السید حیدر الحلی فتح فی الرثاء طریقه جدیده ، وابدع فی الفاظه و معانیه ، فاثار الخواطر و سخّر فی النفوس و استمطر الدموع مع قراه شعره ، هذا الامر ادّی حتّی اعتبره آلاخرون کامام فی الرثاء . الصفه الممیزه التی تکون فی رثاء وضوح الثوره فیها و قد تتفجر هذه الثوره فی بدء القصیده و تنتهی کبرکان ثوری اثناءها ، لذلک ، یدعو الانسان للثوره و اخذ الثار من الظالمین و الطغاه . نستطیع ان نقسم رثاءه من حیث المعنی و العقیده الی محورین : الاول : الاشعار التی تعالج فیها بمدح الامام الحسین و الثانی : الاشعار التی تعالج فیها بذم بنی امیه . الشاعر یصوّر فی مدحه بمنقبه الامام الحسین (علیه السلام) و اصحابه من صفات نحو : الشجاعه ، التضحیه و الفداء و الاباء و الانفه و الجود و ... . و یصور فی ذم بنی امیه من صفات نحو : اثاره الفتنه ، الخیانه و الغدرو الوقاحه و الفتک و التنکیل و الاستبداد و... . المحور الاخر الذی یسعی الشاعر ، ان یکشفه هو الامتداد الاموی فی الحکومه العثمانیه الذین احتلوا بلد العراق ، لذلک یحرض الناس ، علی الهجوم علی الحکومه العثمانیه الباطله ، و یدعوهم ان یریقوا الدماء منهم کسیل دم . اضافه الی وصف الامام الحسین (علیه السلام) امتدادا لسبیل الانبیاء و متبع سبیلهم .

زندگی به دور از حضور کودک، سرد و بی روح است؛ اما زندگی بدون ارتباط با دنیای کودکی بسی بی معنا و بی ریشه است. علاوه بر این خوانش کودکی، خواندن کتاب فطرت است؛ کتابی که همه ما با مطالعه آن جلوه های زیبای هستی کودکی خود را در خود می یابیم و نگاه ما به خودمان و انسان های اطراف و حتی محیط و فرهنگ تغییر خواهد کرد. در این پژوهش به موضوعاتی پرداخته می شود که چگونگی ارتباط با دنیای کودکی را نشان می دهد و امکان آشنایی با دو نوع ادبیات کودک را برای خوانندگان فراهم می سازد: الف) ادبیات در مفهوم کلی و عمومی که نوعی اثر علمی و ادبی با گرایش کودکان می باشد. ب) ادبیات در مفهوم خاص که نوعی بیان مناسب و خوب است و کودکان، خود نویسندگان این ادبیات هستند. همچنین این پژوهش در نظر دارد، متون ادبی و علمی تألیف شده برای کودکان و شرایط و اهمیّت آن ها را در رشد و بالندگی شخصیّت کودک مورد کنکاش قرار دهد.

چکیده شعر معاصر، تعهد به مسائل اجتماعی انسانی را سر لوحه مضامین خویش قرار می دهد و شاعرانی را به تاریخ معرفی می کند که در راستای تصویر مفاهیم اجتماعی و حل مشکلات جامعه می کوشند. از برجسته ترین شاعرانی که در این زمینه فعالیت دارند جبران خلیل جبران و نیما یوشیج هستند. جبران و نیما به خاطر شرایط موجود، رویکردی مشابه در قبال دغدغه های اجتماعی مانند فقر، نابرابری اجتماعی، درد و رنج (نوستالژی)، زن، وطن، آزادی و... داشتند. از جمله کسانی بودند که مسائلی اجتماعی ذهنشان را به خود مشغول کرده بود؛ به همین خاطر خود را مدیون توده مردم و مکلّف به هدایتشان می دانستند. آنها عصر جدید را به شکل ملموسی تجربه کرده و به همه خدمت هایی که تمدن جدید به انسان نموده، واقفند اما آنجا که قرار است به خاطر نوگرایی، انسان و حرمت های انسانی تحت الشعاع قرار گیرد، به شدّت ابراز تنفر می کنند و در کنار دیگر پدیده های ناخوشایند و ظالمانه اجتماعی با آن به ستیز بر می خیزند. آنها در دو جامعه با دو شرایط اجتماعی مشابهی زندگی می کنند و با توجه به زمینه های فکری- عقیدتی مشترک، دارای دیدگاه مشترکی در برخورد با مسائل اجتماعی موجود هستند که این نوشته بر آن است تا با نگاهی پژوهشی به شعر آنها، به کشف مصادیق برخاسته از این دیدگاه ها نائل آید. کلید واژگان: ادبیات تطبیقی، فارسی و عربی، انسان، مضامین اجتماعی، جبران خلیل جبران، نیما یوشیج

