اندیشه نجات بخشی در جهان بینی زردشتی جایگاهی ارزشمند دارد. این باور در مـتنهای زردشتی میانه عـموماً با واژه سوشیـانت (-sao?iiant)، مطرح میشود. در گاهان، که اصیل ترین و قدیمی ترین بخش اوستا است، سوشیانت، مفهومی عام و بدون ارتباط با فرجام جهان را در برمیگیرد و به شخصی که صرفاً برای نجات بشر می آید دلالت نمیکند . از میان یشتها، فروردین یشت و زامیاد یشت دو یشتی هستند که این اندیشه در آنها مطرح و تا حدودی بسط داده شده است. در مقایسه با گاهان، مفهوم این واژه در یـشتها به تدریج محدود میشود و در نهایت به آخرین نجات بخش اطلاق می گردد. این پژوهش به توضیح و معرفی اندیشه نجات بخشی در دین زردشتی و بررسـی این اندیشه در گـاهان و یشتها می پردازد که شـامل متن اوستایی، آوانوشت، ترجمه و توضیحات بخشهایی از آنها است که در برگیرنده مطالبی در زمینه نجات بخشی هستند.

سیاوش کسرایی شاعری متعهد است که حضور خود را از سال های 1336 با سرودن اشعار نو در بین شاعران دیگر اعلام کرد و نام خود را در ادب فارسی برای همیشه ماندگار ساخت. کسرایی بر خلاف بعضی از شاعران شناخته شده ی معاصر، چندان در پی خیال سازی و استفاده از صنایع لفظی و معنوی، در شعر خود نبوده است؛ عمده ی توجه او به مسائل سیاسی، اجتماعی، مشکلات و آرمان های مردم است.او می کوشد پیام دهنده ای باشد شاعرطبع که با پرداخت های شاعرانه، پیام های خود را به مخاطب می رساند. در این پایان نامه پژوهنده سعی دارد به درک بهتری از صور خیال در اشعار کسرایی برسد و میزان و چگونگی استفاده ی او از تصاویر مخیل را برای بیان اندیشه هایش دریابد. کلید واژگان: صور خیال- سیاوش کسرایی- شعر معاصر- بیان.

نورالدّین محمّد عبدالله شیرازی، از دانشمندان و پزشکان معروف قرن یازدهم هجری است. پدر او، حکیم عین الملک شیرازی از جمله پزشکانی است که در عهد صفویه، به هند مهاجرت کرد. نورالدّین در هندوستان و در یک خانواده ی اهل علم و دانش متولّد شد و در خدمت دانشمندان عصر، به تحصیل علوم پرداخت و یکی از برجسته ترین چهره های علمی و ادبی زمان خود شد. از حکیم نورالدّین، آثار ارزشمندی، در زمینه های مختلف برجای مانده است که یکی از آن ها، قسطاس الاطبا می باشد و در سال 1040 یا 1050 قمری با موضوع اصلی طب نوشته شده امّا در آن، جستارهایی، خارج از این حیطه مثل نام دانشمندان، حکما، شهرها، کشورها، مقیاس و اوزان، خوراک ها و غیره هم دیده می شود. مقدمه ی کتاب به نثر مسجع و فنی نوشته شده و در ادامه، نویسنده، سعی کرده است اصطلاحات طبی و پزشکی را به زبانی ساده بیان کند. کتاب بر محور ضبط تلفظ واژه ها تألیف شده و معادل بسیاری از کلمات، به هندی، ترکی، یونانی، عربی و فارسی ضبط شده است. از این کتاب، سه نسخه در ایران موجود می باشد؛ نسخه ی آستان قدس رضوی، دانشگاه تهران و مدرسه ی خان یزد. نسخه ی آستان به عنوان نسخه ی معتبر انتخاب و تصحیح بر اساس آن صورت گرفت و افتادگی، نقص و اشتباهات محرز آن با کمک دو نسخه ی دیگر که تلخیصی از نسخه ی آستان هستند، فرهنگ های معتبر و کتاب های پزشکی مشهور رفع گردید. مصحّح امیدوار است این خدمت ناچیز برای دوستداران علم و دانش، سودمند باشد.

فرصت شیرازی با بهره جستن از علم و تجربه ی سالیان عمرخود دبستان الفرصه را خلق کرده و در خلق اثری ارزنده و ماندگار از تلمیح و تمثیل به عنوان ابزاری کلیدی استفاده برده است، هر چند از نظر کمیت میزان تمثیل در دیوان وی نسبت به تلمیح در سطح بسیار پایین تری قرار دارد اما وی هنرمندانه و به خوبی از تمثیلات در اشعارش استفاده کرده است. در پایان نامه موجود پس از تعریف و تشریح این دو آرایه ادبی به تلمیحات و تمثیلات دیوان فرصت پرداخته شده و با توجه به آن که تلمیح شامل آیات و احادیث، اساطیر، داستان ها و رویدادهای تاریخی، فرهنگ و باورها و عقاید، نجوم و طب و ضرب المثل ها است، ابیات دارای تلمیح تقسیم بندی و به تفصیل توضیح داده شده و سپس تمثیلات موجود در دیوان بررسی شده اند در بخش پایانی نیز به شرح اعلام جغرافیایی و شخصیت ها پرداخته شده است.

