در این پ‍‍ژوهش تفاوت شیطان با ابلیس، فلسفه آفرینش و ماهیت شیطان، محدوده اختیارات، نحوه عملکرد و فعالیت آن، شیوه های وسوسه شیطان و عوامل مصونیت از وسوسه های آن بحث شده است که با مراجعه به منابع قرآنی و تفاسیر مربوطه و کتاب مقدس تورات و انجیل و ترجمه تفسیری آنها، مشخص گردید که شیطان موصوف در قرآن، با شیطانی که در تورات و انجیل از آن سخن به میان آمده؛ چه اشتراکات و افتراقاتی با هم دارند. نتیجه ای که در پایان حاصل می گردد اینکه: شیطان در هر سه کتاب با توصیفات خاص و از جمله: «موجودی شریر، فریبکار و وسوسه گر» آمده است. ولی کتاب عهدین، بر خلاف قرآن، آمیخته با خرافات و اعتقادات شرک آمیز است.

پس از رنسانس و بروز جریانات دین گریز در غرب و به ویژه با مطرح شدن ایده احقاق حقوق زنان از طریق رهیافت های فمینیستی، شعار تساوی حقوق زن و مرد و رفع تبعیض جنسیتی و نفی آموزه های دینی فضای گفتمانی غرب را به تسخیر خود درآورد. در پی این تحولات اجتماعی، چنین القا می شد که دین عامل فرودستی و ظلم به زنان می باشد و نگاه منفی دین به زنان و ظلم ناشی از این نگاه، منجر به شکل گیری تفکرات جنسیتی متعصبانه نسبت به زنان در جامعه شده است. این روند بدانجا انجامید که در چند دهه اخیر در کشورهای غربی و در سطحی وسیع تر در پهنه اسناد بین المللی، قوانینی به تصویب رسید که برابری طلبی و دین ستیزی و نفی تفاوت محوری برخاسته از آموزه های دینی مطمح نظر آن بود. انتظار می رفت این قوانین بتواند حقوق اجتماعی، اقتصادی و خانوادگی زنان را تأمین نماید. امروزه نگاهی ورای مدعیات گذشته و احصا پیامدهای ناشی از حاکمیت برابر طلبی جنسیتی در غرب، بی تردید هر نظاره گر منصفی را تاسف دار اضمحلال خانواده، ارزش های اخلاقی و کرامت انسانی زن نموده است. اگر از میان شیوه های رایج نقد یک تفکر، از جمله نقد به مبانی، روش ها و پیامدها، بهترین شیوه را نقد به پیامدها و احصای نتیجه مدعیات اولیه بدانیم، می توان ادعا نمود که دین ولو تحریف شده مسیحی و یهودی، شرایطی به مراتب بهتر از وضعیت حاصل از سیطره اندیشه های فمینیستی را برای زنان و خانواده رقم زده است. تفاوت محوری و هماهنگ دانستن طرح ریزی الهی با ویژگیهای جنسیتی زنانه، علی رغم وجود تحریفات و آموزه های ناصواب، به مسیحیت و یهودیت این امکان را می دهد که تفاوت فاحشی با وضعیت موجود را رقم بزنند. لذا به طور عام می توان از کلیت دین در مقابل دیدگاه های بدیل ضد دینی بویژه فمینیستی دفاع نمود. مدعای قابل اثبات با لحاظ یافته های این تحقیق این است که اسلام به عنوان دین جامع و کامل، بهترین طرح و برنامه را برای حفظ و ارتقای جایگاه و منزلت زنان ارائه نموده است و امروزه نمی توان دفاع قابل اعتنایی را از وضعیت ناشی از تفکرات فمیبپنیستی ارائه نمود.

