به منظور بررسی تأثیر سایکوسل در القای سنتز متابولیت های ثانویه ی رازیانه تحت تنش خشکی، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در سه تکرار در سال زراعی 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل تنش خشکی به عنوان فاکتور اصلی در سه سطح (شاهد: آبیاری مجدد در حد fc، تنش ملایم: آبیاری مجدد زمانی که 30 درصد آب قابل استفاده از خاک خارج شد و تنش شدید: آبیاری مجدد زمانی که 90 درصد آب قابل استفاده از خاک خارج شد) که بعد از گلدهی تا رسیدگی فیزیولوژیک اعمال و مقادیر مختلف سایکوسل به عنوان فاکتور فرعی (3000 ،1500 ،0 میلی گرم در لیتر) در یک مرحله همزمان با شروع اعمال تنش استفاده گردید. نتایج آزمایش نشان داد که اکثر صفات فیزیولوژیک مورد بررسی از جمله سرعت فتوسنتز، هدایت روزنه ای، محتوای نسبی آب برگ (rwc)، سرعت تعرق و میزان کلروفیل به طور معنی داری (01/0 ? p) تحت تنش خشکی کاهش یافتند. در مقابل بالاترین غلظت co2 اتاقک زیر روزنه و دمای برگ در شرایط تنش خشکی مشاهده شد. با کاهش هدایت روزنه ای در شرایط تنش، سرعت فتوسنتز کاهش یافت. از طرفی بین مقادیر مختلف محلول پاشی سایکوسل در صفات سرعت فتوسنتز، شدت تعرق، غلظتco2 اتاقک زیر روزنه ای، هدایت روزنه ای و هدایت مزوفیلی اختلاف معنی داری وجود داشت. کاربرد سایکوسل باعث افزایش معنی دار سرعت فتوسنتز و هدایت مزوفیلی و کاهش هدایت روزنه ای و سرعت تعرق در شرایط تنش شد. محلول پاشی گیاه با غلظت سایکوسل 3000 میلی گرم در لیتر موجب تعدیل وضعیت گیاه در برابر تنش خشکی شد و توانست اثر منفی آن را کاهش دهد. تحت تنش خشکی اکثر صفات از جمله تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چترک، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد گل آذین به طور معنی داری (01/0 ? p) کاهش یافتند. محلول پاشی سایکوسل بعد از مرحله گلدهی تأثیری بر روی تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چترک و تعداد دانه در چتر نداشت ولی اثر معنی داری بر وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد اسانس و عملکرد اسانس داشت. به طوری که افزایش غلظت سایکوسل موجب افزایش معنی دار وزن هزار دانه در شرایط خشکی شد. گیاهانی که آب کافی دریافت کرده بودند به طور معنی داری درصد اسانس کمتری نسبت به گیاهانی که تحت تنش ملایم قرار گرفته بودند، داشتند. بیشترین درصد و عملکرد اسانس دانه از تیمار تنش ملایم که با غلظت 3000 میلی گرم در لیتر سایکوسل، محلول پاشی شده بود به دست آمد. به دلیل کاهش جزئی عملکرد دانه و افزایش معنی دار درصد اسانس در شرایط تنش ملایم، بالاترین عملکرد اسانس از این تیمار بدست آمد. سرشاخه های گلدار تحت تنش شدید کمترین درصد اسانس را به خود اختصاص دادند. درصد و عملکرد اسانس استخراج شده از دانه ها در تمام تیمارهای آبیاری بیشتر از سرشاخه های گلدار بود.