چکیده حاشیه نشینی یکی از پدیده های رایج شهری در کشورهای در حال توسعه است که معضلات اقتصادی و اجتماعی خاصی را برای جوامع شهری ایجاد نموده است.ساماندهی این پدیده یکی از مهمترین دغدغه های برنامه ریزان شهری در کشور های مذکور است.پدیده ای که شهرهای ایران هم به نوعی با آن مواجه هستند و بخش مهمی از برنامه ریزی شهری بایستی معطوف به حل معضلات و مشکلات این نوع زندگی در مناطق شهری شود. شهر مریوان در سال 1385 با جمعیتی معادل 4530نفر(فقط در محدوده مورد مطالعه)حاشیه نشین(94/4درصد از کل جمعیت شهر) و 7/14درصد از سطح شهر ، از جمله شهرهای درگیر با این معضل است.مطالعه حاضر به دنبال بررسی و تحلیل پدیده حاشیه نشینی در شهر مریوان با تأکید بر محدوده مطالعاتی ( تپه موسک )است. شیوه انجام تحقیق توصیفی-تحلیلی است.که برای گردآوری داده ها ترکیبی از روش کتابخانه ای،اسنادی و میدانی استفاده شده است.ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه است .روش نمونه گیری تصادفی ساده و حجم نمونه مورد بررسی 400خانوار تعیین گردید.برای تحلیل یافته های تحقیق از نرم افزارspssاستفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که شکل گیری و توسعه این محدوده رابطه مستقیمی با وضعیت اقتصادی ساکنین آن دارد بگونه ای که 1/92درصد از آنها دلیل مهاجرت خود را یافتن کار عنوان کرده اند.همچنین این تحقیق نشان داده است که روند حاشیه نشینی همچنان استمرار خواهد داشت چون ساخت و ساز ها که از سال 76 شروع شده است از سا ل 85 به بعد به اوج خود رسیده و بیشترین حجم ساخت و سازها در محدوده مطالعاتی مربوط به دوره زمانی 85 تا 89 است که معادل 5/75درصد از کل ساخت و سازهارا به خود اختصاص داده است.توسعه حاشیه نشینی در شهر مریوان اثرات نامطلوبی هم در محدوده حاشیه نشین و هم بر کل شهر مریوان ایجاد می کند که ساماندهی آن را اجتناب ناپذیر می نماید. کلیدواژه ها:حاشیه نشینی، اثرات اقتصادی-اجتماعی و کالبدی،تپه موسک،مریوان ا

بافت قدیمی به عنوان شبکه پیچیده روابط به یادگار مانده از نسلهای پیشین با وجود دگرگونیهای زیاد در طی پنجاه سال اخیر هنوز نتوانسته است با شرایط موجود شهرنشینی کشور سازگار گردد.تراکم شدید جمعیت در حاشیه شهرهای بزرگ و نوع سکونت در این قسمتهای شهرباعث ایجاد بافتهای ناخواسته و ناهنجار شهر می گردد.بافتهایی که از ابتدای شکل گیری وبعدها در مراحل رشد وتوسعه خود بدون ضابطه ای مشخص به پیکره شهرها تحمیل گردیده و مسولین شهر را ناگزیر از اضافه کردن این حواشی به محدوده قانونی شهر می سازد.عدم رعایت اصول ساخت وساز و ضوابط قطعه بندی و تراکم وسطح اشغال و ایمنی ساخت وساز در بافتهای مذکور طی مدت زمان شکل گیری وتوسعه خود موجب شکل گیری بافتهای فرسوده وخطرساز شهری گردیده و این روند همچنان ادامه دارد. منطقه 13 شهرداری تهران یکی از مناطقی است که این معضل مواجه است در راستای بالای بردن کیفیت زندگی در این بافتهای شهری اجرای برنامه های نوسازی و بهسازی شهری یکی از مهمترین راهکارها خواهد بود.نتایج این تحقیق نشان می دهد که نبود خدمات اجتماعی و کمبود فضاهای عمومی در سطح ناحیه و لزوم ایجاد یک مرکز ناحیه قوی ومنسجم که بتواند نیازهای روزمره و نوین شهروندان را پاسخگو باشد ضرورت ساماندهی بافتهای مذکور را تأکید کرده تا بتوان به ارتقای سطح کیفی ناحیه 2و3 منطقه 13 تهران یاری رساند. واژه های کلیدی: بافت شهری، بافتهای فرسوده، ساماندهی بافت شهر منطقه 13 تهران.

چکیده گردشگری و اقتصاد گردشگری در حال حاضر در حال تبدیل شدن به یکی از ارکان اصلی اقتصاد تجاری جهان است. افزودن بر این بسیاری از برنامه نویسان و سیاستگزاران نیز از صنعت گردشگری به عنوان رکن اصلی پایدار یاد می کنند. در این راستا گردشگری روستایی نیز جزئی از صنعت گردشگری به حساب می آید تا برنامه ریزی اصولی و مناسب و شناسایی مزیت ها و محدودیتهای نقش موثری در توسعه پایدار مناطق روستایی و به تبع آن توسعه ملی و تنوع بخشی به اقتصادی ملی بر عهده داشته باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی احداث کمپ های گردشگری و نقش آن در توسعه گردشگری روستایی می باشد. جهت دستیابی به اهداف تحقیق، در این تحقیق از روش ترکیبی (روش های پیمایش و روش توصیفی و تحلیلی) استفاده شده است و جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارائه استراتژی و راهبرد توسعه گردشگری روستایی ازروش تحلیلی swot استفاده شده است. که در ابتدا با توجه به بررسی های صورت گرفته روی محیط داخلی و محیط خارجی ناحیه، فهرستی از نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدها مورد شناسایی قرارگرفت و سپس به وسیله نظرخواهی از مردم، گردشگران و مسئولان امر و وزن دهی به هرکدام از این مسائل و سپس محاسبه و تحلیل آنها، اولویت ها مشخص گردید و در نهایت جهت برطرف کردن یا تقلیل نقاط ضعف و تهدیدها و تقویت و بهبود نقاط قوت فرصت های موجود درارتباط با گسترش گردشگری در نواحی روستایی مطالعه شده، استراتژی های مناسبی ارائه شده است. کلید واژه ها: کمپ های گردشگری،توسعه گردشگری روستایی ،روستای بیشه ،مدل swot