چکیده: بررسی و تحلیل عوامل صعود و سقوط انسان در قرآن توسط: ریحانه ناطقی پژوهش حاضرتحت عنوان بررسی و تحلیل عوامل صعود و سقوط انسان به بحثی قرآنی پیرامون این دو موضوع مهم می پردازد زیرا این مطلب از مواردی است که تمامی انسان ها با هر عقیده، مذهب و جنسیتی به دنبال آن هستند و تلاش می کنند با شناختن مفهوم سعادت و راههای رسیدن به آن ، از شقاوت و بدبختی در امان باشند. قرآن کریم با به کار بردن واژگانی چون سعادت و فلاح و فوز، پیروان خود را به سوی سعادت می خواند و فراوانی سخنان معصومین (ع) نشان از گستره و اهمیت موضوع دارد.نویسنده در این پژوهش ، عوامل و موانع صعود و سقوط انسان را در چهار فصل مورد برسی وتحلیل قرار داده است. فصل اول به بیان کلیات، فصل دوم مباحثی پیرامون خودشناسی و ضرورت آن، تعریف انسان از منظر قرآن وفلسفه خلقت انسان می باشد ، و در فصل سوم به بررسی عوامل صعود و سقوط انسان از منظر قرآن با تکیه برنظر محدثین و مفسرین پرداخته و در ادامه عوامل سعادت و شقاوت را مورد بحث و مداقه قرار داده است. از بررسی آیات این مهم بدست می آید که عامل اصلی سعادت انسان ایمان و عمل صالح می باشد و عامل اصلی شقاوت انسان نیز اعراض و سرپیچی از خداوند و فرامین او می باشد که در قالب گناه ، ظلم ،گمراهی و کفر و شرک و ...نمایان می شود. کلید واژه ها: انسان، قرآن، سعادت، شقاوت

تحقیق پیش رو به بررسی مفهوم کبر در قرآن و راههای درمان آن پرداخته است. در پژوهش حاضر سعی بر این شده است تا حد ممکن از نظرگاه قرآن به بررسی کبر و ابعاد آن پرداخته شود . همچنین از روایات نیز به عنوان مبین و مفسر کلام وحی استفاده شده است. این پژوهش در شش فصل تنظیم شده و سیر حرکتی ما در این کار بدین صورت است : بعد از بیان کلیات کار، به مفهوم شناسی واژه «کبر» و واژگان پیرامونی آن در قرآن پرداخته شده است. در ادامه به سایر ابعاد مفهوم کبر و تکبر از جمله 1. نمودهای کبر 2. علل و عوامل پیدایش تکبّر 3. آثار و پیامدهای تکبر از منظر قرآن پرداخته شده است. در ادامه سعی در تبیین چرایی وجود کبر در انسان شده و برای تکبر ممدوح نمونه هایی بیان شده است.و در پایان نیز فصلی به ارایه راهکار درمانی جهت رهایی از این انحراف اخلاقی اختصاص یافته است. در مجموع یافته های پژوهش به اختصار عبارتند از: 1. تکبر خود بزرگ بینی پوشالی است که انسان به اشتباه خود را برتر از دیگران می بیند و این صفت در مورد انسان مذموم و در مورد خدای تعالی که بواقع بزرگ و بزرگوار است ممدوح است. 2. در قرآن واژگانی همچون عجب، مختال، علو، فخور، و . . . دارای معانی نزدیک به کبر و تکبر هستند. 3. در صورت عدم شناخت و ظرفیت درست نسبت به کمالات و نقاط قوت هریک از آن ها از جمله (علم و عبادات) هم می تواند زمینه ساز کبر گردد. 4. تکبر به عنوان یک انحراف اخلاقی دارای نتایج سوئی است از جمله مهمترین آنها ابتلاء به کفر، حبط اعمال، محرومیت از علم، و زمینه ساز سایر گناهان می باشد. 5. تکبر در حقیقت همان میل به بزرگواری است که فرد در تشخیص مصداق بزرگواری به دلایلی دچار اشتباه شده است. 6. توجه به منابع روایی و تاریخی می نمایاند که برای تکبر نمونه های ممدوح هم وجود دارد از جمله تکبر در برابر متکبرین یا تکبر زن در برابر مرد نامحرم . 7. جهت درمان تکبر باید ابتدا به تغییر دیدگاه و اصلاح نگرش خود به مقولاتی در مورد عظمت خداوند و کمالات کسب شده پرداخت و در گام دوم با پرداختن به عبادات و تخلّق به صفت تواضع و سعی در کسب کمالات واقعی به رهایی از این انحراف اخلاقی نائل آمد.

