رودخانه کر با طول حدود 270 کیلومتر و عرض 30ـ40 متر، طولانی ترین و مهمترین رودخانه استان فارس است. رودخانه کر علاوه بر تأمین آب کشاورزی مزارع بخش کامفیروز، رامجرد، کربال و...، بخش قابل توجهی از آب شرب شهر شیراز ، مرودشت و شهرکهای صنعتی و مسکونی را نیز تأمین می کند. وجود مزارع و واحدهای صنعتی باعث ورود آلاینده های بیشماری به رودخانه شده است. این تحقیق در بخش کامفیروز از توابع شهرستان مرودشت انجام شده است. بخش کامفیروز یکی از قطب های تولید برنج در استان فارس است و سالانه حدود 11000هکتار از اراضی این بخش به کشت برنج اختصاص می یابد. همه شالیزارهای بخش کامفیروز در حاشیه رودخانه کر واقع شده اند و این رودخانه تنها منبع تأمین آب آنهاست. طبق بررسیهای انجام شده در کل شالیزارهای کامفیروز در هر دوره کشت 3850 تن کود شیمیایی دی آمونیم فسفات و 3850 تن کود شیمیایی اوره مصرف می شود. به دلیل شیب زیاد و بافت شنی ـ لومی خاک، زه آب کشاورزی حاوی آلاینده های نیتروژن دار و سموم شیمیایی به طرف رودخانه سرازیر شده و کیفیت آب را کاهش می دهد. در این تحقیق، از اردیبهشت ماه تا شهریورماه 1392 در فواصل زمانی 15ـ 30 روز از دو ایستگاه مشخص رودخانه (یکی در بالادست شالیزارها و دیگری در محل ورود آب رودخانه به دریاچه سد) نمونه های آب برداشت شد و در آزمایشگاه غلظت نیترات و فسفات به روش فتومتری اندازه گیری شد. نتایج نشان داد زمان اوج آلودگی رودخانه به نیترات، اواخر خردادماه و اوایل تیرماه است. یعنی پس از اوّلین مرحله کوددهی و زمانی که زمین برای نشائ برنج آماده می شود. به طور کلّی از 10 نمونه گرفته شده در 5 مرحله غلظت نیترات در 3 نمونه بالاتر از حد استاندارد بود. در زمان اوج آلودگی آب رودخانه کر به نیترات، غلظت فسفات هم اندازه گیری شد که نشانه ای از آلودگی آب رودخانه به فسفات مشاهده نشد. نکته جالب و قابل تأمّل در این تحقیق، نقش پوشش گیاهی در جذب نیترات است. با رشد گیاه برنج توان آن در جذب نیترات افزایش یافت و درنتیجه غلظت نیترات در رودخانه کر کمتر شد. با انجام طرح حفاظت بیولوژیک (کاشت درخت در حاشیه رودخانه و ایجاد پشته های خاکریز)، افزودن واحدهای مکمّل تصفیه آب در تصفیه خانه برای حذف نیترات از آب آشامیدنی، آموزش کشاورزان برای کاهش استفاده از کودها و سموم شیمیایی و ...می توان اثرات آلایندگی ورود آلاینده های کشاورزی به رودخانه کر و سد درودزن را کاهش داد.

