محمد کاظم صبوری، ملقب به ملک الشعراء صبوری، در اواخر دوره محمد شاه در یک خانواده صنعتگر کاشانی، در مشهد متولد شد. در سال 1284ق به عنوان رئیس الشعرا به مجلس جلال الدوله، حاکم خراسان راه یافت. و بعد از گذشت چند سال در سال 1294ق از سوی ناصر الدین شاه به عنوان ملک الشعرای آستان قدس انتخاب شد. ملک الشعراء صبوری ، از جمله شاعران موج دوم مکتب بازگشت به شمار می رفت و بیشتر به شیو? امیر معزی نظر داشت هر چند قصایدی هم در جواب و اقتفای دیگر قدما سروده است. ممدوحان صبوری در درج? اول پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) می باشند. وی ازجمله شاعرانی بوده که بین شعر مذهبی و درباری ارتباط بر قرار کرد و در کنار مدح ائمه اطهار(ع) قصایدی هم در مدح رجال و شخصیت های سیاسی دوران خود، سروده و درآن قصاید به مدح آنها پرداخته است. از مهمترین این اشخاص می توان به ناصر الدین شاه، مظفر الدین شاه، رکن الدوله قاجار و... اشاره کرد. همچنین صبوری با بیشتر بزرگان و ادیبان معاصر خود رابطه دوستی و شعری داشت. از جمل? این افراد می توان به میرزا حبیب خراسانی، ادیب نیشابوری، ادیب پیشاوری، و خجست? ندیم باشی اشاره کرد. دیوان او مشتمل 11062 بیت می گردد. که بخش اعظم دیوان را قصاید وی در بر می گیرد. در قصاید صبوری در بخش موسیقی بیرونی، بسامد بالا با اوزان جویباری و به خصوص بحر مجتث مثمن مخبون محذوف می باشد. در بخش موسیقی کناری، بخشی از قصاید او دارای ردیف و تعداد دیگری بدون ردیف است که بیشترین بسامد به کارگیری ردیف از نوع، فعلی است. در بخش موسیقی معنوی صبوری همه تناسب های معنویی را که در زیبایی شعر موثر است به کار گرفته است از مهمترین نمونه های آن، می توان به تناسب، تضاد، تکرار و جز آن اشاره کرد. در بخش واژگانی، ملک الشعرا صبوری از جمله شاعران دور? بازگشت است که در اشعار خود لغات و اصطلاحات عربی فراوانی به کار گرفته است. باستانگرایی واژگانی و تلمیحات و مضامین کهن نیز در قصاید صبوری به چشم می خورد که حاصل توجه او به شاعران سبک خراسانی است. از لحاظ فکری مهمترین مضمون در قصاید صبوری مدح است که این مدایح خود درچندین دسته قابل بررسی است؛ مدایح دینی، مدایح درباری، مدایح دینی-درباری و مدایح ادبی. در بخش ادبی نیز صبوری صنایع لفظی و معنوی فراوانی را به کار برده است اما در مجموع، در کاربرد این صنایع ابداع و نوآوری چندانی به چشم نمی خورد. در بخش صور خیال، صبوری از انواع تشبیه واستعاره های ساده و روان بهره برده است. در بخش صنایع لفظی بسامد بالا با آرایه های موازنه و ردالقافیه و تکرار است و در صنایع معنوی بسامد بالا در مراعات نظیر، تضاد، تلمیح، واج آرایی به چشم می خورد. سرودن شعر منقبتی تاریخ طولانی ای دارد. این جریان در طول تاریخ همواره دچار فراز و فرودهایی بوده اما در عصر صفویان با رسمی شدن تشیع در ایران، جریان منقبت سرایی به اوج شکوه و اعتبار خود رسید. ملک الشعراء صبوری از جمله شاعرانی است که در سرودن قصاید منقبتی توانایی داشته و در مناسبت های مختلف که بخشی از آن به اعیاد مذهبی اختصاص داشته، اشعار زیبایی سروده است.