قرآن کریم، منبع اصلی و خطاناپذیر استخراج احکام و دستورات شرع است و برای فهم اسلام باید به قرآن مراجعه کرد. محقق در این پژوهش به بررسی ارتباط فرهنگ و تمدن، اشاره به مراحل شکل گیری یک تمدن، پیشینه و مراحل دوره های مختلف تمدن اسلامی پرداخته و هدف محقق، نهایتا بررسی مولفه های تمدن اسلامی و یافتن اصول و ارکان این تمدن از منظر قرآن کریم است. فرهنگ، تبلور فکر بشری است که منجر به شکل گیری و پیشرفت تمدن می گردد و تحت شرایط جغرافیایی و اجتماعی، تمدن خاص خود را می آفریند. در نگرش قرآنی به نظر می رسد بین مفهوم فرهنگ و تمدن، رابطه ی معقولی برقرار است؛ و سیر تکاملی تمدن نیز از منطق خاصی برخوردار است. تمدن، زاییده فرهنگ است؛ و فرهنگ، نقشی اساسی در پایداری تمدن دارد و مبنا و زیربنای آن به شمار می آید؛ اصول و ارکان تمدن اسلامی، بر اساس نگرش وحیانی قرآن و همچنین سنت نبوی، به عنوان مفسران خطاناپذیر این عرصه ی لایتناهی معرفت، بنا نهاد شده اند. استقرار پایدار تمدن اسلامی، بر مبنای طرح قرآنی، در گرو شناخت و تبیین مبانی نظری و فکری آن از جمله، کرامت انسان، عقلانیت و خردورزی، علم و دانش، تدبیر(علم سیاست)، اخلاق و معنویت است. محقق ضمن تحقیق به این نتایج رسیده که اصول بنیادین و مولفه های تمدن اسلامی بر اساس نگرش قرآنی، دین محوری، آزادی انسان، وجود یک نظام ارزشی، عدالت اجتماعی، استقلال علمی، تساوی انسانها، آینده پژوهی و تلاش مستمر، داشتن تعامل و روابط انسانی سازنده در درون جامعه اسلامی و همچنین با جوامع دیگر، داشتن یک هنر و معماری معنوی و همچنین صیانت از حقوق بشر است. نتیجه اینکه حکومت ها و نظام های اسلامی، برای بازیافت هویت اصیل خود و نیز زمینه سازی برای تمدنی جهانی متناسب با نگرش قرآن، باید مدلی از فرهنگ و تمدن اسلامی را مدنظر قرار دهند که متناسب با دستورات قرآنی باشد؛ تفاوت ماهوی اصول تمدن ساز قرآن با اصول تمدن های بشری، در این است که تمدن اسلامی؛ بر اساس توحید، موازین اسلامی و انسانی شکل گرفته و با درنظر گرفتن لوازمات سعادت دنیوی و اخروی، انسان و جامعه را عاقبت به خیر می نماید. واژه های کلیدی: فرهنگ، تمدن، تمدن اسلامی، انسان و قرآن

پژوهش حاضر به بررسی موضوع محکم و متشابه در قرآن با نگاهی تطبیقی به دیدگاه های دو عالم بزرگوار علامه طباطبایی و آیت الله جوادی آملی می پردازد. بحث در آیات محکم و متشابه و شناخت این آیات و فهم صحیح متشابهات، از موضوعات بسیار مهم و اثرگذار در حوزه دانش های قرآنی و تفسیر است؛ چون فهم نادرست آیات متشابه باعث به وجود آمدن فرقه ها و مذاهب فاسدی مانند مجسمه، مجبره و ... شده است. تحقیق حاضر در پنج فصل تنظیم شده است. سیر حرکتی ما در این پژوهش بدین شرح است: فصل اول شامل کلیات پژوهش نظیر مقدمه، بیان مسئله، پیشینه بحث، اهمیت موضوع، اهداف کلی و جزئی و سوالات تحقیق و ابزار گردآوری مطالب است. فصل دوم، بحث در مورد مفهوم شناسی محکم و متشابه است که در دو بخش نگاشته شده است: در مبحث اول به معنا شناسی دو واژه محکم ومتشابه پرداخته شده و نظرات مفسران مختلف مطرح شده است، و سپس در مورد واژه امّ الکتاب توضیحاتی از دیدگاه مفسران آورده و در مبحث دوم دیدگاه علامه طباطبایی و آیت الله جوادی در مورد محکم ومتشابه ذکر شده است. فصل سوم به بررسی تأویل از قبیل معنا و کاربرد آن و تمایز تأویل با تفسیر پرداخته است و در ادامه، این بحث مطرح شده که آیا تأویل مختص خداوند است یا کسانی دیگر نیز می توانند به تأویل قرآن آگاه گردنند و بحث در مورد این که چه کسانی می توانند عالم به تأویل قرآن باشند، پرداخته شده است. و نظرات مفسران قرآنی در خصوص عاطفه یا مستأنفه بودن واو. در فصل چهارم رمز گشایی از راز وجود آیات متشابه بیان می شود که در دو بخش تنظیم شده است. مبحث اول شامل بحث هایی در خصوص علل، زمینه ها، حکمت ها و آثار تشابه است و مبحث دوم نظرات علامه طباطبایی و آیت الله جوادی در این مورد مطرح شده است. فصل پنجم شامل نتیجه گیری از کل مطالب مذکور در این پژوهش است. کلید واژه ها: محکم، متشابه، تأویل.