چکیده کانیهای اصلی سازنده گرانیت ها عمدتا کوارتز و فلدسپار اند که به دلیل داشتن سختی و مقاومت بالا، موجب اهمیت کاربردی گرانیت در مصالح ساختمانی شده است. بعلاوه، حضور کانی های فرعی و متنوع در گرانیت ها، باعث اهمیت های اقتصادی و راهبردی آنها شده است. مطالعات ژنتیکی گرانیت ها نشان می دهد که بیشترین عناصر کمیاب، فلزات سنگین و کانسارهای فلزی در ارتباط با منشا و تحولات مذاب سنگهای گرانیتی حاصل شده اند. در تجزیه ژئوشیمیایی سنگهای گرانیتی، وجود عناصرni, cr co, cu, pb, mo, fe, mg, w, au, u, al, rb, sr, th, sm, nd و نیز غلظت شدید بعضی از این عناصر در کانی های فرعی گرانیتی، نشان دهنده اهمیت ساختار ژنتیکی گرانیت در نگهداری عناصر نادر قلیایی خاکی یا (rare earth elements) مخصوصا گروه های حد واسط جدول تناوبی (لانتانید ها و اکتنید ها) است. به همین خاطر وجود مجموعه ای از ایزوتوپ های ناپایدار (radioactives) در گرانیت ها می تواند خطرات زیست محیطی زیادی ایجاد کنند. با توجه به فراوانی گرانیت ها در ایران و نبود مطالعات ایزوتوپی مخصوصا از دیدگاه زیست محیطی، در این تحقیق مطالعات پتروگرافی، آنالیزهای ژئوشیمیایی و خواص فیزیکی (جرم، حجم و چگالی) گرانیت ها همراه با فعالیت رادیواکتیویته چهار نوع از ایزوتوپ های مهم شاملth232 ، u238، ra226 و k40حاصل از تجزیه نمونه هایی از گرانیت های تایباد، زاهدان، مشهد، بیرجند، همدان، زنجان و تکاب تعیین شده است. بطور کلی، رابطه بین حجم و جرم گرانیت و فعالیت رادیواکتیویته آن مشاهده نگردید زیرا قدرت و احتمال واپاشی هسته های رادیواکتیو مستقل از این پارامترها است. اما طی فرایند تفریق بلوری، ترکیب شیمیایی گرانیت ها از عناصر feو mgفقیر و از عناصر si، na و k غنی می شود. طی این فرایند تمرکز عناصر کمیاب افزایش می یابد ولی در نهایت چگالی گرانیت کاهش می یابد. برای اکثر نمونه ها با افزایش اکتیویته اورانیوم، میزان اکتیویته توریم و رادون افزایش می یابد. در میان گرانیت های فوق الذکر، بیشترین فعالیت رادیواکتیویته برای ایزوتوپ های خطرناک th232 وu238 در گرانیت بیرجند و برای ایزوتوپ های خطرناک ra226و k40در گرانیت زنجان مشاهده می شود. ضمنا آنالیزهای ایزوتوپی و مشاهدات میکروسکپی تایید کننده یکدیگرند. مثلا در گرانیت بیرجند، هاله رادیواکتیویته اطراف کانی های زیرکن (ناشی از واپاشی u238) بسیار فراوان است. مخصوصا حضور کانیهای فرعی شامل زیرکن، آپاتیت، اسفن، بیوتیت و گروههای مختلف اپک (opaque) که دربرگیرنده عناصر فعال اند، موجب افزایش غلظت و تشدید فعالیت رادیواکتیویته شده است. در گرانیت بیرجند بالا بودن اکتیویته th232 ارتباط مستقیم با فراوانی اکتیویته u238 دارد. در همه نمونه های گرانیتی مورد این مطالعه، میزان فعالیت تشعشعی k40 (600-1506 bq/kg)نسبت به دیگر ایزوتوپ های تعیین شده به شدت بالاتر است زیرا همه این سنگها غنی از فلدسپار پتاسیم و بیوتیت اند. دلیل اثبات این موضوع گرانیت زنجان است که تفریق (خروج) بلوری در آن به شدت صورت گرفته بطوریکه بیشترین مقدار فلدسپار و کوارتز را در بین گرانیت های ایران دارد. باتوجه به اینکه در اثر تفریق مذاب گرانیتی، فراوانی کانی های کوارتز و فلدسپاری در سنگ بیشتر می شود، بنابراین احتمال غنی شدگی گرانیت های تفریق یافته از ایزوتوپ های ناپایدار نسبت به دیگر سنگهای گرانیتوئیدی، بالاتر است. کلمات کلیدی: گرانیت، پرتوزایی، محیط زیست، کانی های فرعی، ایران.

