نام پژوهشگر: لیلا عسگری

تصاویر هنری فضایل و رذایل اخلاقی در خطبه های نهج البلاغه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه بوعلی سینا - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  لیلا عسگری   مرتضی قایمی

تصاویر هنری به عنوان یکی از ابزارهای بیان که شامل تشبیه، استعاره، کنایه و.. می باشد، همواره مورد استفاده هر نویسنده و شاعر صاحب ذوقی بوده است و برای آراسته کردن و تأثیرگذاری کلام، از این تصاویر استمداد جسته و گاه در حد افراط مورد توجه قرار گرفته است. اما امام علی(ع) با اعتدال و بدون هیچ گونه تکلفی در کلام از این تصاویر استفاده نموده و برای تأثیرگذاری کلام و شیوایی سخن از آن بهره برده است. ایشان در اثر ارزشمند خود نهج البلاغه موضوعات و مسائل مختلفی را در زیباترین الفاظ و عالی ترین معانی مطرح نموده است؛ یکی از موضوعاتی که امام(ع) در ابعاد گسترده در خطبه-های خویش بدان توجه داشته، مسائل اخلاقی است و از آن جمله فضایل و رذایل اخلاقی می باشد. ایشان در خطبه های خویش به فضایلی چون: تقوا، زهد، اطاعت و بندگی، صبر و...پرداخته و از جمله رذایل به کار رفته می توان به مواردی چون: جهل، غفلت، گمراهی، فتنه، تکبر، دنیاپرستی، فسق و فجور و ... اشاره نمود. وی برای ملموس جلوه دادن این عناصر اخلاقی که از امور عقلی به شمار می روند و نیز برای تجسم بهتر آن در ذهن مخاطب از تصاویری محسوس استفاده می کند و آن را با بیانی شیوا و ماهرانه ترسیم می نماید. از مهمترین خصوصیات تصاویر به کار رفته، حیات و حرکت، استفاده از طبیعت زنده و به ویژه جاندار، استفاده از تصاویر قرآنی و محتوای غنی ارشادی و هدایت گری است که در قالب تصاویر بلاغی بیان شده و با کلامی زیبا هر خواننده صاحب ذوقی را به وجد می آورد.