یکی ازسرمشقهای بسیارمهم، در راه شکل دادن به یک انقلاب راستین، محتوای حرکت عاشورای حسینی است. همه آگاهان به خوبی می دانند که این حرکت خونین و ، که همواره کاخهای ستم را لرزانده، و جان ها را بیدار ساخته، و ارزش های فراموش گشته را از نو زنده کرده است، یک انقلاب سریع و نوپا بود که نشان داد خدا هنگامی به درستی عبادت می شودکه عدالت برقرار باشد، باستمکاران مبارزه شود، و ازستمدیدگان حمایت به عمل آید. تحقیق پیش رو به دنبال بررسی و شناسایی فضایل و رذایل اخلاقی رخ داده در ماجرای عاشورا است. این تحقیق ضمن معرفی و شناسایی پاره ای از فضیلت ها و رذیلت های اخلاقی از منظر کتب و علم اخلاق به ذکر نمونه های عینی و عملی آن در دو اردوگاه حسینی(ع) و اموی می پردازد. این رساله به دنبال شناساندن هر چه بیشتر چهره ی واقعی خاندان رسول الله(ص) و در برابر آن چهره ی سیاه آل امیه و طرفدارانش در طول تاریخ است و می تواند الگوی مناسبی برای علاقمندان به علم اخلاق و تاریخ باشد و می تواند پرده از بسیاری از مجهولات این واقعه را برای علاقمندان بردارد و بار دیگر مظلومیت آل علی(ع) را بر به همگان نشان دهد و پاسخ محکمی به مخالفان خاندان پیامبر(ص) باشد. تحقیق حاضر،در چهار فصل تنظیم شده است: فصل اول شامل کلیات و تعاریف است و در آن اصطلاحات و مجهولات این رساله که در قسمت های بعدی بدان ها پرداخته خواهد شد، تعریف و تبیین گردیده است؛ فصل دوم به تبیین و بررسی فضیلت های اخلاقی موجود در اردوگاه حسینی (ع) از منظر روایات تاریخی می پردازد؛ فصل سوم رذیلت های اخلاقی رخ داده در حادثه ی عاشورا را بررسی می کند و به ذکر نمونه هایی عینی و عملی رخ داده در ماجرای کربلا می پردازد؛ فصل پایانی این رساله نیز به جمع بندی و پیشنهادات اختصاص دارد و به اثبات مسایل و فرضیه های موجود در این پایان نامه می پردازد. اردوگاه حسینی(ع) تجلی گاه والاترین و صفات اخلاقی و در برابر آن اردوگاه اموی تجلی گر زشت ترین صفات اخلاقی و انسانی در طول تاریخ می باشد. حسین(ع) به عنوان سردمدار جبهه ی حق و یزید به عنوان سردمدار جبهه ی پلیدی و باطل نقشی مهم در تجلی این صفات و حوادث داشتند و سیره ی عملی این دو در طول حیاتشان می تواند اثبات کننده ی این مدعای ما باشد. این صفات و فضایل و رذایل رخ داده در طول ماجرای کربلا نقشی بی بدیل در اثبات حقانیت اهل بیت (ع) و سیاهی آل امیه داشت و بدون شک یکی از اصلی ترین دلیل نابودی و سقوط بنی امیه و ازبین رفتن جایگاه پوشالی آن در بین مردم همین رفتارها و صفت ها بود. فضایل اخلاقی رخ داده در اردوگاه امام حسین(ع) و یاران ایشان در حادثه ی کربلا ناشی از زهد و خدا خواهی ایشان و رذیلت ها و صفت های زشت اخلاقی یزید و اردوگاه او ناشی از دنیا طلبی و خواهش های نفسانی وی و اطرا فیانش بود.