شهرها پدیده ای جدایی ناپذیراز زندگی انسان بوده که هرازچندگاهی به آن بی توجهی وحتی ستم شده است در چنین محیط پیچیده ای که دراثر ساخت وساز ودخل وتصرف انسانی بوجود می آید ،عوامل محیطی وفرهنگی وغیره از ضروری ترین عواملی هستند که ارتباط انسان ومحیط طبیعی را برقرار ساخته ونیاز حیاتی بشر را برای بهره گیری از محیط فراهم می نمایند.تجهیزات مورداستفاده درخیابانهای شهری یا اصطلاحا مبلمان شهری ،از اجزای ضروری وجدایی ناپذیر جوامع به شمار می روند ودرسالیان اخیر تعداد وتنوع آنها افزایش چشمگیری داشته است این تجهیزات درصورتی که بادر نظر گرفتن فاکتورهای هرناحیه طراحی شوند ،می توانند علاوه بر کاربرد اصلی خود،موجب حفظ هویت ویژه هرناحیه شوند وبه شهر انسجام ویکپارچگی بخشند. درفضاهای میان ساختمان ها وبناها عناصر مکملی نیاز است تا زندگی شهری را سامان بخشد،تجهیزاتی که همچون اثاث یک خانه امکان زندگی در فضای محصور میان سنگ وبتن وشیشه را فراهم می سازد وتنها یک وسیله برای در اختیار گذاشتن تمام اینها در دست است :امکانات مناسب شهری . نظام مند ساختن این اجزا وضابطه مند کردن ابعاد،شکل،محل نصب آنها از جمله اقداماتی است که می تواند منظر شهری را شکل زیبا ببخشد وتاثیر مطلوبی بر بیننده برجا گذارد.پژوهش حاضر سعی دارد که به ساماندهی مبلمان بخش مرکزی شهر سبزوار با تاکید بر خیابان کاشفی بپردازد.برای رسیدن به این مهم از بررسی های میدانی ،اسنادی ،نقشه ها وعکس ها سود برده است .بررسی تطبیقی استانداردهای رایج مبلمان شهری با وضع موجود نیز از دیگر بخش های این پژوهش است.نتایج بدست آمده از این بررسی نشان می دهد که وضعیت مبلمان شهری موجود درمحدوده موردمطالعه با استانداردهای رایج تفاوت فاحشی را چه از نظر ساخت وطراحی ومکانیابی دیده می شود وتقریبا هیچ نظارتی از طرف سازمانهای مسئول در این زمینه صورت نمی گیرد.

چکیده: به طور کلی بنیان های جغرافیایی به دودسته بنیان های طبیعی وانسانی تقسیم می شوند.مطالعات انجام گرفته نشان می دهدکه ساختار نظام استقرار ضمن تاثیر پذیری از بنیان های انسانی درارتباط با بنیان های طبیعی شکل گرفته اند. مسأله سکونتگاه های روستایی بخشی ازمسائل گسترده تری است که درسطح ملی ومنطقه ای نمود پیدا می کند ولازم است درتمامی ابعاد ان پژوهش صورت گیرد.به تبع این ضرورت، این پژوهش برآن است تا به مطالعه،شناخت وتحلیل عوامل موثر براستقرار وپراکندگی فضایی سکونتگاه های روستایی درسطح دهستان ماهنشان بپردازد.این پژوهش ازنوع مطالعات پیمایشی- تحلیلی است وجهت جمع اوری اطلاعات آن از روشهای اسنادی-میدانی استفاده شده است. درانجام این مطالعه، ضمن استفاده ازنرم افزار سیتسم اطلاعات جغرافیایی ( gis )جهت تجزیه وتحلیل ،جمع بندی داده هاوتلفیق وترکیب لایه های اطلاعاتی ،ازروش های کمی آماری نظیر ضریب همبستگی کندال،پیرسون واسپیرمن استفاده شده است. نتیجه کلی این که،توزیع فضایی سکونتگاه های روستایی دهستان ماهنشان بیشتر تحت تاثیر عوامل طبیعی(توپوگرافی،شیب،اقلیم،هیدرلوژی)وهمچنین عوامل انسانی نظیر زیر ساخت ها(شبکه ارتباطی) بوده است واژگان کلیدی: بنیان های طبیعی و انسانی ،نظام استقرار،ضریب همبستگی، سکونتگاه های روستایی ،دهستان ماهنشان

چکیده در گذشته آنچه مورد توجه برنامه ریزان ومدیران شهری قرار می گرفت برنامه ریزی در سطح ملی و منطقه ای بود که نمی توانست مشکلات را برطرف کرده و خواستهای ساکنین شهرها رابرآورده نماید به همین دلیل در دهه های اخیر برنامه ریزان سطح خردتر(محله) مورد توجه قرار گرفته است.برای دنبال کردن برنامه ریزی در سطح محله باید اصولی در نظر گرفته شود که می توان به شناخت و آگاهی کامل، سرزندگی در محله، تنوع و ... اشاره کرد .همچنین در لابلای برنامه های تدوین شده یکی از فاکتورهای اساسی برای اجرای برنامه ها و رسیدن به توسعه پایدار حکمروایی خوب و نوع مدیریت باید مورد توجه باشد تا بتوان برنامه ریزی از بالا به پایین را معکوس کرده و مردم را در تعیین سرنوشت خود سهیم کرده از پیچیدن نسخه های مشترک اجتناب نمود. در کشور ما توجه به حکمروایی خوب از سابقه طولانی برخوردار نیست اما در سالهای اخیر با تشکیل شوراهای شهر و بعد از آن تشکیل شورایاری ها گامی جهت محقق شدن آن صورت گرفته است. هدف اصلی از این تحقیق بررسی میزان تحقق اهداف پایداری محله ای شوراها در محلات ناحیه 7 منطقه 2 از طریق رویکرد محله محوری می باشد که برای رسیدن به این هدف از دو روش اسنادی- تحلیلی و میدانی استفاده شده است. و همچنین طبق نتایج به دست آمده بیشترین موفقیت شورایاری در زمینه تحولات کالبدی شهری مربوط به حوزه اجتماعی، توسعه پایدار محله ای بوده است و کمترین موفقیت مربوط به حوزه ترافیک است. آنچه که باید توسط شورایاران در نظر گرفته شود نیازهای اصلی ساکنین محلات می باشد که باید با برگزاری جلسات متعدد و با حضور طبقات مختلف مردم که دارای ویژگی ها و دیدگاه های متفاوت هستند برگزار شود. چرا که در نظر گرفتن نظرات تمام ساکنین می تواند برای بهتر شدن اداره محله حائز اهمیت باشد.لازم به ذکر است که برای برنامه ریزی در سطح محلات ناحیه 7 منطقه دو علاوه بر الزماتی چون تخصص مدیران،بودجه کافی و ... توجه به مردم که سرمایه های اصلی محله هستند بیشترین اهمیت را دارا می باشد، سرمایه های اجتماعی موجود در محلات ناحیه برای سازماندهی تحوالات کالبدی باید به بهترین نحو سازماندهی شده و از آنها استفاده گردد، این امر با فراهم کردن شرایط مناسب برای مشارکت ساکنان محلات در اداره امور محله انجام پذیر است. مشارکت یک فرایند پرورشی و توانمند سازی که در آن مر دم و افراد یاری رسان، واردنوعی شراکت با حاکمیت می شوند. مسائل و نیازها تشخیص می دهند و هربار بیشتر مسوولیت طراحی، مدیریت، کنترل و نظارت بر روی فعالیتهای جمعی ضروری خود را تقبل می کنند. واژه های کلیدی: شورای اسلامی، مشارکت، مدیریت شهری، توسعه پایدار، توسعه محله ای

