از پستی و بلندی به عنوان یکی از عوامل مهم در تشکیل خاک نام برده شده است. خصوصیات و ترکیب شیمیایی ماده مادری نیز نقش مهمی درتعیین مشخصات خاک، به خصوص در مراحل اولیه تشکیل خاک، ایفا می کند. در تحقیق حاضر، اثر پستی و بلندی و سنگ مادر بر تشکیل و تکامل خاک های منطقه ای در شمال شرقی روستای هوره در 50 کیلومتری شمال شهرکرد که در مرز بین واحد تخریبی ژوراسیک میانی و واحد تخریبی- کربناته ژوراسیک فوقانی واقع است، مورد بررسی قرار گرفت. در این منطقه، شکل زمین تپه ماهوری است. متوسط دمای سالیانه 4/13 درجه سانتی گراد و متوسط بارندگی سالیانه 7/324 میلی متر می باشد. محدوده مورد مطالعه توسط دو ترانسکت شرقی_غربی به سه قسمت تقریباٌ مساوی بر روی زمین تقسیم گردید. محل پروفیل ها در امتداد هر ترانسکت طوری انتخاب شد که در هر نوک تپه، در هر پشته شیب و در هر پای شیب یک پروفیل حفر گردد. مجموعاٌ 18 پروفیل در امتداد دو ترانسکت حفر گردید. پروفیل ها حفر، مطالعه و از آنها نمونه برداری دست خورده و دست نخورده خاک و سنگ بعمل آمد. آنالیزهای آزمایشگاهی مورد نیاز و شناسائی کانی ها طبق روش های استاندارد انجام شد. مطالعات میکروسکوپی مقاطع نازک سنگ و خاک، پس از تهیه این مقاطع نیز صورت گرفت. خاک ها طبق کلید تاکسونومی خاک ، تا سطح فاز سری و با استفاده از سامانه طبقه بندی جهانی خاک در سطح دوم طبقه بندی گردیدند. پروفیل های واقع در پای شیب، بیشترین عمق، بیشترین ضخامت افق سطحی، بیشترین تکامل، بیشترین مقدار کربنات کلسیم، بیشترین ph ، بیشترین مقدار رس و کمترین مقدار سنگریزه را دارند. یکی از تفاوت هائی که بین خاک پروفیل 14 و سایر خاک ها وجود دارد اینست که مقدار کربنات کلسیم معادل در این خاک خیلی زیاد تر از سایر خاک ها می باشد. علت این تفاوت به ترکیب سنگ هائی بر می گردد که خاک پروفیل 14 را تحت تأثیر خود قرار می دهند. در لایه های خاک این پروفیل، کانی پالیگورسکایت در ذرات رس و سیلت مشاهده شد. این کانی فقط در خاک دیده شد و در سنگ مشاهده نگردید. این امر نشان می دهد که این کانی توارثی نیست و بخاطر مقدار نسبتاٌ زیاد کاتیون منیزیم در این خاک بوجود آمده است. مقایسه دیفرکتوگرام های ذره رس سنگ های مادر با دیفرکتوگرام های ذره رس افق های مختلف خاک نشان داد که عرض پای پیک ها و میزان شانه بین پیک های 4/1 و 0/1 نانومتر در نمونه های سنگ خیلی کمتر از نمونه های خاک می باشد. در نمونه های سنگ، کانی های ثانویه ورمیکولیت و اسمکتیت وجود ندارند و این کانی ها پدوژنیک می باشند. این امر ثابت می کند که میزان تخریب در خاک بیشتر از تخریب سنگ است و به عبارت دیگر خاک از تخریب سنگ زیرین بوجود آمده است. مقایسه دیفرکتوگرام های ذره رس افق های مختلف خاک با دیفرکتوگرام های ذرات سیلت و شن این افق ها نیز نشان داد که عرض پای پیک ها و میزان شانه بین پیک های 4/1 و 0/1 نانومتر در نمونه های رس بیشتر از نمونه های سیلت و شن می باشد و کانی های مقاوم به تخریب مثل کوآرتز و فلدسپات در ذرات سیلت و شن بیشتر از مقدار این کانی ها در ذرات رس می باشند. این مقایسه نشان می دهد که بخاطر وجود کانی های مقاوم تر در ذرات سیلت و شن، تخریب کمتری در ذرات درشت تر اتفاق می افتد. پیک بعضی از کانی های فیلوسیلیکاتی مثل میکا که در نمونه های جهت دار شده سیلت و رس دیده شد، در نمونه پودری مشاهده نگردید. کلریتی که در خاک وجود دارد، از نوع تخریب نشده است. اگر طبقه بندی خاک بر اساس سامانه طبقه بندی آمریکائی تا سطح فاز سری صورت گیرد، تقریباٌ تمام مشخصات خاک در نام خاک منعکس می گردد. بعضی از این مشخصات در طبقه بندی خاک بر اساس سامانه طبقه بندی جهانی نیز مطرح می شوند، ولی تعداد آنها کمتر است.