تحقیق پیش رو به بررسی اخلاق خانواده در قرآن و مقایسه تطبیقی آن با تورات پرداخته است. پژوهش حاضر به مقایسه اخلاق خانواده از نظر قرآن و تورات و مبانی و ارزشهای آن پرداخته تا نشان دهد که دین یهود و اسلام چه اندازه وجوه اشتراک و افتراق دارند. این پژوهش در چهار بخش تنظیم شده است: بعد از بیان کلیات کار،در بخش دوم به اصول و مبانی اخلاق خانواده در قرآن و تورات پرداخته شده و بخش سوم شامل ارزش های اخلاقی خانواده در قرآن و تورات است و در بخش پایانی به مقایسه و نتیجه گیری پرداخته شده ومواردی از وجوه اشتراک و افتراق بیان شده است. یافته های پژوهش عبارتنداز: دین اسلام و یهود دو دین آسمانی هستند که از نظر مبانی وارزشها خیلی شبیه به هم هستند.تا جایی که هیچ یک از ادیان به این اندازه دارای وجوه اشتراک نیستند.پس مشخص می شود که هردو از یک منبع واحد وحیانی سرچشمه گرفته اند.

چکیده رابطه عدل و دین ، از جمله موضوعاتی است که به عنوان یکی از مهمترین مسائل علوم معرفتی و زندگی اجتماعی مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است . اینکه عدل در قلمرو دین چه جایگاهی دارد و اینکه آیا عدالت در یک نظام اعتقادی دینی ، همواره بایستی مطابق با معیارهای دینی باشد ، و به تعبیری دیگر اینکه آیا دین مقیاس عدالت است یا اینکه عدالت خود حقیقتی است و عدالت مقیاس دین است ؟ از جمله وسوالاتی هستند که در این نوشتار مورد بحث قرار می گیرند . اهمیت این موضوع تا بدان جاست که اصل عدل به عنوان یکی از اصول دین در نزد شیعه مطرح شده است و قرآن اقسام مختلف عدل را ( عدل تکوینی ، عدل تشریعی ، عدل اخلاقی و ... ) را تبیین نموده است و همچنین یکی از مهمترین اهداف بعثت انبیاء را اقامه عدل در جامعه بیان کرده است بنابراین نوع پاسخگویی به سوالات مطرح شده تاثیر بسزایی در فهم و درک ما از دین و همچنین بر آرای فقهی دارد . از آن جایی که تاکنون تنها به بیان تاکید و اهمیت اصل عدل در آیات قرآن پرداخته شده است و تنها در لابلای سخنان و نوشته ها اشاره کوتاهی به این مسئله شده است لذا این پژوهش در راستای تبیین دیدگاه استاد مطهری پیرامون رابطه عدل و دین در قرآن نگاشته شده است . استاد مطهری چهار معنی را برای عدالت متذکر می شوند که از میان این چهار معنی برای عدالت ، معنای سوم را که عبارت است از " رعایت حقوق افراد و اعطا کردن حق هر ذی حقی" را برمی گزیند . از دیدگاه ایشان عدالت از ارکان محوری اندیشه دینی به شمار می رود و جایگاه عدالت در اعتقادات دینی به میزانی است که اصل عدالت را دستگاه سنجش صحت دین می شمارد . به تعبیر بهتر ایشان عدالت را مقیاس دین دانسته است ، نه دین را مقیاس عدالت . آنچه عدل است دین می گوید نه آنچه دین می گوید عدالت است ، و این نکته ای بسیار اساسی است و در بینش فقهی و طرز اجتهاد مجتهدان موثر است . با بررسی در آراء و نظرات این دانشمند عالم و فرزانه ، و با تکیه بر آیات قرآن در می یابیم که : عدالت آن اصلی است که در تمام احکام و قوانین دینی ساری و جاری است و تمام این احکام و قوانین حول این اصل و محور یعنی عدالت می چرخد و در نهایت این عدالت است که معیار و مقیاس دین است . کلید واژگان : قرآن ، عدل ، دین ، حق و تکلیف ، شهید مطهری