ملا احمد نراقی خالق «مثنوی طاقدیس»، بزرگ مردی از قرن سیزدهم است. وی در زمان خود مجتهدی والا قدر بود و شاگردان فراوانی داشت، ضمن این که آثار متعددی را نیز فراهم کرده است. او نه تنها در فقه و اصول، بلکه در نجوم، عرفان و شعر نیز دستی داشت، لیکن این مجتهد عالی قدر در دنیای فقه و علوم حوزوی بیش از دنیای شعر و ادب شناخته شده، و توجه به آثار فقهی او تأثیر شعر و ادب او را کم رنگ تر ساخته، در حالی که تنها با نگاهی به مثنوی و غزلیات وی، می نگریم که او در شعر برای خود دنیایی سرشار از حکایت های عرفانی و اخلاقی دارد. البته غزلیات او از نود و پنج مورد، تجاوز نمی کند، غزلیاتی کوتاه اما پرنکته و لطیف؛ لیک مثنوی او که در دو «صفه» سروده شده، ما را بیشتر با این عالم بزرگ آشنا می سازد. موضوع غزلیات او عرفانی و مضامین مثنوی وی بیشتر در سفارش به ترک دنیا و صعود به سوی حق است، که البته هر کدام با ذکر حکایاتی زیبا، بیان می شود و کتاب را از پند و موعظه صِرف دور می سازد. در این پایان نامه، در ابتدا به بررسی زندگی ملا احمد، استادان، اوضاع سیاسی و اجتماعی روزگار، و آثار وی می پردازیم، سپس صور خیال و آرایه های ادبی، در آثار او بررسی خواهد شد و شاهد مثال هایی نیز برای آشنایی بیشتر با اشعار او ذکر می کنیم. پس از این، در خصوص محتوای اشعار نراقی از جنبه های مختلف عرفان، شریعت، عشق، زن، نجوم، طنز و ... بررسی و تحلیل می شود؛ ودر پایان توضیحی درباره سبک شناسی مثنوی و غزلیات وی ارائه خواهد گردید.

چکیده شیخ احمد جام نامقی ملقّب به ژنده پیل (440- 536) یکی از مشایخ بزرگ و در عین حال بحث انگیز تاریخ عرفان و تصوّف است. از دوران کودکی و نوجوانی او اطّلاعی در دست نیست، بجز اینکه وی دوران جوانی خود را به باده نوشی و عشرت طلبی گذراند؛ امّا در بیست و دو سالگی بر اثر بارقه ای الهی توبه کرد و پس از توبه نصوح خویش، هجده سال در کوههای اطراف جام به زهد و ریاضت پرداخت. او پس از این دوره طولانیِ عزلت و ریاضت به میان خلق آمد و در «مجالس» خود به هدایت و ارشاد مریدان و سایر مردم پرداخت و در نهایت در سال 536 و در 96 سالگی، درگذشت و آرامگاه او به «تربت شیخ جام» معروف شد که هنوز هم برجاست. آثار منثوری که از مجالس و تقریرات احمدجام، در دست است عبارتند از: الف) انس التّائبین ب)بحارالحقیقه ج)روضه المذنبین د) رساله سمرقندیه هـ) سراج السائرین و)کنوز الحکمه ز) مفتاح النجات. بجز این آثار، دیوان اشعاری نیز به شیخ جام منتسب است که بسیاری از ابیات این دیوان با نوع تفکّر و نگرش عرفانی وی، در تناقض است. سخنان احمد جام در مجالس و آثار او بیش از هر چیز، بر پایه قرآن و سنّت استوار است. بعلاوه موضوعاتی چون: تأکید به توبه، پاسداشت شریعت، ستیز با مشایخ و زاهدان ریاکار و طمّاع، اهمیّت نیّت نیک، توجّه به عقل و خرد، خدمت به خلق و دوری از ریا، توحید و معرفت، اولیا و