شمال شهرستان بهبهان ناحیه کوهستانی بجک بین کوههای حاتم و تلرش برای اولین بار در این پژوهش شناسایی و دره¬ای در آن ، دره مرگ نامگذاری شد. مکان چشمه دره مرگ(گراو) به طول جفرافیایی ً 11 12َ 50ْ و عرض ً23 َ54 30ْ هست. دره مرگ و رود آن چشم انداز خاصی است که آب آن از نقطه خروج از سرچشمه تا 100متر پایین دست و هوای اطراف آن خطر مرگ آوری دارد، رنگ بستر آب تا پنج رنگ تغییر می کند. به سبب شناسایی گاز سمی h2s به عنوان دلیل مرگ و غلظت بالای آن که تا ppm 400 نیز می¬رسد برای اولین بار لقب مرگ گرفت. به سبب شناسایی جاذبه های زیست محیطی مانند وجود غار عمودی چاه کبوتری، تنوع زیستی، زمین شناسی خاص، وجود گونه¬های در معرض خطر مثل پلنگ، سیاهگوش، کل و بز و تخریب زیاد زیستگاهی برای اولین بار در این پژوهش به عنوان منطقه حفاظت شده و اثر طبیعی ملی اعلام می¬گردد. تنها گیاه زیستا دردره درختچه بن در آب خرزهره به فاصله 1500متری از سرچشمه که تجمع دهنده زیستی سرب شناسایی شد و تنها جانور زیستا درسرچشمه، لارو نوعی مگس بوده که با کد mmtt4176درموزه تنوع زیستی ثبت و نگهداری می¬شود. هدف از مطالعه این ناحیه شناسایی منابع، اعلام خطر مرگ در این دره، اقدام زیست محیطی و نصب تابلو هشدار برای ایمنی بهداشتی هست. 30 نفر از مردم بومی با میانگین سنی 50 سال به بالا با داشتن اطلاعات تاریخی از منطقه به پرسش نامه پاسخ دادند. نمونه برداری از آب و رسوب دره مرگ طی دو فصل و از پنج نقطه آن انجام شد. غلظت فلزات سنگین در آب و رسوب بسیار بالا و به این ترتیب بوده : fe >al > ag > pb > zn > mn >as > cu > cr > ni > cd > co > sb > co > sb بررسی تنوع زیستی این منطقه منجر به شناسایی 376 گونه گیاه و تعیین موقعیت آنها با 7گونه گیاه نادر25 گونه گیاه اندمیک، 99گونه پرنده که 10 گونه آنان در سطح جهان در لیست پرندگان حفاظتی قرار دارند، 19گونه پستاندار، 23 گونه خزنده ، حکایت از محیطی با تنوع زیستی مطلوب در مساحتی محدود جهت اعلام منطقه به عنوان منطقه حفاظت شده هست.

درمناطق مختلف جهان، به خصوص در کشورهای در حال توسعه، بحران های مرتبط با آب از قبیل: کمبود آب، کاهش بارندگی، آلودگی آب و خسارت ناشی از سیل گسترش یافته و سبب کمبود مواد غذایی و به دنبال آن گسترش بیماری ها را فراهم نموده است. در کشورهایی مانند ایران که با کمبود منابع آبی مواجه می- باشد، توجه به همه منابع آبی از اهمیت بالایی برخوردار است و در مدیریت یکپارچه منابع آبی قابل اجرا خواهد بود. در این راستا شناسایی و پایش کیفیت منابع آب از جمله آب های سطحی و مخزن سدها به عنوان یکی از گام های اصلی مدیریت کیفیت منابع آب، جایگاه ویژه ای دارد. در این پایان نامه به بررسی وضعیت کیفی آب در سطح حوضه آبریز و مخزن سد تهم پرداخته شده و برخی از پراسنجه های فیزیکی، شیمیایی و میکروبی آب اندازه گیری شد. داده ها نشان می دهد که میزان فلزهای سنگین (کادمیم و سرب) در همه ایستگاه ها بالاتر از حد مجاز بودند. میزان نیترات، نیتروژن آمونیاکی، فسفات، نیتریت، هدایت الکتریکی و اکسیژن مورد نیاز شیمیایی در بیش تر ایستگاه ها در حد مطلوب گزارش می شود. ولی از نظر میکروبی (کلیفرم کل وکلیفرم مدفوعی) رودخانه های ورودی به مخزن سد آلوده هستند که این آلودگی های میکروبی می توانند کیفیت آب را تحت تاثیر قرار دهند. فاضلاب های روستایی و کشاورزی که به رودخانه ها تخلیه می شوند سبب آلودگی این رودخانه ها شده اند. از آن جا که طول رودخانه ها کوتاه و دبی آن ها کم می باشد این رودخانه ها توانایی چندانی برای خودپالایی ندارند و سبب آلودگی آب مخزن می شوند. همچنین تشکیلات زمین شناسی حوضه آبریز منطقه نیز سبب افزایش آلاینده ها ی فلزی در آب های سطحی منتهی به مخزن سد تهم می شوند.