با وجود اینکه در اسلام صلح به عنوان یک قاعده مطرح گردیده است برخی در صدد طرح این شبهه برآمده اند که با توجه به آیات و روایاتی که دلالت بر فضیلت جهاد و تشویق مسلمانان به آن می کنند، دینی است که جنگ و جهاد اساس آموزه¬های آن را تشکیل داده است. از سوی دیگر در تورات نیز جنگ و جهاد تقدیس شده است لذا لازم است در این باره یک بررسی تطبیقی صورت گیرد تا حقیقت روشن گردد و اثبات این که امر به جهاد در قرآن برای تحمیل دین نیست و قاعده¬ی اولیه نزد رسول خدا (ص) صلح است، ضرورت این تحقیق را می¬رساند. هدف از این تحقیق این است که هدف از جهاد در قرآن حاکمیت توحید و گسترش دین خدا و دفاع از توحید و ضروریات زندگی بشر است در حالیکه در تورات نیز جنگ و جهاد وجود داشته با این تفاوت که اهداف جنگ در تورات تصرف سرزمین یک ملت و قتل و عام و نابود کردن همه¬ی مردم آن شهرها بوده است. با توجه به آنچه که بیان شد ما در این تحقیق ابتدا به تعریف جنگ و جهاد، مفهوم شناسی، انواع و تفاوت آن دو و سپس به تجزیه و تحلیل داده¬ها در قرآن و تورات و در آخر به نتیجه گیری پرداخته¬ایم و با مقایسه¬ی جنگ و جهاد در قرآن و تورات به این نتیجه رسیدیم که اسلام نه تنها دین خشونت نیست بلکه پیام¬ آور صلح و دوستی است در حالیکه در تورات خشونت بیشتری به چشم می¬خورد.

هدف پژوهش حاضر با عنوان بررسی تطبیقی توبه در قرآن و تورات این است که طی یک تحقیق، موضوع توبه را در این دو کتاب مورد بررسی قرار داده و نظرات و تعالیم هر کتاب را درباره جایگاه، شرایط و اقسام توبه در حد توان بیان کند. آنچه ضرورت این بحث را بیشتر می¬کند فراگیر بودن مسئله توبه در تمامی ادیان آسمانی می¬باشدکه هر یک به نحوی به بیان آن پرداخته¬اند البته می¬توان گفت که حقیقت توبه در تمام ادیان پشیمانی قلبی از انجام گناه می¬باشد. این پژوهش به این نتیجه رسیده است که هر دو کتاب به موضوع توبه اهمیّت خاصی نشان داده¬¬اند و آیات بسیاری به این موضوع اختصاص یافته است. با این تفاوت که بیان قرآن از جامعیت بیشتری برخوردار¬ می¬باشد و در آیات بسیاری به بیان این موضوع پرداخته است، اما در تورات بیشتر در ضمن بیان قوانین قربانی به این مسئله پرداخته شده است. در مورد شرایط انجام و حصول توبه تفاوت¬های اساسی وجود دارد که مربوط به مراحل توبه می¬شود. طبق آیات قرآن توبه به دو نوع توبه عبد و توبه معبود تقسیم می¬شود اما چنین تقسیمی در تورات مشاهده نمی¬شود. بیان سرگذشت پیشینیان راهی برای عبرت آموزی است، قرآن و تورات با بیان ماجرای توبه برخی انبیاء و افراد عادی در صدد عبرت آموزی برای مخاطبین خود می باشند. در پایان پیشنهاد می¬شود تا جنبه¬های دیگر توبه در این دو کتاب آسمانی مورد بررسی و کاوش قرار گیرد.

امروزه علی رغم پیشرفت انسان ها در همه ی زمینه ها، یکی از مشخصه های بارز و عینی در رفتار عموم مردم جامعه ضعف امید و امیدواری است، به همین دلیل شناخت عوامل این رذیله و راه های تقویت امید در آدمی ضمن ایجاد تلاش هدفمند در انسان، سلامت روان او را نیز تضمین خواهد نمود. در پژوهش حاضر، با بهره گیری از آیات قرآن کریم، نهج البلاغه، و نیز تفاسیر و شروح معتبر، به بررسی مسئله ی یأس و ناامیدی پرداخته شده است، و سعی بر این شدهکه پس از بررسی کلید واژگان ناامیدی، عوامل یأس آفرین را بررسی، سپس راه کارهای مقابله با آن را شناسایی نمائیم، اهمیت انتخاب این موضوع، عمومیت این رذیله ی اخلاقی در بین انسان ها، به خصوص جوانان و پیامدهای سوئی که این رذیله بر جای می گذارد بود. در مکاتب روان شناختی به طور گسترده به بررسی این موضوع پرداخته شده ولی چون نگاه روان شناسی به این موضوع یک نگاه ملموس و حاصل تجربه های مادی است، تنها توانسته تا حدودی با این مشکل مقابله کند. اما سوالی که برای یک مسلمان وجود دارد این است که نگاه دین و مذهب از جمله قرآن و نهج البلاغه نسبت به این موضوع چیست و چه راه حل هایی برای مقابله با این رذیله ارائه داده اند. از نتایج بارز و شاخص مفهوم یأس و ناامیدی در قرآن آن است که جهان بینی قرآن، یک جهان بینی خدا مرکزی است و هیچ مفهوم عمده ای در قرآن جدای از مفهوم خداوند وجود ندارد، به همین دلیل تنها پناهگاه انسان در مواقع ناامیدی، پناه بردن به خالق یکتاست. همچنین دستورات و توصیه های حضرت علی(ع) در این باره با قرآن تناقضی ندارد، و ایشان هم، مانند قرآن خدا را در مواقع سختی و ناامیدی، تنها پناهگاه می دانند.