چکیده: تاکنون کتاب ها و مقالاتی پیرامون سیره امام حسن علیه السلام نگاشته شده است از جمله اثر ارزشمند «الامام الحسن الکوثر المهدور» که ادیب مسیحی لبنانی آن را به رشته ی تحریر درآورد. امتیاز این اثر نسبت به دیگر آثار تاریخی و سیره-نویسی، بیان ادبی و قالب داستانی و نمایشنامه ای آن است. کتانی در این کتاب، از روایت تاریخی صرف خوداری نموده و در قالب یکی از شخصیت های داستان، به روزگار امام حسن علیه السلام سفر می کند. وی این کتاب را در سه بخش تنظیم نموده و حوادث گوناگون از جمله نزول قرآن، حوادث پس از پیامبر صلی الله علیه و آله و علل و شروط صلح امام حسن علیه السلام را به تصویر می کشد. برآنیم تا در این پایان نامه، به پاس تقدیر از این نویسنده ی چیره دست و پاک سرشت ضمن نگاهی گذرا به زندگی و شرح حال وی، به ترجمه ی یادگار ارزشمند وی کتاب «الامام الحسن الکوثر المهدور» بپردازیم.

پذیرش این اصل مسلم که هنر و ادبیات میراث مشترک جامعه بشری است، مستلزم قبول ارتباط زنجیره‎ای این مقوله در فرهنگ های ملل و تأثیر متقابل آفرینش های هنری بر یکدیگر خواهد بود. ادبیات تطبیقی (comparative literature) که در زبان عربی به آن «الأدب المقارن» می‎گویند یکی از شاخه های ارزشمند و مهم علوم ادبی معاصر و یکی از پایه‎های نقد ادبی جدید است که ما را از تأثیر پذیری ادبیات ملل مختلف و همچنین تأثیر پذیری شاعران و نویسندگان ملت ها از یکدیگر آگاه می‎سازد و از این راه امکان توسعه و تبادل پیشرفت‎های فرهنگی نیز میسر می شود. «طه ندا» می‏گوید: ادبیات تطبیقی علاوه بر توجه به ویژگی‏های ادبی، ریشه در علایق ملّت‎ها نیز دارد. اگر درباره ادبیات تطبیقی بدون علایق تاریخی بحثی به عمل آید، خارج از مقوله ادبیات تطبیقی است و از طرفی باید زمینه‎های همانندی و هماهنگی فراهم باشد (ندا، 1380: 14). با توجه به اهمیت ارتباط بین زبان عربی و فارسی و همچنین تأثیر پذیری آنان از ادبیات غرب بر آن شدیم تا در این رساله به دنیای ادبیات تطبیقی گام نهیم و به مقایسه مضامین رمانتیسم در اشعار دو بانوی شاعر پر آوازه‎ی معاصر بپردازیم. بررسی آثار منظوم «نازک‏الملائکه» (1923م/ 1302هـ.ش.- 2007م/ 1386هـ.ش.) به عنوان پایه گذار شعر نو عربی و «فروغ فرخزاد» (1934م/ 1313هـ.ش.- 1967م/ 1345هـ.ش) از نو سرایان شعر فارسی و تعداد دیگری از نو سرایان زبان عربی و فارسی که در حقیقت پیشگامان این دوره از شعر نو بوده اند، نشان می‎دهد که شعر نو در ابعاد محتوا، قالب و زبان، تأثیرات قابل توجهی را از شعر دوره رمانتیک اروپا پذیرفته است. استفاده از درون‎مایه های بدیع در شعر نو که در اشعار قدما به ندرت مشاهده می شود و در شعر اروپا از اهمیت ویژه‎ای برخوردار است، بیانگر این مطلب است که شعر دوره رمانتیک حداقل در معرفی این درون‏مایه‎های بدیع به شعر نو فارسی و عربی نقش مهمی ایفا کرده است. اگر چه ذوق و خلاقیت نوسرایان و نیز جو سیاسی و اجتماعی حاکم بر عصر تولد شعر نو، در پیدایش و بالندگی آن دارای اهمیت ویژه ای است. نهضت رمانتیسم، حرکتی بود که بر خلاف نئوکلاسیسم در موضوع، شکل و سبک ادبی تمایل به نوآوری داشت. این حرکت، اصل ضرورت بیان ادبی دوره پیشین را مطرود شمرد، موضوعات خود را از وقایع روزمره زندگی انتخاب کرد و زبان مردم عادی را نیز برای ساختن و پرداختن این موضوعات به زبان پر طمطراق نئوکلاسیسم برتری داد (پور علی فرد، 1382: 3). حال به دلایل زیر به بررسی تطبیقی مضامین رمانتیسم در شعر نازک‏الملائکه و فروغ فرخزاد، این دو بانوی شاعر بزرگ و هم عصر می پردازیم: 1- هر دو از جایگاه ویژه‎ای در شعر عربی و فارسی برخوردارند، 2- هر کدام در زمینه شعر نو دارای سبکی خاص هستند که در مورد آن به نظریه پردازی پرداخته‎اند، 3- هر دو آغازگر راهی نو در شعر معاصر می باشند، 4- هر دو دارای اشتراک‎هایی در مضمون و سبک شعریشان هستند. 5- حس و نگاه زنانه در شعر این دو شاعر کاملاً برجسته است، 6- نازک‏الملائکه و فروغ فرخزاد با زبان و آثار شاعران رمانتیسم اروپایی آشنایی داشته و متأثر از آنان نیز بوده‏اند.