«انجمن دانش» ،کتابی آمیخته به نظم و نثراست.این کتاب حاوی حکایت های تعلیمی،اخلاقی واجتماعی است که وقار شیرازی آن را در سال 1281 هجری قمری به تقلید و شیوه ی کتاب گلستان و به نثر مسجع نوشته است. البته این اثر در بین مردم شناخته شده نیست. در این پایان نامه به شرح وبررسی کتاب انجمن دانش و ویژگی های سبکی آن و مقایسه اش با گلستان سعدی پرداخته شده است و زندگی، شخصیت ،اندیشه وآثار دیگر وقار به علاقه مندان معرفی گردیده است. موضوع حکایت ها ،شیوه ی نگارش و اهداف آن ها،موضوع فصل ها، ترکیبات ،اعلام و اصطلاحات به کار رفته در کتاب، توانایی ها و قابلیت های زبانی و آرایه های ادبی انجمن دانش، همگی نشان دهنده ی شباهت های بسیار این اثر با کتاب گلستان می باشد. کلید واژه ها: انجمن دانش، وقار شیرازی، گلستان ،سعدی.

ادبیات عامیانه ، گونه یی از ادبیات است که عموماً به صورت شفاهی در میان توده ی مردم شکل گرفته و به صورت سینه به سینه به نسل های بعد انتقال یافته است . فرایندی که عموماً سال ها و گاهی قرن ها ، ادامه پیدا می کند تا سرانجام توسط شخصی ، به صورت مکتوب درآمده و یا از حافظه ی تاریخی مردم پاک شود . در بررسی دقیق بسیاری از آثار ادبیات رسمی می توان تأثیرات مستقیم و یا غیر مستقیم ادب عامیانه را بر آن ها دریافت و این دقیقاً همان جایی است که ما را در تشخیص مرز میان ادبیات رسمی و عامیانه دچار مشکل می کند . داراب نامه ی بیغمی نیز ترجمانی از تاریخ پر افتخار ایران و شناسنامه یی معتبر از پیشینه ی فرهنگ و تمدن ملت ماست . کارنامه یی روشن از مظاهر گوناگون زندگی ملتی است که از نخستین طلایه داران فضیلت و آزادگی در جهان است . در مجموعه ای که فراروی شما قرار گرفته ، به بازتاب عناصر فرهنگی در داراب نامه ی بیغمی پرداخته شده است . عناصر فرهنگی یی که بسیاری از آن ها در گذر زمان از صفحه ی ذهن مردم محو گردیده است . از باورهای مردم گرفته تا افسانه ها ، ضرب المثل ها و مراسم های خاص که فقط تعداد قلیلی از آن ها ، در ذهن مردم باقی مانده است . این نکته قابل یادآوری است که ، در این پایان نامه ، نحوه ی ارجاع متن داراب نامه ، به صورت : نام کتاب ، شماره ی جلد و شماره ی صفحه آمده است .

گویش لری از گویش هایی است که نزدیکی زیادی با زبان فارسی دارد. شناخت زیبایی های ادبی شعر لری کمک زیادی به فهم و درک این شعر می کند. این پایان نامه به شش فصل تقسیم گردیده که فصل اول به کلیات اختصاص دارد و در فصل دوم به تاریخچه استان و قوم لر و زبان آن پرداخته شده و در فصل سوم پیشینه ادبی استان بر اساس چهار دوره تاریخی قبل از قاجار،دوره قاجاریه،دوره پهلوی و پس از انقلاب اسلامی بررسی گردیده و شاعران مطرح هر یک از این دوره ها معرفی شده است. در فصل چهارم ویژگی های ادبی شعر لری و انواع آن از نظر موسیقی،درون مایه و محتوا و موقعیتی که شعر برای آن سروده شده،مطرح بررسی شده است و فصل پنجم بررسی صور خیال در شعر لری اختصاص دارد. در این فصل که به چهار بخش تقسیم گردیده به نمونه ها و مصداق های هر یک از چهاررکن اصلی صورخیال یعنی تشبیه،استعاره،مجاز و کنایه در اشعار لری استخراج شده و پس از آن که فونتیک و معنی آن ها نوشته شده،صور خیال و زیبایی های هر یک از آن ها به صورت بیت بیت بررسی شده است.