چکیده با توجه به این که زیر ساختهای اقامتی یکی از مهمترین اجزای نظام فضایی گردشگری می باشد، از این رو کمیت و کیفیت این زیر ساخت ها در افزایش فعالیت های گردشگری بویژه در جذب گردشگر موثر است. کشور ایران با داشتن قابلیتها و توانایی های بالا در جذب گردشگر، شرایط مناسبی جهت بهره برداری و توسعه زیر ساخت های اقامتی به مانند سایر کشورهای پیشرو در امر گردشگری فراهم نساخته است. در این راستا مسائل و مشکلات فراوان ساختاری نظیر کمیت و کیفیت و سطح مهارت و تخصص کارکنان مراکز اقامتی در ارتباط با جذب گردشگری، از مسائل وچالش های اساسی شهر رشت می باشد که فعالیت های گردشگری آن را تحت تاثیر قرار داده است. روش تحقیق ، توصیفی و تحلیلی می باشد و در راستای انجام تحقیق علاوه بر جمع آوری آمار و اطلاعات کتابخانه ای، تکمیل پرسشنامه مسافران ورودی به مراکز اقامتی شهر رشت و تکمیل پرسشنامه مصاحبه ای مدیران، پس از استخراج، داده ها مورد تجزیه و تحلیل کمی و کیفی قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان داد،زیر ساختهای اقامتی به لحاظ کمی و کیفی در میزان جذب گردشگر شهر رشت موثر بوده است. به طوری که با کاهش تعداد مراکز اقامتی از 20 واحد در سال 80 به 18 واحد در سال 89،تعداد گردشگران ورودی به مراکز اقامتی شهر رشت نیز کاهش یافته است. یافته های تحقیق بیانگر سطح سواد و مهارت پایین نیروی انسانی شاغل در مراکز اقامتی شهر رشت است به طوریکه 62 درصد آنان زیر دیپلم و 5/75درصد آنان آموزش دیده نیستند . یافته های تحقیق نشان داد مجموعه ای از عوامل درونزاد و برونزاد نظام فضایی گردشگری در میزان جذب گردشگر، فعالیتهای گردشگری شهر رشت در دهه اخیر موثر بوده است . واژگان کلیدی: زیر ساختهای اقامتی ،فعالیتهای گردشگری،جذب گردشگر، شهر رشت

در نیم قرن اخیر مهاجرت شدید جمعیت کشور از روستاها به شهرها منجر به بروز مشکلات عدیده ای در شهرها گردیده است. تهران به عنوان پایتخت بخش عمده ای از این مهاجران را به خود جذب کرده است. اما طی چند دهه گذشته دلایل مختلفی موجب سرریز بخشی از ساکنین این شهر و مهاجران جدید الورود به سایر شهرها و شهرک های استان تهران شده است. شهر قدس یکی از اقمارشهرهای تهران، به دلایل مختلفی بخش عمده ای از این سریز جمعیت و مهاجران دیگر استانها را به خود جذب کرده است که این مسئله منجر به افزایش سریع جمعیت آن و در نتیجه بروز مشکلات اکولوژیکی برای این شهر شده است. هدف اصلی این تحقیق بررسی و تحلیل علل افزایش شدید جمعیت شهرقدس در چند دهه گذشته، همچنین بررسی و تحلیل مشکلات اکولوژیکی ناشی از آن می باشد. این تحقیق از نظر ماهیت جزء تحقیقات توصیفی-تحلیلی است. گردآوری اطلاعات در این تحقیق متکی به دو روش اسنادی و میدانی است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که افزایش شدید جمعیت شهر قدس طی چند دهه گذشته ناشی از هجوم شدید مهاجران به این شهر بوده که این مسئله منجر به برهم خوردن تعادل سنی و جنسی جمعیت آن گردیده است. همچنین افزایش سریع جمعیت و گسترش کالبدی سریع و بدون برنامه این شهر، ساکنین آنرا با مشکلات اکولوژیکی از قبیل، کمبود کاربری های زمین شهری به ویژه کاربری های ضروری همچون کاربری بهداشتی-درمانی، آموزشی پارک و فضای سبز، سرانه مسکونی نامناسب، تراکم مسکونی زیاد و وضعیت کالبدی نامطلوب شهر مواجه نموده است.