عارفان و توصیف «مقامات» و «احوال» عارفان، در آثار شیخ بکرّات به چشم می خورد. مقایسه و تحلیل بسیاری از مفاهیم و موضوعات عرفانی آثار شیخ جام با آثار عرفانی پیش از او، بیانگر این حقیقت است که وی در بسیاری از موارد، از گفته های بزرگان و مشایخ پیش از خود متأثّر بوده است؛ اگرچه گاه تفاوت هایی نیز در نگرش عرفانی وی با مشایخ متقدّم به چشم می خورد. احمد جام در میان مشایخ صوفیه، بیش از دیگران، زندگی و شخصیّت اش با افسانه ها و حکایت های شگفت گره خورده است. حجم زیاد افسانه ها و داستان های خیالی سبب شده است که شخصیّت و اندیشه های عرفانی وی در هاله ای از ابهام و ناشناختگی باقی بماند. کمبود پژوهش در خصوص اندیشه ها و شخصیّت اصیل احمد جام، ورای مقامات نوشته شده برای وی از یک طرف و قضاوت های شتاب زده برخی از عرفان پژوهان معاصر- بدون توجّه به مضامین آثار شیخ- ازسوی دیگر، حاصلی جز بدنامی و تصوّر خودخواهی و انتقام جویی برای وی نداشته است. در این پژوهش، کوشیده ایم، ضمن اشاره به ضرورت و اهمیّت موضوعِ شیخ جام پژوهی و دیدگاههای پیشینیان و معاصران و مستشرقان درباره وی، به موضوعاتی همچون: زندگی و آثار احمد جام، فرزندان و خاندان او، مشایخ وبزرگان محبوب احمد جام، معاصران احمد جام، اوضاع تاریخی، اجتماعی و فرهنگی خراسان در زمان شیخ جام، ویژگی های نگرش و اندیشه های عرفانی احمد جام و اشاره به سه نگرش غیر متعصّبانه، مشفقانه و روشن بینانه، احمد جام و مسأله کرامات، شیخ جام و کرّامیّه، نگرش تفسیری و تأویلی شیخ جام، عمدهترین مقامات، احوال و مفاهیم عرفانی مندرج در آثار احمد جام و ویژگی های سبک شناسانه آثار وی اشاره کنیم.

شخصیت پردازی یکی از عناصر اصلی در داستان نویسی به شمار می رود که نویسنده از طریق آن می تواند به قهرمانان داستان خود چهره ای واقعی ببخشد. در داستان نویسی معاصر،مردان گاه خلاقیت زیادی در شخصیت پردازی زنان نشان داده اند،اما به دلیل عدم تجربه مستقیم دنیای زنان،در درک روحیات و پرداختن به اندیشه های زنان کمتر موفق بوده اند.این کاستی در داستان نویسی با شخصیت پردازی قهرمانان زن در آثار نویسندگان زن تا اندازهای رفع شده است. در این پایان نامه ،با مطالعه آثار چند نویسنده مرد و زن معاصر شخصیت پردازی زن در داستانهای معاصر نشان داده شده است. در فصلهای بعد نحوه شخصیت پردازی قهرمانان زن در آثار علی محمد افغانی و سیمین دانشور به عنوان یک نویسنده مرد و زن،مورد بررسی قرار گرفته است. با مقایسه شباهتها و تفاوتهای شخصیت پردازی در رمانهای علی محمد افغانی و سیمین دانشور این نتایج به دست آمده که سیمین دانشور به سبب همجنس بودن با قهرمانان زن و تجربه های مشترکی که با قهرمانان خود داشته است،در شخصیت پردازی آنها موفق عمل کرده است. علی محمد افغانی نیز در برخی موارد خلاق بوده اما به طور کلی در شناخت روحیات و ظرایف اندیشه های زنان کاستی هایی دارد.