به منظور بررسی تنوع ژنتیکی جمعیت های مختلف نماتد مولد ریشه درختان پسته استان کرمان، در سال 1383 از مناطق مختلف پسته کاری استان کرمان تعداد 93 نمونه خاک و ریشه روی گوجه فرنگی رقم cormello و rutgers انجام گرفت. سپس dna از تخم کلیه جمعیت ها استخراج شده و دو گونه m.javanica و m.incognita با استفاده از واکنش زنجیره ای پلی مراز و آغازگرهای اختصاصی گونه شناسایی شدند. گونه غالب منطقه مورد مطالعه، گونه m.javanica بود بطوریکه 88% جمعیت ها را به خود اختصاص داد. این گونه در پسته کاریهای انار، نوق، فیض آباد، همت آباد، کبوترخان، خنامان، عباس آباد و قائمیه رفسنجان، زرند، باغین، بردسیر، سیرجان و شهربابک مشاهده شد. گونه m.incognita پراکندگی محدودتری نسبت به گونه m.javanica داشت و تنها در عباس آباد، فیض آباد و همت آباد رفسنجان و سیرجان مشاهده گردید. جهت بررسی تنوع مرفولوژیکی جمعیت های مختلف هر گونه از شبکه کوتیکولی انتهای بدن نماتدهای ماده بالغ برش تهیه شد. برشهای شبکه کوتیکولی انتهای بدن ماده ها از نظر خصوصیات مرفولوژیکی و مرفومتریکی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج داده های کیفی و کمی مرفولوژیکی حاصل از بررسی شبکه کوتیکولی انتهایی بدن ماده های بالغ گونه m.javanica و m.incognita حاکی از تنوع در بین جمعیت های مختلف هر گونه بود. جهت بررسی تنوع بیولوژیکی بین جمعیتهای مختلف از آزمون میزبان های افتراقی استفاده شد. واکنش جعیت های مختلف گونه m.javanica در ایران است. جمعیت های مختلف گونه m.javanica عکس العمل متفاوت در برابر گیاهان میزبان افتراقی نشان دادند. نتایج حاصل از این آزمون حاکی از وجود نژادهای اول، دوم و چهارم گونه m.incognita در روی درختان پسته بود که وجود نژاد اول روی پسته برای اولین بار گزارش می شود. جفت آغازگرهای اختصاصی oparjav / opafjav و mjavf/mjavar جهت انجام pcr-rflp در بین جمعیت های m.javanica به ترتیب باند 670 و 1600 جفت بازی را تکثیر نمودند. جفت آغازگر اختصاصی opbfinc/opbrine در تمامی جمعیتهای گونه m.incognita باند 500 جفت بازی را تولید کرد. الگوی حاصل از برش آنزیمی این قطعات برش آنزیمی این قطعات با آنزیم های taql, psti,bamhi, tru91 alui تفاوتی را میان جمعیت های مختلف دوگونه نشان نداد. با توجه یه اینکه در این روش تنها قسمت حفاظت شده ای از ژنوم نماتد میان جمعیت های مختلف مقایسه میگردد. به نظر میرسد اگر سطح وسیع تری از ژنوم نماتد با استفاده از نشانگر rapd بررسی شود امکان بیشتری برای تفکیک جمعیت ها از لحاظ ژنتیکی فراهم میگردد. بدین منظور از 30 آغازگر نوکئوتیدی جهت انجام واکنش rapd استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده توسط روش rapd نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی در جمعیت های مختلف هر گونه بود. جمعیت های m.javanica حدود 91% و جمعیت های گونه m.incognita حدود 86% به هم شباهت داشتند. نتایج حاصل از این نشانگر با نتایج حاصل از پژوهش های مشابه در دیگر کشورها هماهنگی داشت. به طور کلی نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده مرفولوژیکی، بیولوژیکی و مولکولی اگر چه همگی بیانگر وجود تنوع در جمعیت های مختلف دو گونه بوده ولی برقراری ارتباط کامل بین نتایج حاصل شده از هر گروه بندی نیاز به بکارگیری صفات مرفولوژیکی و مرفومتریکی سنن مختلف نماتد نظیر ماده بالغ، لارو سن دوم و نر، بکارگیری تعداد بیشتر آغازگر در نشانگر مولکولی rapd استفاده از نتایج حاصل از نشانگرهای دیگر مانند aflp و در صورت امکان بکارگیری توالی ژنهای موثر در بروز صفات فنوتیپی در گروه بندی ژنتیکی دارد.