با روند رو به رشد شهرنشینی و تسلط زندگی پرشتاب و خشک ماشینی بر جوامع شهری، شهروندان نیازمند فضاهایی هستند که تجهیزات و عناصر با کیفیتی داشته باشد تا حضور آن ها را در این فضاها به دور از دغدغه های زندگی شهری، با احساس خوشایندی همراه سازد. بدین منظور، مقاله حاضر به مطالعه دو فضای شهری پارک ملت و کوهسنگی مشهد، به عنوان فضاهایی که شهروندان در آن نیازمند تجهیزات و عناصر باکیفیت شهری هستند، پرداخته و با استفاده از تکنیک پرسشنامه و تحلیل آن ، سعی در بررسی فاکتورهای مبلمان و مطلوبیت و کیفیت فضا داشته و تاثیرات این عوامل را بر حضور شهروندان بررسی کرده است. پژوهش حاضر نشانگر این مهم است که چگونه تجهیزات و عناصر شهری به شهروندان امکان حضور بیشتر در فضاهای شهری را می دهد.فضاهایی که برای ادامه حیات خود نیازمند حضور پررنگ،فعال و متداوم شهروندان می باشند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که فاکتورهای طراحی و مکان یابی مبلمان و همچنین عوامل کیفی فضا و عوامل فرهنگی و روانشناسانه، از عوامل و فاکتورهای اصلی هستند که در افزایش حضور شهروندان در فضاهای مورد مطالعه تاثیرگذار می باشند.

یکی از مشکلات شهرهای امروزی عدم توجه به مقیاس انسانی و نادیده گرفته شدن نیازهای عابرین پیاده است به طوری که کمبود و عدم کیفیت فضاهای باز پیاده محورمنجر به تضعیف حضور و تعاملات اجتماعی شهروندان شده است،بر این اساس لازم است که عوامل کیفی این فضاها در جهت پاسخگویی به نیازهای شهروندان شناسایی شود. در رساله حاضر به مطالعه موردی محورهای تربیت و ولی عصر کلانشهر تبریز پرداخته و جهت گردآوری داده ها در رابطه با کیفیت فضاهای پیاده محور و میزان رضایتمندی شهروندان از این فضاها از تکنیک پرسشنامه استفاده گردیده و در انتها نیز با استفاده از نرم افزار spss به تجزیه و تحلیل داده ها و نتیجه گیری پرداخته است که نتایج حاصل از این پژوهش نشانگر این است که فاکتورهای سرزندگی، پیاده مداری و زیبایی که از عوامل اصلی کیفیت فضاهای شهری محسوب می شود بررضایتمندی شهروندان تبریزی از فضاهای شهری پیاده محور نقش تعیین کننده دارد.

با بررسی های انجام شده در محدوده مطالعاتی (دهستان حکیم آباد) مشخص گردید که سرمایه های شهری انجام شده در دهستان مذکور به طور مستقیمی بر فرآیندهای اشتغال زائی، افزایش تولید و ارتقاء درآمدهای روستائیان نقش داشته است. در این رساله به بررسی تأثیر سرمایه های شهری در ایجاد اشتغال روستایی – با تأکید بر بخش دامداری- در روستاهای دهستان حکیم آباد شهرستان زرندیه با استفاده از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی پرداخته شد. پس از جمع آوری اطلاعات و آمار و اسناد موجود از طریق کارمیدانی و پژوهش عملیاتی نسبت به جمع آوری اطلاعات از میان واحدهای دامداری موجود در دهستان اقدام شد و سپس نتایج مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با بررسی های انجام شده در محدوده مطالعاتی (دهستان حکیم آباد) مشخص گردید که سرمایه های شهری انجام شده در دهستان مذکور به طور مستقیمی بر فرآیندهای اشتغال زائی، افزایش تولید و ارتقاء درآمدهای روستائیان نقش داشته است.

شهر خلخال در جنوب استان اردبیل در فاصله 112 کیلومتری آن قرار گرفته و از نظر جغرافیایی دارای چهار منطقه مختلف جوی متغیر با همدیگر می باشد.در نتیجه از نظر گذران اوقات فراغت در طبیعت ( اکوتوریسم) استعداد وافری دارد که جادهخلخال به اسالم را میتوان بعنوان اکو موزه و یکی از قطبهای اکوتوریستی کشورمطرح کرد. وبعلت داشتن چندین اب گرم معدنی برای توریسم درمانی، اب درمانی و فیزیوتراپی می توان مثمر ثمر باشد.

هدف این مطالعه بررسی و تحلیل اثرات بازارچه ی مرزی یزدان بر امنیت اقتصادی و توسعه ی کالبدی شهر حاجی آباد است. جهت بررسی تاثیرات تاسیس بازارچه ی مرزی برامنیت اقتصادی و توسعه ی کالبدی شهر حاجی آباد ابتدا با استفاده از اطلاعات جمع آوری شده و تصاویر ماهواره ایetm+ مورخ1989،2001، 2006 و تصویر گوگل ارث 2012 نقشه های روند توسعه ی شهر حاجی آباد با استفاده ازgis تهیه شد و سپس با استفاده از تحلیل هایspss اثرات بازارچه بر امنیت اقتصادی و توسعه ی کالبدی شهر حاجی آباد تحلیل و بررسی شد. جامعه آماری در این تحقیق عبارت است از کارشناسان و مسولین بازارچه و کسبه و بازاریان. نتایج آزمون t تک نمونه ای نشان داد که تاسیس بازارچه ی مرزی بر رشد و توسعه ی شاخص های اقتصادی شهر حاجی آباد از نظرکارشناسان و مسئولین و همچنین کسبه و بازار اثرات مثبتی داشته است. این تغییرات مثبت در گویه های همچون: ایجاد فرصت های شغلی،افزایش اشتغال ، سرمایه گذاری ،تنوع شغلی، پایداری شغلی و اقتصادی،درآمد ، امنیت در سرمایه گذاری ،رفاه عمومی، امکانات جهت کسب درآمد و سرمایه گذاری، قدرت خرید کالا ، کاهش خروج کالای قاچاق از کشور ، کاهش تردد غیر قانونی از مرز و کاهش ورود کالای قاچاق به کشور ، بوده است که مورد قبول قرار گرفته است. همچنین نتایج بدست آمده از آزمون کای مربع به منظور بررسی تاثیرات تاسیس بازارچه ی مرزی بر توسعه ی کالبدی شهر از نظر جامعه آماری نشان داد که تاسیس بازارچه ی مرزی بر توسعه ی کالبدی شهر تاثیر مثبت داشته است. همانطور که طبق (نقشه4-6) روند توسعه شهر در مجاورت جاده و به سمت شرق(بازارچه) بیشتر از سایر جهات شهر مشاهده شد.