بعد از عنصر تخیّل، موسیقی شعر بیش از هر عنصر دیگری با آن مأنوس و همراه می شود و می-تواند در جهت القای مضامین و احساسات شاعرانه نقش زیادی را ایفا کند. بنابراین اگر شاعر بتواند تناسب موجود بین موسیقی و مضمون شعرش را در حد اعتدال نگه دارد، در حقیقت اثری قابل قبول ارائه کرده است. شعر عاشورایی بنابر ذات شعری خویش از انواع موسیقی (1- موسیقی کناری، 2- موسیقی بیرونی، 3- موسیقی درونی و 4-موسیقی معنوی) برخوردار است. پژوهش حاضر، با روش توصیفی – تحلیلی به بررسی موسیقی اشعار عاشورایی از زمان مشروطه تا امروز با هدف شناخت زیبایی های خاص انواع موسیقی وتاثیر آنها بر شعر عاشورایی ومخاطبان آن پرداخته است. بنابراین تمام ابعاد مختلف موسیقی در سطوح مختلف (موسیقی شعری، آوایی و سازی )بررسی و تحلیل شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که شاعران و مداحان در اشعار عاشورایی از تمام سطوح موسیقی بهره گرفته اند و تنوع موسیقی در این زمینه عامل مهمی در القای موضوع عاشورا و احساسات مذهبی این دسته ازشاعران و مداحان به خوانندگان و مخاطبان است. لذا اشعارشان موسیقی خاص شعری را دارا می باشد.

قیصر امین پور به عنوان یکی از شاعران برجسته ی سه دهه ی اخیر،اشعارش اعم از بزرگسال و نوجوان از زوایای مختلف قابل تأمل و بررسی است.یکی از این زوایا، بررسی ویژگی های برجسته ی زبانی(پرداختن به نکات بلاغی و دستوری ،هنجارگریزی ها در محورهای زبانی آوایی، واژگانی، ترکیبی، نحوی...) و محتوایی این اشعار است که بازبینی و بررسی دقیق آن هامسأله ی اصلی این پژوهش قرار گرفته است.

موضوع تحقیق در این پایان نامه شرح و توضیح تلمیحات و تمثیلات و اعلام در دیوان نشاط اصفهانی است. در اشعار نشاط ـ شاعر دوره ی بازگشت ادبی ـ آیات و احادیث و امثال و اشارات تاریخی جایگاه ویژه ای دارد که از گستره ی فرهنگ اسلامی و ادبیات غنی فارسی سرچشمه می گیرد. در این پژوهش هر جا تلمیحات به آیه یا روایت یا داستان تاریخی اشاره داشته، متن عربی و داستان و روایت به طور کامل ذکر شده و سپس به توضیح تلمیح پرداخته شده است، قریب به اتفاق تلمیحات دیوان نشاط از نوع تلمیحات دینی است. در بخش تمثیلات نیز پس از تشخیص تمثیل به شرح و توضیح آن پرداخته شده و برای هر تمثیل شواهد و نمونه هایی از کتاب های معتبر تمثیلی ذکر شده است. تعداد قابل توجهی از تمثیل های دیوان نشاط را خود شاعر ساخته است و این امر نشان از خلاقیت هنری او دارد. از نوع اعلام موجود در اشعار نشاط ابتدا اعلام تاریخی و ادبی و سپس اعلام جغرافیایی بیشتر از دیگر انواع ذکر شده است. واژگان کلیدی: نشاط اصفهانی، دوره ی بازگشت، تلمیح، تمثیل، اعلام.

موضوع این پایان نامه مقایسه تجلی حالات عاطفی عاشق در غزلیات سعدی و دیوان حافظ است. ابتدا نگاهی کوتاه به تاریخچه ی شعر و تعاریف مختلف آن شده است. سپس ضمن اشاره به ادبیات غنایی و توضیح مختصری درباره عشق و عاشق ، قالب غزل به عنوان مهم ترین قالب نمود احساسات و عواطف معرفی شده است. پس از آن به معرفی سعدی و غزلیات او و نیز حافظ و غزلیاتش پرداخته شده است. بدنه ی این پژوهش بررسی حالات عاطفی عاشق در غزلیات سعدی و دیوان حافظ به صورت جداگانه است. محصول این پژوهش به اختصار این است که هم در غزلیات سعدی و هم در دیوان حافظ، حالات عاطفی عاشق را در دو حالت وصال و هجران بررسی نموده ایم. مشاهده گردید موارد یافت شده در هر حالت در سه گروه کردارهای عاشقانه، ویژگی های روحانی عاشق و ویژگی های جسمانی عاشق نمود پیدا می کنند. بیشتر موارد یافت شده به هنگام هجران و به صورت کردار عاشقانه تجلی داشته اند. در پایان نیز این حالات و عواطف با هم مقایسه و نتیجه گیری شده است.

این پژوهش با عنوان« تصویر زن دوزخی و بهشتی در اساطیر ایران، جهان و دین اسلام» و با هدف شناخت و معرفی شخصیّت مثبت و منفی زن در اساطیر و ادیان برجسته ی ایران و جهان و تبیین میزان تحوّل این تصاویر نگارش شده است. مهمترین اساطیر ایران باستان و اساطیر تعدادی از ملل جهان و به صورت خاص شاهنامه فردوسی و ایلیاد و اودیسه هومر و ادیان بزرگی چون زردشت، یهودیّت، مسیحیّت و اسلام و برخی ادیان کهن دیگر از جمله مواردی بودند که تصاویر جهان پس از مرگ، بهشت و دوزخ و زن دوزخی و بهشتی در آن ها به صورت جداگانه مورد مقایسه تطبیقی- تحلیلی قرار گرفتند.