رشد روزافزون جمعیت و توسعه ی صنعت و کشاورزی موجب استفاده چشمگیر از منابع آب زیرزمینی شده است. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی و پهنه بندی خصوصیات آب زیرزمینی، خاک، شاخص کیفیت آب آبیاری (iwq) و ارتباط خصوصیات آب زیرزمینی و خاک بخشی از دشت خان میرزا بود. برای این منظور از 70 حلقه چاه از چاه های موجود در بخشی از دشت خان میرزا به صورت تصادفی و در یک نوبت در تابستان 1391 نمونه برداری شد. از اطراف هر چاه یک نمونه خاک مرکب نیز برداشت شد. موقعیت چاه ها و نقاط برداشت خاک با gps ثبت شد. دمای آب چاه ها در محل چاه ها اندازه گیری شد. مولفه های کیفی موثر بر کیفیت آب شامل؛ ph، ec، کاتیون ها، آنیون ها، tds، tss، کدورت، فلوراید و عناصر کمیاب (آرسنیک، کادمیم، کروم، کبالت، مس، آهن، فلوئور، سرب، بور، لیتیم، منگنز، مولیبدن، نیکل و روی) در نمونه های آب اندازه گیری شدند. خصوصیات خاک شامل؛ ph، ec، cl-، hco3-، cec، sar، esp، نیتروژن کل، فسفر کل و عناصر کمیاب (آرسنیک، کادمیم، کروم، کبالت، مس، آهن، فلوئور، سرب، بور، لیتیم، منگنز، مولیبدن، نیکل و روی) اندازه گیری و محاسبه شدند. شاخص های کیفیت آب آبیاری (iwq)، آلودگی عناصر سنگین (hpi)، کربنات سدیم مانده (rsc)، نفوذپذیری (pi) و درصد سدیم (na%) در آب محاسبه شدند. هدایت الکتریکی آب با میانگین 921/8 میکروزیمنس بر سانتی متر نشان دهنده کیفیت متوسط آب از نظر شوری بود. sar نمونه های آب با میانگین بر نفوذپذیری خاک با توجه به مقدار ec آب اثر منفی ایجاد نمی کرد. غلظتهای بور و سدیم آب پایین تر از حد مجاز آبیاری بودند. غلظت کلراید آب با میانگین 9/177 میلی گرم در لیتر در محدوده کیفیت متوسط برای آبیاری قرار داشت. فلزات سنگین در آب پایین تر از حد مجاز آبیاری و شرب قرار داشتند. 57 درصد نمونه ها دارای غلظت نیترات بالاتر از حد مجاز آب آبیاری بودند که می تواند به دلیل استفاده از کودهای نیتروژنه در کشت بهاره، زمین شناسی دشت، ورود فاضلاب خانگی و پساب کشاورزی به منابع آب زیرزمینی باشد. میانگین های sar و ec نمونه های آب در کلاس c2s1 دیاگرام ویلکوکس قرار گرفتند که برای کشاورزی مناسب اند. مدل مناسب برای واریوگرام بیشتر خصوصیات آب کروی بود. دامنه تاثیر خصوصیات آب بین 518 تا 3330 متر بدست آمد. کریجینگ معمولی برای پهنه بندی خصوصیات آب زیرزمینی و خاک بخشی از دشت خان میرزا استفاده شد. نقشه sar آب با نقشه های ec، pi، na%، cl و na آب مشابه بود. مقادیر این خصوصیات در قسمت جنوبی بخش نمونه برداری دشت بیشتر از قسمت های شمالی و غربی بود. دامنه تاثیر خصوصیات خاک از 1628 تا 8/3267 متر متغیر بود. قسمت جنوبی بخش نمونه برداری شده دشت دارای بیشترین مقدار ec و بی کربنات در محلول خاک بود. نقشه ی ec و sar آب و ec و sar محلول خاک مشابه بود. شاخص iwq با میانگین 38/4 نشانه دهنده کیفیت خوب آب برای آبیاری بود. نقشه شاخص iwq نشان دهنده کیفیت بالای آب زیرزمینی قسمت های شمالی و غربی بخش نمونه برداری شده دشت بود. میانگین hpi آب زیرزمینی 60/14 بود که زیر حد مجاز تعیین شده برای آن (100) است و نشانه ایمنی آب زیرزمینی برای استفاده شرب از نظر فلزات سنگین بود.