یکی از راهبردهای موثر در جهت تقویت کارکرد های شهرها در سطح ملی و منطقه ای توسعه آموزش عالی و تقویت نقش دانشگاهی شهرهای کوچک و میانی است تا با استفاده از پتانسیل ها و قابلیت های آموزش عالی در امر آمایش سرزمین، کاهش نابرابری های سرزمینی و هویت بخشی به شهرهای کوچک و میانی، با ایجاد شهرهای دانشگاهی گامی موثری در جهت تقویت نقش دانشگاهی این شهرها برداشته شود. روی همین اصل پژوهش حاضر دو هدف اصلی را دنبال می کند : ا-بررسی نقش دانشگاه ها در توسعه شهری بناب2- ارزیابی قابلیتهای بناب برای پذیرش عملکرد دانشگاهی

کلانشهر مشهد به مانند سایر کلانشهر های ایران با گستره رو به رشدی از بافت های فرسوده بخصوص در بخش مرکزی رو به روست . بر اساس این ضرورت ، تحقیق حاضر با هدف شناسایی و اولویت بندی بافت های فرسوده بخشی از محدوده ی پیرامون حرم مطهر ، یعنی محله نوغان (قطاع 2) انجام می گیرد . در این تحقیق با استفاده از روش ahp محدوده ی مورد مطالعه اولویت بندی شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که بخش قابل توجهی (2/44 %) از بافت از نظراحتیاج به بهسازی و نوسازی در اولویت اول قرارگرفته که محدوده آن بر روی نقشه نشان داده شده است .

چکیده : این پژوهش با هدف بررسی و شناخت عوامل ادراکی رعایت مرز و قلمرو و تاثیر آن بررفتارهای گردشگران ناحیه ماسوله با اجرای پرسشنامه به روش مصاحبه انجام گرفته است . لذا الزام تدوین دستورالعمل متناسب با نقاط گردشگری بطور عام ، تمرکز بر مکانهای گردشگری ویژه بطور خاص وانعکاس آن در به حداقل رساندن اثرات منفی رفتارهای گردشگری بر محیط زیست سبب گردیده تا تاثیر آموزش در بخش توریسم اجتناب ناپذیر تلقی گردد . ازدیدگاه پدیدار شناسان ، حس مکان به معنای مرتبط شدن با مکان به واسطه درک نمادها و فعالیت های روزمره است . این حس می تواند در مکان زندگی فرد، به وجود آمده و با گذرزمان عمق و گسترش یابد . ارزش های فردی و جمعیتی برچگونگی حس مکان تاثیرمی گذارد و حس مکان نیزبرارزش ها ، نگرش ها و به ویژه رفتار فردی و اجتماعی افراد در مکان تاثیر می گذارد و افراد معمولا در فعالیت های اجتماعی با توجه به چگونگی حس مکانشان شرکت می کنند . با توجه به این نکته که تحقیق مزبور درحیطه جغرافیای رفتاری انجام یافته است، بطورکلی رفتار انسانها را در محیط های گردشگری و با مطالعه موردی، گردشگرانی که در فصول بهار و تابستان سال 1391 به شهرک باستانی ماسوله سفرکرده اند را مورد جستجو و بررسی قرار می دهد. لذابا توجه به ویژگیهای رفتاری و شخصیتی انسانها تک نمونه ایی " t " که از فردی به فرد دیگر متفاوت است در تجزیه و تحلیل نمونه های مورد بررسی از آزمون وبرای اولویت بندی شاخص های موثربررفتار گردشگران ناحیه ماسوله از " ناپارامتری فریدمن " استفاده شده است . شاخص هایی که دراین پژوهش مورد بررسی قرارگرفتند عبارتند از آموزش ، نگرش ، باورها ، احساس مسئولیت و ضوابط اخلاقی . این جستار با شاخص های مذکور با 200 گردشگری که در ماههای بهار و تابستان به ناحیه ماسوله سفر کرده بودند ، نتایجی را پدید آورد که انتظاری نبود که در ابتدای تحقیق مورد نظر بود . با این وصف حاصل یافته ها بصورت پیشنهاداتی در پایان این مکتوب ارائه شده است . با توجه به اینکه ناحیه ماسوله یکی از سکونتگاه های هدف گردشگری محسوب می شوداما متاسفانه هیچگونه برنامه ریزی مدونی که بتواند بصورت دستورالعمل مانع هرگونه رفتارهای مخرب زیستی، محیطی ، فرهنگی و هویتی از سوی میزبان و میهمان گردد از سوی سازمانهای مرتبط تاکنون وجود نداشته و ندارد. امید است نتایج بررسی حاضر بتواندآغازی برای تحقیقات بعدی قرار گیرد ، همچنین درسیاستگذاری های بخش میراث فرهنگی ناحیه ماسوله و سایر نقاط هدف گردشگری مورد استفاده قرار گیرد. آنچه که دراین جستجو از اهمیت والایی برخوردار می باشد این است که اکثرگردشگران خود را نیازمند آموزش دانسته و بنظر می رسد اگر به گردشگران آموزش داده شود مطمئنا به یکسری از رعایت های قوانین زیستمحیطی و گردشگری گردن می نهند. کلید واژه ها : - -1 عوامل ادراکی 2- ادراک 3- مرز و قلمرو 4 – توریسم 5 - گردشگری 6- گردشگر 7 جغرافیای رفتاری 8 - انواع توریسم__