صحیفه سجادیه از جمله متونی است که به سنت جاودانگی ممتاز شده و در بردارند ه ی عالی ترین معارف بشری و پر بارترین فضایل عالی انسانی می باشد. از جمله کتاب هایی که در زمینه ی زبان شناسی، سبک شناسی و نقد صحیفه سجادیه نگاشته شده، کتاب «قراءه لغویه و نقدیه فی الصحیفه السجادیه» اثر مشترک کریم حسین ناصح الخالدی و حمیده صالح البلداوی است. نویسنده معتقد است صحیفه سجادیه متن شگفت و بی همتایی است که علاوه بر دارا بودن ویژگی های فنی بارز یک اثر ابتکاری جاودان، اما آنچنان که باید و شاید مورد مطالعه و بررسی قرار نگرفته در حالی که صحیفه حاوی زیباترین مناجات ها و نیایش هایی است که هر خواننده ای را جذب می نماید. این کتاب، شامل مباحث و نتایج بسیار مهم و ارزشمندی در زمینه ی زبا ن شناسی، سبک شناسی و زیبایی شناسی صحیفه سجادیه است و به شرح و تفصیل مواضع ابداع و نوآوری آن پرداخته است. از آنجایی که رسم امانت در ترجمه آن است که مترجم تا جایی که ممکن است در اصل تغییری ایجاد نکند، سعی شده تا حد توان دقت کافی در نگارش متن ترجمه و محتوای آن صورت گیرد؛ با این هدف که ترجمه ی این کتاب آغازگر پژوهش های زبان شناسی و نقدی صحیفه سجادیه از سوی دانشگاهیان و مجامع علمی باشد.

صلاح عبدالصبور مصری از پیشتازان شعر آزاد و از سمبل های نوگرایی عربی به شمار می رود که از فرهنگ غرب تأثیر بسیاری پذیرفته است. وی از جمله شاعران نادر عرب است که سهم عمده ای در تألیف نمایشنامه دارد و از نظریه پردازان مهم شعر آزاد نیز به شمار می آید. نشانه شناسی، علم بررسی نظام های نشانه ای است. کارکرد این علم غنی سازی خوانش و یا کمک به خوانش ثانوی متن است؛ چرا که ابزاری غنی در اختیار خواننده می گذارد که از طریق آن می توان در بافت های داخلی یا ساختارهای مختلف یک متن وارد شد. اشعار عبدالصبور در سه حوزه ی معناشناسی، سطح برداشت مخاطب و زیبایی شناسی، تحلیل نشانه شناختی می گردد. این اشعار در حوزه ی معناشناسی و در چهار سطح معانی فردی، اجتماعی- سیاسی، کوششی، دینی و قوانین هماهنگ کننده بین این ساختارهای معنایی، بررسی می شود. سطح برداشت مخاطب بر برداشت های جانبی از اشعار صلاح استوار شده است و بررسی در حوزه ی زیبایی شناسی در سه سطح تشابه، آیکون ها و تناص صورت می گیرد. تحلیل اشعار صلاح ما را به این نتیجه می رساند که شاعر از غمی اجتماعی رنج می برد که دامن گیر او و هم وطنانش شده است، به گونه ای که آن ها را به کار و تلاش برای رهایی از آن واداشته و دین و ایمان را از یادشان برده است. صلاح برای بیان این معانی از ترسیم فضاهای قرآنی و روابطی چون تشابهات ادبی، آیکون های مبتنی بر حواس پنج گانه و تناص بهره می گیرد. این پژوهش بر آنست تا به کمک ابزارهای علم نشانه شناسی، برخی از اشعار صلاح عبدالصبور مثل قصاید « الحزن»، « الناسُ فی بلادی»، « هجمَ التتار»، « الحُب»، « رساال? إلی صدیق?» و... را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد.

