کتابخانه ها مرکز حضور کتاب ها، و هر کتاب نماینده تفکر شخص و شخصیتی در زمینه یا زمینه های خاص و در زمانهای خاص می باشد؛ هر چه بر تعداد کتاب ها و در نتیجه کتابخانه ها افزوده شود نشان از افزایش وجود شخصیت ها و تفکرات در آن محدوده زمانی و مکانی می باشد و آن نیز به نوبه خود حاکی از توسعه فرهنگ و تمدن در آن دوره زمانی و مکانی خاص می باشد؛ چراکه کتابخانه ها از غنی ترین عناصر فرهنگی و تمدنی هر جامعه محسوب می شوند که می توان آن را از مهمترین مقولات و شاخصه های تمدن در نظر گرفت. ایران اسلامی با تکیه بر دو پایهی قوی چون فرهنگ و تمدن ایران باستانِ و هم با سهمی بیشتر تمدن درخشان اسلام می بایست در این مقوله از تمدن (کتابخانه ها) خوشتر درخشیده باشد. این پایان نامه ضمن بررسی پیشینه این مهم، مشهورترین کتابخانه های ایران تا عصر ویرانگری مغول و تاتار را مورد بررسی قرار خواهد داد.

خوی شهریست بس کهن در موقعیتی استراتژیک از سرزمین ایران و با اهمیت بسیار در سیر تاریخ تحولات آن، در اهمیت آن همین بس، که در تاریخ باستان تمدن های قدرتمند کهن چون اورارتو، کردوئن، ارمن، آشور و سکایی آن را در برگرفته و به جهت تصاحب آن جنگ ها کرده اند چرا که خوی در موقعیتی سوق الجیشی، و هم بر تقاطع جاده پرنفع ابریشم قرار گرفته و بسیار حاصلخیز بوده، امروزه نیز هر یک از آن تمدن ها در این شهر ردپایی به یادگار گذارده اند؛ اما اهمیت خوی در دوره بعد از اسلام نمایان تر بوده چرا که آن، محلِ کشمکش های داخلی و جنگ های قدرت های خارجی با ایران بوده که به عنوان نمونه ای از خروار می توان به جنگ صدقه با خلیفه عباسی، سلاجقه با روم، جنگ جلال الدین خوارزمشاهی با اتابکان و هم ایوبیان، جنگ مغولان و خوارزمشاهیان، و از همه مهم تر جنگ چالدران و از آن، به مقر جنگ های بعدی با عثمانی و روس و ارامنه در این دیار یاد کرد. همه این تحولات در دستاوردهای این شهر، بویژه هنر و معماری تاثیری ژرف و مهمی داشته است چرا که علاوه بر تاثیر پذیری، ضربات سهمگینی نیز متحمل گشته است. از طرفی همین التقاط با توجه به سیر تحولات تاریخی (بخصوص پس از اسلام) سبب شده آثاری از هنر در شهر خوی آفریده شود که نمونه ی آن در هیچ یک از شهرهای ایران دیده نمی شود؛ برای نمونه دروازه سنگی یا کلیسای سوپ سرکیس، برج شمس یا مسجد مطلب خان. غنی بودن هنر در شهر مزبور نتیجه ای روشن از آن روزگاران تواند بود.