بی¬تردید آزادی عقیده یکی از مباحث مهم و بحث¬بر¬انگیز در میان انواع آزادی است. شناخت صحیح از این مفهوم و لوازم آن در جهت¬گیری و نگرش دینی انسان نقش بسزایی دارد. در این نوشتار بررسی آزادی عقیده در دو دین اسلام و یهود و هر آنچه که به اثبات وجود یا عدم آن کمک می¬کند، کانون توجه است. از سویی اسلام ندای آزادی عقیده سرمی¬دهد و از سوی دیگر دشمنان اسلام با تکیه بر اصل جهاد، آن¬را به دین شمشیر و زور متهم می¬کنند. دین یهود نیز با تکیه بر اندیشه¬ی برگزیدگی خود، جنگ¬و¬کشتارهایی را تقدیس می¬کند که اصل آزادی عقیده را زیر سوال می¬برد. لذا؛ لازم و ضروری¬است در این دو دین یک بررسی تطبیقی صورت گیرد تا نگرش هر دو دین(که خود را الهی و آسمانی می¬دانند)به مسئله¬ی آزادی عقیده روشن شود. با توجه به آن¬چه که بیان شد؛ در این نوشتار، طی بخش¬های سه¬گانه، ضمن تحلیل و تبیین مفاهیم مربوطه، تلاش شده تا با تأکید بر تعالیم دینی اسلام و یهود، به بررسی موضوع(آزادی عقیده)پرداخته شود و در نهایت اینچنین نتیجه¬گیری شده است: دین مبین اسلام در راستای تکریم و احترام به اراده¬ی انسان و عقل و تفکر او، هرگونه تحمیل عقیده و اجبار در انتخاب دین را نفی می¬کند و با اینکه شبهه¬ی ارتداد و ¬جهاد اسلامی را علیه آزادی عقیده مطرح کرده¬اند اما جهاد در اسلام یا به منظور دفاع از دین، وطن و... و یا به منظور آزادی فطرت اسیرشده¬ی انسان¬ها صورت می¬گیرد. حکم مرتد نیز برای جلوگیری از تخریب دین توسط توطئه¬گران می¬باشد. درحالیکه از تعالیم تورات و تلمود یهودیان برمی¬آید که آن¬ها ارزشی برای عقل و اراده¬ و تفکر آدمی قائل نیستند و علاوه برآن، با تکیه بر اندیشه¬ی برگزیدگی خود بر سایر ملل، جنگ و کشتارهایی را علیه دیگران راه می¬اندازند که با اصول حاکم بر آن¬ها و اهدافی که به دنبال دارند در جهت ضد آزادی عقیده گام برمی-دارند.