مطالعه در مورد کیفیت زندگی شهری از دهه ی 1970 به صورت قابل ملاحظه ای در شهرها و کشورهای مختلف مورد توجه جدی قرار گرفته است. منظور از کیفیت زندگی شهری توجه به شاخص های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، محیطی و روانی و غیره در دو بعد عینی(کمی) و ذهنی(کیفی) در روند برنامه ریزی کیفیت زندگی شهری است. پژوهش پیش رو با هدف بررسی و ارزیابی عوامل موثر بر کیفیت زندگی شهروندان نواحی مختلف شهر نوشهر صورت گرفته است. در این مطالعه، دربررسی ابعاد عینی و ذهنی کیفیت زندگی شهروندان شهر نوشهر، مدل سلسله مراتب نیازهای اساسی مازلو، مبنای کار قرار گرفته است روش جمع آوری داده ها از طریق پرسش نامه با حجم نمونه 400 عدد و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار spss و در قالب تحلیل های توصیفی و استنباطی انجام شده است. نتایج به دست آمده از مدل تحلیل عاملی حاکی از آن است مجموع واریانس تبیین شده بعد عینی برابر با (53.171) و بعد ذهنی(60.984) به دست آمده است که با توجه به نتایج، شهروندان نواحی مختلف شهر نوشهر از بعد ذهنی کیفیت زندگی خود رضایت بیشتری دارند. بالاترین بار عاملی برای بعد عینی، به عامل «همبستگی اجتماعی» با درصد واریانس(18.168) و بعد ذهنی، به عامل«احساس ارزشمند بودن» با درصد واریانس(26.651) را نشان می دهند. همچنین یافته ها حاکی از آنند که متغیرهایی همچون وضعیت اشتغال، سطح درآمد، و سطح تحصیلات تاثیر زیادی بر کیفیت زندگی شهروندان نواحی مختلف شهر نوشهر دارد؛ و افراد شاغل با سطح درآمد بالاتر و افرادی که سطح تحصیلات بالاتری دارند، کیفیت زندگی بهتر و رضایت بیشتری دارند. نتایج به دست آمده از آزمون آنوا در بررسی وجود تفاوت کیفیت زندگی نواحی مختلف و بافت های مختلف(قدیم، میانی،جدید) شهر نوشهر نشان می دهد که، کیفیت زندگی شهروندان نواحی مختلف شهر نوشهر تفاوت چندانی با هم ندارد، در نتیجه موقعیت مکانی، تاثیری در میزان رضایت از کیفیت زندگی شهروندان شهر نوشهر نداشته، همچنین نتایج بررسی بافت های مختلف شهر نوشهر نیز حاکی از آن است که، نوع بافت شهری(قدیم، میانی و جدید) تاثیری در میزان رضایت از کیفیت زندگی شهروندان شهر نوشهر ندارد.

توریسم و گردشگری در سال های اخیر رشد چشمگیری داشته است و یکی از عوامل مهم توسعه اقتصادی کشورها به حساب می آید در سایه توسعه ی گردشگری بسیاری از کشورها به منافع اقتصادی اجتماعی قابل توجه ای دست پیدا کرده اند و اهمیت این بخش در بسیاری از کشورها به جایگاه رفیعی رسیده است . شرط تحقق برنامه های مربوط به توسعه در یک ناحیه، ارزیابی و شناسایی دقیق امکانات بالقوه و بالفعلی آن ناحیه است . براساس این شناسایی خواهیم توانست راههای مطلوب استفاده از قابلیت ها و توان ها را پیدا نموده و با عمل به آن ها، ناحیه را در مسیر توسعه قرار دهیم . روستای یل آباد شهرستان ساوه با توجه به نوع اقلیم وجاذبه های گردشگری متعدد ونیز موقعیت مناسب ومساعد جغرافیایی وجاذبه های قابل عرضه به بازارهای ملی وفراملی ،از نظر گردشگری تا کنون جایگاه واقعی خود را نیافته است عمده محصول باغی وزراعی شهرستان ساوه انار می باشد که یکی از مرغوب ترین وشناخته شده ترین انارهای کشور ایران در 9هزار هکتار از باغ های این شهرستان تولید می شود که حدود 3150 هکتار از این باغات انار در روستای یل آباد می باشد .(قریشی ،1391 ،مصاحبه ی حضوری نگارنده ) مهم ترین محصولات کشاورزی روستای یل آباد به ترتیب اولویت انار،گوجه سبز ، زردآلو ،انجیر ،صیفی جات می باشد . با توجه به وسعت زیر کشت این محصولات وشهرت انار ساوه این سوال به ذهن می رسد که آیا چنین قابلیت های کشاورزی می تواند یک عامل موثر در جذب گردشگر باشد؟ در این تحقیق به دنبال پاسخ دادن به این پرسش خواهیم بود

چکیده: رشد شهرنشینی و توسعه افقی شهرها در دهه های اخیر موجب گسترش بی رویه شهری و از بین رفتن منابع محیطی شده و در عین حال به مرور مناطق داخلی شهرها به خصوص بافت قدیم فرسوده-تر و خالی از سکنه می شود. همچنین بافت های قدیمی شهرها که زمانی از انسجام فضایی و عملکردی مناسب و منسجمی برخوردار بوده اند، اکنون در پی تغییر الگوی زیست و شکل گیری نیازهای جدید دچار نارسایی های کالبدی و فضایی شدیدی گردیده اند. هدف از انجام این پژوهش بررسی و تحلیل نقش مشارکت مردمی در توانمندسازی بافت فرسوده شهر تایباد می باشد. در انجام این مطالعه از دو روش اسنادی و پیمایشی استفاده شده است. در روش اسنادی ابعاد نظری موضوع مورد مطالعه تدوین شده و در روش پیمایشی با استفاده از طراحی و تکمیل پرسشنامه و مصاحبه به جمع آوری داده ها پرداخته ایم. همچنین جهت تحلیل داده ها و اطلاعات از نرم افزارهای spss و excel استفاده کرده ایم. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد بین وضعیت اقتصادی– اجتماعی ساکنین از قبیل درآمد، اشتغال، سطح سواد، سابقه سکونت در محل و نوع مالکیت واحد مسکونی با میزان مشارکت آنها در نوسازی و بهسازی بافت رابطه معنی داری وجود دارد. همچنین مطالعات بیشتر نشان می دهد که قوانین نوسازی و بهسازی و تصمیمات مدیریت شهری نقش قابل توجهی در مشارکت مردم در فرآیند نوسازی و بهسازی بافت فرسوده ندارد.