چکیذه آگاهی وپی بردن به ارزش های مناطق حفاظت شده ومحیط های طبیعی یک منطقه،تضمین کننده ی اکوتوریسم پایدارآن منطقه است.طبیعت گردی بایدبه حفاظت واحیاء منابع اکوتوریسم کمک کندوبرپایه ی الگوهای پایدارمصرف وتولی استوارباشد.منطقه حفاظت شده شالومنگشت،منطقه ای است کوهستانی،که درحوضه آبخیزرشته کوههای زاگرس واقع شده وطبیعتاً متأثرازویژگی های مورفولوژیکی آن است.این منطقه بدلیل حفاظت ازگونه های جنگلی و جلوگیری از تخریب و قطع درختان، به عنوان یکی از "مناطق 10درصدحفاظت ازمنابع جنگلی"درخوزستان شناخته شده است. بکربودن وداشتن جاذبه های طبیعی مانندچشم اندازهای برجسته وممتازنظیرساحل دریاچه کارون3، آبشارزیبای شیوند،وجودباغات درمنطقه سادات موسوی وهمچنین وجودگیاهان نادر وآندمیک،پرندگان بومی ومهاجر،تنوع آداب و رسوم جوامع محلی، و تمدن تاریخی شهر ایذه باعث جذابیت خاص این منطقه شده است این پژوهش باهدف بررسی قابلیت های اکوتوریسمی وارائه برنامه مدیریت راهبردی توسعه اکوتوریسم،ازتاریخ 5/10/92 تا 25/4/93درمنطقه حفاظت شده شالومنگشت به انجام رسید.اطلاعات موردنیازدراین پژوهش ازطریق مراجعه حضوری وبازدیدمیدانی،مطالعات کتابخانه ای وتوزیع پرسشنامه جمع آوری گردید.بدین منظوردرابتدابه شناسایی جاذبه های طبیعی،میراث فرهنگی وتاریخی وتاسیسات زیربنایی دراین منطقه اقدام شد.سپس برای رسیدن به هدف پژوهش از روش تحلیلی swot که مبتنی بر شناسایی عوامل داخلی (نقاط ضعف و قوت) و عوامل خارجی (فرصتها و تهدیدات) محیط تحت بررسی است، بهره گیری شد. بدین ترتیب عوامل داخلی و عوامل خارجی فراروی توسعه اکوتوریسم منطقه مورد مطالعه شناسایی و در جداول ife و efe (جداول تجزیه و تحلیل عوامل راهبردی داخلی و خارجی) مورد بررسی وارزیابی قرارگرفت.درادامه ازطریق ماتریس ie (ماتریس ارزیابی داخلی و خارجی) موقعیت فعلی اکوتوریسم منطقه سنجیده وراهبردهای تدافعی مبتنی برتوسعه اکوتوریسم منطقه پیش بینی گردید.براین اساس در ماتریس swot راهبردهای مبتنی بررشدوتوسعه اکوتوریسم به منظور به حداقل رساندن نقاط ضعف وپرهیزازتهدیدات منطقه پیشنهادشد.درنهایت برای اولویت بندی راهبردهاازماتریس برنامه ریزی کمی راهبردی(qspm) استفاده گردید،که براین اساس راهبردwt5 (توسعه برنا مه های تبلیغاتی متناسب بافرهنگ جامعه در راستای توسعه گردشگری در منطقه مورد نظر) با امتیاز 93/5 بالاترین امتیازرابه خوداختصاص داد.که این راهبردمی تواند بیانگرضعف اطلاع رسانی عمومی، وعدم شناخت و آگاهی مردم از منابع عظیم گردشگری طبیعی وآثارفرهنگی وتاریخی کشور ومنطقه مورد نظر باشد. کلمات کلیدی : 1- اکوتوریسم 2- شالومنگشت 3- منطقه حفاظت شده 4- swot

سامانه اطلاعات مکانی، دریاچه ارومیه، آشکارسازی تغییرات، دورکاوی.

به منظور ارزیابی اثرات زیست محیطی خشکسالی بر منابع آب کشاورزی در منطقه بن رود اصفهان انجام شده است. در این تحقیق به بررسی وضعیت کیفی منابع آب کشاورزی در منطقه بررسی شد با وجود خشکی زاینده رود تعدادی قنات وچاههای سطحی ونیمه عمیق وعمیق وجود دارد .پراسنجه های فیزیکی، شیمیایی موثر در کیفیت آب کشاورزی در طی شش سال 87تا92اندازه گیری شدوبااستانداردهای جهانی و با یکدیگر مقایسه شدوبا میزان بارش هر سال تلفیق گردید.داده ها نشان می دهد که درسالهای بامیزان بارش کمترعلاوه بر کاهش آبدهی وزیاد شدن عمق دسترسی به آبهای زیرزمینی کیفیت آبها افت پیدا کرده یعنی در سال 87به عنوان خشکسالترین سال مورد مطالعه میزان ec وna و شاخصsar وسایرشاخصه های کیفی آب بالاتر از استانداردهای مجاز کشاورزی بوده وبرای کشاورزی مناسب نبوده واثار مخربی روی محیط زیست از جمله کاهش کیفیت خاک گذاشته است ولی در سالهای با بارش بیشتر سطح کیفی آب بهترشده است اما باز به حدمطلوب نرسیده است .