پایان نامه پیش رو به ترجمه نمایشنامه منظوم« الحسین ثائراً شهیداً» اثر عبدالرحمن الشرقاوی، نویسنده وادیب مصری مشهور می پردازد. این نمایشنامه در قالبی تاریخی به حادثه عاشورا، حوادث قبل از آن وبرخی پیامدهای پس از آن پرداخته است. نمایشنامه در حقیقت از دو قسمت مجزا تشکیل شده است. قسمت اول« الحسین ثائراً» در سیزده پرده تنظیم شده وبه حوادث پس از مرگ معاویه وحرکت امام حسین(ع) از مکه به سمت کربلا اختصاص یافته است. قسمت دوم در شش پرده به حوادث روز عاشورا، حرکت اسرا، حوادث کاخ یزید و تصویر خیالی وضعیت یزید و قاتلان امام در سال های پس از واقعه عاشورا می پردازد. مجموعاً این نمایشنامه در چهارصد و چهل وهفت صفحه نگاشته شده است. شرقاوی در این اثر، حوادث را از میراث تاریخی دینی بر گرفته واز سبکی بین قصیده و قصه برای ترسیم حادثه استفاده نموده تا تأثیرآن را در جان مخاطب بیفزاید.

بررسی شعر غدیر در عصر معاصر لبنان را می توان در خطه جبل عامل لبنان خلاصه کرد آنجایی که مهد تمدن و فرهنگ ناب عربی و محل رشد علماء و مراجع بزرگ شیعه بوده است. در میان شاعران غدیر سرای لبنان ما به شاعران مسیحی بر می خوریم که بهترین اشعار را در شأن ولایت و امامت علی بن أبی طالب (ع) سروده اند.

شهر حلّه یکی از مراکز شیعه نشین مهمّ عراق است و بسیاری از شاعران بزرگ شیعه مثل سید حیدر حلّی، سید جعفر حلّی، کاظم آل نوح، هادی کمال الدّین و محمّدعلی الیعقوبی و ... از آن برخاسته اند و بخشی از مجموعه اشعار نغز و دلکش خود را به نام مبارک چهارده معصوم (علیهم السلام) زینت بخشیده و آن را از روی اعتقادات عمیق و ارادتی خالصانه سروده اند که نوازشگر روح و موجب مسرّت خاطر است. آنان در سروده های بهاور خود از موضوعات مختلف مدد جسته اند و علاوه بر توصیف صفات و ویژگی های آن بزرگواران، به فرازهایی از حوادث مهمّ زندگی شان اشاره کرده اند. نگارنده در این پژوهش بر آن است که به شرح و تحلیل مضمونی اشعار آنان بپردازد تا از خلال آن به گوشه ای از فضایل آن نادران دوران از منظر شاعران شیعه مذهب حلّی اشاره کند.