چکیده افزایش روز افزون جمعیت شهری ورشد شتابان شهرنشینی در ایران در نیم قرن اخیر پیامدهای فیزیکی واجتماعی در شهرها را بدنبال داشته است که از مهمترین آنها می توان به توسعه فیزیکی افقی بی رویه شهرها در اراضی کشاورزی پیرامون، ساخت مساکن غیر رسمی وشکل گیری مناطق حاشیه نشین، رشد مشاغل غیر رسمی وتحرک فضایی وجدایی گزینی اجتماعی در داخل شهرها اشاره کرد.امروزه کنترل وهدایت توسعه شهرها و کاهش اثرات نامطلوب آن، یکی از اهداف مدیریت و برنامه ریزی شهری محسوب می گردد.در این راستا نخستین گام بررسی روند توسعه فیزیکی و تحولات اجتماعی شهر در گذشته می باشد تا از این طریق بتوان به پیش بینی روند رشد در آینده و ارائه راهکار جهت توسعه کنترل شده و نظام مند شهر نایل آمد. تایباد یکی از شهرهای کوچک واقع در مرز شرقی کشور می باشد. این شهر در نیم قرن اخیر تحت تاثیر افزایش طبیعی جمعیت و مهاجرت های روستایی شهری و نیز مهاجرت افاغنه، از رشد چشمگیری در بعضی دوره ها برخوردار بوده است، به طوریکه جمعیت این شهر از 5983 نفر در سال 1345 به تعداد 52280 نفر در سال 1390 رسیده است. هدف این تحقیق بررسی عوامل موثر بر توسعه فیزیکی و ساخت اجتماعی _ فضایی شهر تایباد در نیم قرن اخیر می باشد. روش تحقیق توصیفی _ تحلیلی بوده و اطلاعات مورد نیاز به دو روش اسنادی و میدانی گردآوری شده است . نتایج این تحقیق نشان می دهد در چند دهه اخیر علاوه بر افزایش طبیعی جمعیت و مهاجرت های داخلی و خارجی، سیاست های واگذاری اراضی شهری به اقشار مختلف (عمدتا کارمندان دولت) نقش مهمی در الگو و جهت توسعه فیزیکی شهر داشته است. علاوه بر این توسعه شهر به صورت غیر رسمی در باغات و اراضی کشاورزی واقع در سمت غرب شهر، ضمن از بین رفتن این اراضی باعث شکل گیری مناطق حاشیه ای شده است. برخلاف اکثر شهرهای قدیمی ایران که با توسعه فیزیکی شهر و ایجاد مناطق نوساز، اقشار پردرآمد و متوسط بخش مرکزی شهرها را به تدریج رها کرده و به مناطق نوساز نقل مکان کرده اند و جای آنها را طبقات کم درآمد شهری و مهاجرین روستایی گرفته اند، تحرک فضایی و جدایی گزینی اجتماعی در شهر تایباد عمدتا تحت تاثیر سیاست واگذاری زمین شهری کارمندان دولت بوده است و اقشار پردرآمد ساکن در بافت قدیمی شهر کمتر این بافت را رها کرده، بلکه به تدریج اقدام به نوسازی مساکن فرسوده خود می نمایند.

تمرکز و تجمع اموال و دارایی های اقتصادی، فیزیکی و اجتماعی در محیط های شهری آن ها را به شاهرگ های حیاتی جوامع امروزی مبدل ساخته است؛ لذا مکان یابی و طراحی نادرست این سکونتگاه ها در هنگام بروز مخاطرات طبیعی، خسارات عظیم انسانی و اقتصادی را به دنبال خواهد داشت. افزایش تاب آوری شهرها در برابر بلایای طبیعی به ویژه زمین لرزه ها به میزان زیادی در کاهش این خسارات و همچنین زمان بهبودی جوامع موثر است. در این میان برنامه ریزان و مدیران شهری به منزله ی مهمترین نهادهای درگیر در طراحی کالبد شهرها نقشی اساسی در افزایش تاب آوری جوامع شهری در برابر زمین لرزه دارند. ادغام و گنجاندن مفاهیم کاهش خطر در برنامههای توسعه شهری یکی از مناسبترین راههای افزایش تاب آوری جوامع شهری در برابر بلایای طبیعی است. مطالعه ی حاضر به بررسی تاثیر برنامه ریزی کاربری اراضی بر افزایش تابآوری الگوهای کاربری اراضی شهر سبزوار از جنبههای دسترسی به فضاهای باز، شبکه معابر شهری، سازگاری کاربریها با مکان احداث آن ها، وضعیت سازههای ساختمانی و... میپردازد. مرکزیت شهر سبزوار در شهرستان سبزوار و خدمات رسانی به جمعیت این محدوده، وجود گسل های اصلی و فرعی و رسوبات سست نئوژن و کواترنری در شمال و شمال غربی شهر سبزوار و بافت فرسوده از جمله عواملی است که بر ضرورت این مطالعه تاکید می ورزد. به منظور بررسی معیارهای فوق الذکر اقدام به تهیه ی نقشههای شهر سبزوار در محیط gis گردید و سپس با استفاده از قابلیتهای نرم افزار در زمین پردازش و تلفیق لایه ها، نقشههای نهایی استخراج گردید. نتایج نشان می دهد در بین نواحی سیزده گانه شهر سبزوار ناحیه 3 با 32.23 درصد از بناهای خشتی و چوبی شهر، 56.57 درصد معابر با عرض کمتر از 6 متر و 35.51 درصد از بناهای بالای چهل سال و دسترسی تنها 12.72 درصد از مساحت ناحیه به حریم کمتر از 50 متری فضای باز از تاب آوری کمتری در مقابل زمین لرزه برخوردار است. علاوه بر موارد فوق تمرکز بالای کاربری های مقیاس شهری و فراتر فشار مضاعفی را بر ناحیه وارد می سازد. با توسعه ی شهر به سمت اطراف معیارها از وضعیت بهتری برخوردار می شوند و وضعیت معیارها به عنوان نمودی از به کارگیری برنامه ریزی کاربری اراضی قابل مشاهده است. به عنوان مثال در ناحیه 13 به عنوان بخشی از توسعه ی جدید تنها 4.2 درصد از معابر دارای عرض کمتر از 6 متر هستند. 95 درصد از ساختمان ها دارای اسکلت فلزی بوده و بناهای زیر 10 سال 93 درصد از بناهای این منطقه را تشکیل می دهند. این مسئله سبب افزایش تاب آوری ناحیه می گردد. همچنین توسعه ی ناپیوسته ی شهر سبزوار در بخش های شمالی به سمت رسوبات سست نئوژن و سازندهای کواترنری نواحی شمالی شهر بوده با توجه به ویژگی های این مناطق می توان گفت توسعه ی شهر سبزوار با حرکت در جهت افزایش احتمال خطر توسعه ای تاب آور محسوب نمی گردد.

