترمحلول،شاملغلظت های 10، 20، 30، 40 و 50 میلی-گرمبرلیترازمس،منگنزومخلوطمس+منگنزاضافهگردید. محلول هابااستفادهازاسیدنیتریکوهیدروکسیدپتاسیمدر 5/5ph=تنظیمشدند،سپسباسرعت 200 دوردردقیقهبهمدت 24 ساعتدردمایاتاقشیکشدند. غلظت نهایی مس و منگنز بعد از سانتریفیوژ و عبور سوسپانسیون از کاغذ صافی توسط دستگاه جذب اتمی قرائت گردید.نتایج نشان داد که از بین جاذب های به کار رفته، گرافن بیشترین کارایی و میزان جذب را دارا می باشد. با افزایش غلظت محلول فلزات مس و منگنز در هر دو سیستم ساده و رقابتی، میزان جذب توسط تمامی جاذب-ها افزایش یافت. بیشترین میزان جذب مس در هر دو سیستم ساده و رقابتی توسط نانوذرات گرافن صورت گرفته است، که به ترتیب برابر با 50/2 و 56/2 میلی گرم بر لیتر می باشد. بعد از نانوذرات گرافن، ضایعات نخل بیشترین میزان جذب را نشان دادند. به طور کلی جذب مس در مقایسه با منگنز به مقدار بیشتری توسط جاذب ها صورت گرفت. ایزوترم های جذب سطحی نیز با داده های حاصل از آزمایشات مطابقت داده شدند که جذب مس و منگنز توسط دو جاذب ضایعات نخل و خرده لاستیک از هر دو معادله لانگمویر و فروندلیچ به خوبی تبعیت می کرد. ایزوترم تمکین با داده های آزمایش برازش خوبی نداشت.