نام خانوادگی: عبدالهی نام: شیرزاد عنوان پایان نامه: بررسی کارکرد وزیران ایالتی و نقش آنان در اعتلا یا انحطاط حکومت صفوی استاد راهنما: دکتر مقصودعلی صادقی استاد مشاور: دکتر فاطمه اورجی نیک آبادی مقطع تحصیلی: کارشناسی ارشد رشته : تاریخ گرایش: ایران اسلامی دانشگاه: تبریز دانشکده: علوم انسانی و اجتماعی تاریخ فارغ التحصیلی: 1389 تعدادصحفه:238 واژه های کلیدی: وزرات - وزیران ایالتی - دیوانسالاری - ایالات خاصه – ایالات ممالک چکیده: دوره ی صفوی یکی از سمـبل های تاریخ دور و دراز ایران زمین است که به لحاظ اهمیت در ردیف امپراتوریهای ساسانی و هخامنشی در تاریخ ایران قرار می گیرد. دولت صفوی به لحاظ اداری و سیر دیوانسالاری به نوعی متأثر از حکومتهای باستانی و اندیشه ی ایرانشهری بود و هم اینکه به لحاظ ساختار مذهبی و سیاسی جنبه ای ایدئولوژیک نیز پیدا کرده بود. بنابراین شناخت دیوانسالاری این دوره به جهت روشن سازی زوایای بیشتر تغییر و تحولات ایالات و سازمانهای حکومتی ضروری به نظر می-رسد. دوران 42 ساله ی حکومت شاه عباس اول دوره ی اوج اقتدار ایران در تمام ابعاد سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی بود. از جمله اقدامات اساسی شاه عباس اول، محدود کردن قدرت نیروی قزلباشها و بکارگیری دسته جات جدیدی از غلامان گرجی، چرکس و ارمنی و قدرت بخشیدن به آنها بود. این اصلاحات که منجر به ایجاد ارتش نوین صفوی شد شاه عباس را مجبور کرد به تغییراتی در شیوه ی اداره ی ایالات مبادرت ورزد که مهم ترین آن خاصه سازی برخی از ایالات و بکارگیری وزرای ایالتی بود . هرچند خاصه سازی نتایج مثبتی نیز به بار آورد و موجب تمرکز قوی مالی و اداری حکومت صفوی شد، اما پس از خاصه سازی و خصوصاً افراط در اجرای این سیاست، که به خاصه شدن ایالات استراتژیکی چون کرمان و فارس در زمان جانشینان شاه عباس اول و خاصه شدن اکثر ایالات ایران منجر شد ، به دلیل سوء عملکرد این وزراء که به غیر از شاه پاسخگوی هیچ کس نبودند و جنبه ی کارمندی آنها بر جنبه ی نظامی آنان غلبه داشت و معمولاً به چپاول در اموال دیوانی دست می زدند، موجب ناامنی در ایالات و قحطی به دلیل عملکرد ظالمانه ی آنها علیه رعایا و رکود تجارت و همچنین ضعف قوای محلی به دلیل عدم تأمین آذوقه سپاهیان در ایالات شد. عملکرد نامناسب وزرای ایالتی یکی از دلایل انحطاط دولت صفوی(نظامی و اقتصادی) بود تا جایی که در سال 1134 ه .ق محمود افغان با عبور از کرمان و یزد و خلأ نظامی ایجاد شده توانست اصفهان را محاصره کند و در 1135ه .ق بر پایتخت مسلط شود و سلسله ی صفویه را ساقط کند.

جامعه ی ایران در دوران قاجار در نتیجه ی جنگ های ایران و روس، اعزام دانشجویان به غرب، رفت و آمدهای سفرا و سیاحان خارجی به ایران و برخورد آنان با نوع زندگی و معیشت مردم و همچنین آشنایی هر چه بیشتر مردم با افکار و اندیشه ها و حتی ظواهر زندگی غربیان، دستخوش تغییراتی شد که این دوره را از دوران قبل از خود متفاوت و متمایز نمود. آشنایی بیشتر ایرانیان با تحولات تمدن غرب، افکاری را در میان زنان که نیمی از جامعه محسوب می شدند و تا آن زمان در بی خبری کامل به سر می بردند به وجود آورد و موجب بیداری زنان آن دوران گردید. می توان نمودهای این بیداری را در عرصه های مختلفی همچون حضور آنان در فعالیت های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی مشاهده کرد. تحولات مشهود و بارزی در جایگاه و اندیشه زن از دوران ناصرالدین شاه قاجار آغاز شد. در این دوره بود که اندیشه های جدید و انتقادی درباره وضع زنان شکل گرفت که می توان به عنوان مثال رساله انتقادی معایب الرجال بی بی خانم استرآبادی را نام برد که در انتقاد از رساله تأدیب النسوان –از مولفی ناشناس- نگارش یافته است. همچنین در دوره ناصری بود که زنانی مانند قره العین و تاج السلطنه اندیشه های نوینی را در مورد زنان مطرح کردند و برخلاف سنت جامعه رفتار نمودند. وجود این عناصر تغییر در جامعه ی آن عصر، نتایج مختلفی از جمله ایجاد مدارس به سبک نوین، تغییر در نوع نگرش، تغییر در نوع پوشش و حتی ایجاد روابط اجتماعی بازتری را برای زنان به ارمغان آورد. عصر ناصرالدین شاه، با توجه به شروع دگرگونی در بستر جامعه، و تأثیر آن بر زنان آن عصر و انعکاس آن در منابع و اسناد بجای مانده، می تواند ما را به درک بهتری از وقوع رویدادهای بعدی چون انقلابات ایران راهنمایی کند. حضور زنان این دوره در امور سیاسی، فرهنگی، اجتماعی از لابه لای اسناد و آثار مشهود و قابل بررسی است و می توان آن را سرآغاز تحولاتی دانست که در آینده جامعه زنان را در بر می گیرد. اما در برابر این تحولات عناصری بودند که به شدت مخالفت کردند و موانع بسیاری را برای پیشرفت آنان به وجود آودند، از جمله این عوامل می توان به دیدگاه سنتی جامعه و برخی عناصر متعصب مذهبی و غیره اشاره کرد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.