هاشمیات، عنوان هشت چکامه ی عربی، با محتوای کلامی، سیاسی، اجتماعی و انقلابی، اثر شاعر اهل بیت (ع) کمیت زید اسدی می باشد. گستره ی اشتهار هاشمیات و تأثیرگذاری آن در حوزه های گوناگون علمی، ادبی و فرهنگی در خور توجه و تأمل است. استقبال ها، تضمین ها، تخمیس ها و اقتباس های فراوانی که در طول تاریخ فرهنگ و ادب اسلامی پیرامون آن انجام شده و نیز استشهادها و استنادهای بسیاری که در متون مهم ادبی و تفسیری و دینی ... به آن ها شده است حاکی از اعتبار و اهمیت هاشمیات است. یکی از نمونه های توجه به هاشمیات، روی آوردن به تخمیس آن است و از میان این تخمیس گران می توان به عباس زیوری بغدادی (م 1315 ق) اشاره کرد. که این اشعار را بسیار استادانه مخمسّ نموده است. تخمیسات زیوری همچنان به صورت مخطوط باقی مانده و تاکنون به زیور طبع آراسته نگردیده است. لذا این رساله کوششی است تا قسمتی از تخمیس هاشمیات بر اساس نسخه های موجود تصحیح و سپس شرح و ترجمه شود و اینچنین با تغییر سبک نگارش این مخمساز نسخه خطی به سبک امروزی، دریچه ای در راه بهره بردن بیشتر و راحتتر از این اشعار بر روی ادب دوستان باز شده است.

شریف فلاح کاظمی، شاعر معاصر عراقی، جکامه ای بلند به نام «الکراریه» در بیان سیره امام علی(ع) دارد او این قصیده را در 332 هـ.ق سرود. علاوه بر توصیف صفات و ویژگی های آن امام همام به بیان سیره و مناقب امام علی می پردازد و فرازهای مهم زندگی ایشان چون: سبقت گرفتن در پذیرش اسلام، برخی از معجزات و کرامات آن بزرگوار، لیله المبیت، جنگ بدر، احد، احد، خندق، خیبر و ... را در قالب ابیاتی زیبا و و به دور از تصنع و تکلف به تصویر می کشد. نگارنده در این رساله بر آن است پس از نگاهی کوتاه به زندگی و ویژگی های شعری شاعر، به ترجمه و شرح ابیات این قصیده بپردازد. در این قسمت ، بعد از ترجمه ی برخی از واژگان، ابیات قصیده به فارسی ترجمه شده است هم چنین با استفاده از منابع معتبر حدیثی-روایی، به شرح و توضیح این ابیات پرداخته است.

کلیله و دمنه مجموعه داستان هایی از زبان حیوانات است که در عصر ساسانیان از سانسکریت به پهلوی ترجمه شده است؛ سه قرن پس از آن عبدالله ابن مقفع آن را به عربی ترجمه کرد، متن عربی کلیله و دمنه با از بین رفتن متن پهلوی آن تنها ملاک و پایه همه ترجمه ها بوده که به مرور زمان از این کتاب به زبان های مختلف جهان صورت گرفته است. در نیمه اول قرن ششم نخستین ترجمه کامل کلیله و دمنه به زبان فارسی با قلم توانای ابوالمعالی نصرالله منشی انجام پذیرفت؛ پس از ابوالمعالی، کلیله توسط حسین بن علی واعظ کاشفی سبزواری تهذیب شد. در این رساله تمام حکایت های دو اثر از لحاظ عناصر داستان از جمله: زاویه دید، شخصیت ها، گفتگو، پیرنگ و پیام که نسبت به عناصر نوظهور دیگر در ادبیات مانند زمینه چینی، گره افکنی، کشمکش و .... که از نمود بیشتری در حکایت کلیله و دمنه برخوردار هستند را مورد بررسی قرار داده شد.

در این پایان نامه که با عنوان بررسی مضامین دیوان اشعار سید حیدر حلی انجام گرفته است، سعی بر آن است موضوعات مختلف این دیوان، زندگی، حیات ادبی و مضامین اشعار وی بررسی شود. در این راستا اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و اوضاع ادبی عراق در قرن سیزدهم هجری، زندگی شخصی و اندیشه های ادبی، مضامین دینی، سیاسی، اجتماعی، اخلاقی، حکمت ها، تاریخیات، تقاریض و... با روش تحلیلی ـ ادبی مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته است. اشعار پس از دسته بندی و تعیین موضوع به همراه لغات و مفردات ترجمه شده و با استناد به برخی آیات و روایات به شرح آن ها پرداخته شده است.

درمورد امام موسی کاظم علیه السلام شاعران زیادی شعر سروده اند که در این میان شاعران عراقی سهم به سزایی دارند.شاعران در موضوعات زیادی پیرامون حضرت شعر سروده اند که در این میان بیشتر اشعار مربوط به زندانی بودن حضرت در زندان هارون الرشید عباسی می باشد.همچنین از دیگر موضوعاتی که شاعران بیشتر به آن پرداخته اند القاب خاص حضرت وخصوصیات اخلاقی ایشان می باشد.