توسعه و نیاز به منابع آبی روز بروز افزایش می یابد. روشهای مختلفی برای توسعه منابع آبی مطرح گردیده که یکی از مهمترین روش ها بویژه در مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران توسعه آبهای زیرزمینی است. سدهای زیرزمینی سازه هایی هستند که جریان های زیرقشری و یا آبهای زیرزمینی را مسدود نموده و سبب ایجاد ذخایر آبی در زیر زمینمی شوند و دارای فواید بسیاری هستند.تحقیقپیشرو،باهدفمکانیابیورتبهبندیمحلهایمناسباحداثاینسدهادرآبراهههایمستعدحوضهآبخیز بروجنبااستفادهازروشتصمیمگیریچندمعیارهمکانیانجامشد . هدفنهاییطرحطیسهمرحلهحاصلشد.درمرحلهاول،شرایطمناسبلازمبرایمکاناحداثسدزیرزمینیمطالعهومعیارهایحذفیبهمنظورحذفمناطقنامناسبتعریفشد.اینمعیارهاشاملارتفاعاتوتپهها،حریمقنوات،خطوطگسلوخطوارهها،اراضیباکاربریباغات،زمین-هایکشاورزیومناطقمسکونی،مخازنآبموجود،رودخانههایدائمیومسیرهاییازبستررودخانههایفصلیباشیبطولیبالای6درصدبود. باحذفاینمناطق،محدوده هایپتانسیل دارمشخصشد.مرحلهدوم،یافتنتنگه هاوخروجیزهکش-هادرمحدودهپتانسیل دارآبراهه هایفصلیوانتخاببهترینتنگهدرهرآبراههبودکهدرمجموع5محوردر 4 منطقهشناساییو موردارزیابیقرارگرفت،بهترین محورها انتخاب شدند. درمرحلهسومیکسیستمپشتیبانتصمیمگیریبرایاولویت-بندیمحورهایانتخایشدهبسطدادهشد. بدینمنظورمعیارهایاصلیشاملآب،مخزن،محورومسائلاقتصادی- اجتماعیوزیرمعیارهایهرمعیاردرقالبساختاردرختیتعریفشد.وضعیتعواملدرمحلهرمحورباتهیهنقشه،عکس-هایهوایی،تصاویرماهوارهای،اطلاعاتتوصیفیواطلاعاتمناطقمسکونی،منابعآبیوبازدیدهایصحراییتعیینگردید. سپساینعواملبهروشتحلیلسلسلهمراتبی(ahp)موردمقایسهدودوییقرارگرفت.وزننسبیزیرمعیارهاومحورهابابهره-گیریازدانشونظراتکارشناسی،بررسیمقالاتومطالعاتقبلیونیزبازدیدهایصحراییبهروشمیانگینهندسیتعیینشد.برایتعیینوزنمعیارهایاصلینیزسناریوهایمختلفیازدیدگاه هایمتفاوتبررسیشد. درنهایتشاخصتناسبنهاییدرهرشاخهازساختاردرختیعواملبرایمحورهامحاسبهومحورهااولویت بندیشدند. محوربامقدارشاخص تناسبنهاییبیشتردراولویتبالاقرارداشت.