زندگانی پیامبر اسلام به عنوان آخرین و برترین فرستاده خداوند از همان آغاز بعثت مورد توجه عالمان و اندیشمندان بسیاری قرار گرفته است. در این میان مستشرقان با واکاوی سیره پیامبر گاه با نگاهی همدلانه و منصفانه با مسلمانان، شخصیت پیامبر اسلام را ستوده و در آثار خود از عظمت و حسن اخلاق ایشان یاد کرده اند و گاهی با نگاه کینه توزانه و مملو از تعصبات دینی به ساحت مقدس پیامبر اسلام شبهاتی را وارد می کنند. این مستشرقان به عنوان پیش قراولان استعمار با نگاهی مغرضانه یا ناآگاهانه به زندگی و نبوت پیامبر، تعدد زوجات پیامبر و جنگ های صدر اسلام را دلیل بر شهوت رانی، خشونت ورزی، جاه طلبی، فریب کاری و شیادی پیامبر دانسته اند. آنان با استفاده از سلطه استعمار در رسانه های جهانی به اشاعه و ترویج این شبهات در اذهان مردم جهان پرداخته اند. لذا لازم است با بررسی و مطالعه سیره اخلاقی پیامبر و ارائه دلایل متقن و شواهد تاریخی از سیره آن حضرت پاسخی مناسب به این مستشرقان ناآگاه داده شود. بنابراین هدف از این تحقیق پاسخ به شبهات مستشرقان پیرامون سیره ی اخلاقی پیامبر با استفاده از قرآن، روایات و بیان قراین و شواهد تاریخی از سیره ی اخلاقی ایشان و سخنان مستشرقان دیگر است. لذا در این تحقیق ابتدا تعریفی از استشراق و سیره شناسی آورده و ادوار گوناگون شرق شناسی و سیره شناسی پیامبر در غرب را بررسی و انگیزه های مستشرقان را بیان کرده و سپس به سه شبهه مستشرقان پیرامون تعدد زوجات، جنگ های پیامبر و تهمت فریب کاری به آن حضرت را با استفاده از قرآن، روایات و واقعیات تاریخی سیره ی پیامبر و سخنان دیگر مستشرقان پاسخ داده ایم و به این نتیجه رسیده ایم که به شهادت تاریخ و گواهی قرآن ایشان دارای خلق عظیم و الگوی مسلمانان هستند. در نتیجه اتهاماتی که مستشرقان ناآگاه به پیامبر وارد کرده اند فاقد ارزش علمی و بی اساس است.

مسأله " رابطه عقل و دین " از کهن ترین موضوعاتی است که از دیرباز فیلسوفان و متکلمان هر عصری را به خود مشغول داشته است و همواره در پی پیدا کردن جواب مناسبی برای این سوال بوده اند که چه رابطه و نسبتی میان عقل و دین وجود دارد؟ در قرآن و روایات به عنوان دو منبع دینی بسیار به عقل و تفکر سفارش شده است، و از صاحبان عقل ستایش شده است و در مقابل کسانی که عقل خود را به کار نمی گیرند مورد سرزنش قرار گرفته اند. از نظر استاد مطهری به خودی خود هیچ تضادی میان عقل و دین وجود ندارد، ایشان دین و عقل را به شدت موید و حامی یکدیگر می داند و پای عقل را در عرصه دین باز می گذارد، ایشان می گوید: اسلام عقل را محترم می شمارد و عقل نیز روح اسلام را درک و بر اساس آن عمل می کند. علامه طباطبایی نیز به عنوان یک فیلسوف و مفسر قرآن معتقد به تلازم عقل و دین است و شرط جاودانه بودن دین اسلام را پیوند با عقل می داند. ایشان می گوید: عقل و دین هر دو برای اداره زندگی بهینه انسان ها در هر مرتبه و درجه ای که باشد، در هر عصری از اعصار، لازم و ملزوم یکدیگر هستند.

این رساله در زمینه هوی پرستی در قرآن و نهج البلاغه می باشد.هوی پرستی، از درون انسان سرچشمه می گیرد و آن بزرگ ترین خطری است که انسان را تهدیدمی کند،انسان با پرداختن بیش ازاندازه به جنبه های مادی و تأمین خواسته ها و تمایلات شهواتی و إرضاء غرائز حیوانی به هوی پرستی به عنوان مرتبه ی نازل حیوانیّت گرفتار می شود. در واقع هوی نتیجه شهوت و داعی ضلالت می باشد که در قرآن و نهج البلاغه به آن پرداخته شده و مورد نکوهش قرار گرفته است. اهمیّت انتخاب این موضوع بر این است که حاکمیّت فساد و بی بند و باری و افسار گسیختگی در کشورهای ظاهراً پیش رفته حتّی در جوامع اسلامی نیز روز به روز گسترش می یابد و به جای اطاعت از احکام شرع، به پیروی از خواسته های نفسانی خویش پرداخته اند و هدف از این تحقیق شناساندن هوی می باشد و این که چه عوامل و آثار و راهکارهایی برای مقابله با آن از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه ارائه شده است. این رساله شامل چهار فصل با عناوین کلیات، عوامل هوی پرستی که شامل هم نشینی با هوی پرستان، دنیا طلبی، ... وآثار آن شامل مغلوب شدن عقل، گمراهی، ... و راهکارهای مقابله با آن شامل توجّه به آخرت، رحمت و افاضه الهی، .... می باشد. بنابراین کلید رستگاری و سعادت واقعی اجتناب از هوی پرستی می باشد .