هنری لوفور، جامعه شناس و فیلسوف مارکسیست فرانسوی، مُبدع نظریه تولید فضاست. تحلیل بقای نظام اقتصادی سرمایه داری از طریق فضا و همچنین تاثیرات دولت و مردم بر فضا، از جمله مسائلی هستند که لوفور را به نظریه پردازی درباره فضا به عنوان یک محصول اجتماعی رهنمون کردند. لوفور به دنبال بررسی این موضوع بود که دولت چگونه بر کاربران فضا، از طریق فضا، هژمونی خود را اعمال می کند و همچنین به دنبال تغییری در مفهوم پردازی های رایج درباره فضا در علوم انسانی بود. لوفور با استفاده از منطق دیالکتیکی هگلی-مارکسی و تلقیِ خاصّ خود از این منطق به مفهوم پردازی درباره فضا پرداخت. از نظر وی فضا فی نفسه (در مفهوم دکارتی) مفهومی تهی است و اصالتا باید فضا را اجتماعی در نظر گرفت. فضا از نظر لوفور، بودگاهی است که در آن نزاع طبقاتی رخ می دهد و همچنین محل تسلط دولت با ویژگی های سرمایه دارانه است، از همین نقطه نظر لوفور به این نتیجه می رسد که فضا سیاسی نیز هست. به عبارتی از نظر لوفور، نه تنها فضا ناشی از شرایط و روابط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تولید می شود، بلکه در بازتولید آن شرایط و روابط نقشی مستقیم و اساسی ایفا می کند.

چکیده: تحقیق حاضر با هدف تحلیل و بررسی حس تعلق مکانی ساکنین ایرانی و مهاجرین افغانی شهرک گلشهر مشهد، انجام شده است. سالهاست که با وجود تصمیمات دولت ایران برای بازگرداندن مهاجرین افغان به کشورشان، هنوز مهاجرین افغان در حاشیه شهر مشهد زندگی می کنند. با توجه به همین وضعیت بی ثبات اقامتی مهاجرین و همچنین ساکن شدن اغلب مهاجرین در مناطق محروم شهر مشهد، سوالات اصلی این پژوهش، بررسی تعلق مکانی ساکنین مهاجر گلشهر در مقایسه با ساکنین ایرانی و همچنین مقایسه درون گروهی تعلق مکانی نسل اول و نسل دوم مهاجرین افغان است. نمونه تحقیق شامل 380 نفر از ساکنین شهرک گلشهر مشهد می باشد که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده اند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و با توجه به جمعیت شهرک گلشهر ـ ناحیه 3 شهرداری منطقه 5 مشهد ـ طبق سرشماری سال 1385، به دست آمده است. آمار دقیقی از تعداد ساکنین مهاجر این شهرک در دست نیست. بعضی از آمارها حاکی از آن است که 44 درصد جمعیت این شهرک مهاجر هستند و بعضی آمارها تا قریب به 55 درصد را ذکر کرده اند. بر همین اساس، حجم نمونه را بین ساکنین ایرانی و مهاجر به صورت مساوی تقسیم کردیم. همچنین با توجه به بعد خانوار در این محدوده، تعداد 74 پرسشنامه به نسل اول مهاجرین و 116 پرسشنامه به نسل دوم مهاجرین اختصاص یافت. پس از جمع آوری پرسشنامه ها، آنها را وارد نرم افزار spss کرده و با توجه به فرضیات تحقیق، داده ها را تحلیل و بررسی کردیم. نتایج تحقیق حاکی از آن است که بین حس تعلق مکانی ساکنین ایرانی و مهاجرین افغان ساکن در گلشهر تفاوت معناداری نیست. میانگین تعلق مکانی مهاجرین افغان نسبت به ساکنین ایرانی بیشتر است، اما این تفاوت معنی دار نیست. همچنین نشان می دهد که میزان حس تعلق مکانی نسل اول مهاجرین نسبت به نسل دوم مهاجرین که اکثراً متولد ایران هستند، به شکل معنی داری تفاوت دارد و نسل اول نسبت به نسل دوم احساس تعلق مکانی بیشتری نسبت به گلشهر دارند. همچنین بین متغیرهای مستقل سن و مدت زمان سکونت رابطه مستقیم معنادار وجود دارد. همچنین حس تعلق مکانی مردها نسبت به زنان در این شهرک به طور معناداری بیشتر است. بین متغیرهای تحصیلات، نوع مالکیت مسکن، و درآمد و متغیر وابسته تعلق مکانی رابطه معنادری به دست نیامد. کلیدواژه ها: حس تعلق مکانی، مهاجرین افغان، نسل اول، نسل دوم، گلشهر، مشهد

رشد سریع شهر و شهرنشینی و افزایش جمعیت شهری در کشور یکی از مشکلات کلانشهرها میباشد. یکی از معضلاتی که این نوع توسعه در پی داشته پیدایش و توسعه سکونتگاه های غیر رسمی و حاشیه ای بوده که معمولاً طیف گسترده ای از قشر مهاجر و کم درآمد را در خود جای میدهد. هدف اصلی پژوهش حاضر، ارزیابی نقش مشارکت های مردمی در توسعه پایدار سکونتگاه های غیر رسمی محله خواجه ربیع شهر مشهد می باشد. در انجام این مطالعه از دو روش اسنادی و پیمایشی استفاده شده است. در روش اسنادی ابعاد نظری موضوع مورد مطالعه تدوین شده و در روش پیمایشی با استفاده از طراحی و تکمیل پرسشنامه و مصاحبه به جمع آوری داده ها پرداخته ایم. همچنین جهت تحلیل داده ها و اطلاعات از نرم افزارهای spss و excel استفاده کرده ایم. نتایج حاصل نشان می دهد که متغیرهای تحصیلات، اشتغال، درآمد ماهیانه، مدت اقامت در محل، مجوز ساخت و نوع مالکیت از عوامل تأثیر گذار بر میزان مشارکت ساکنان بوده است. نوع مالکیت با 5 رابطه همبستگی با میزان مشارکت در خدمات آموزشی، خویاری مالی، نور کوچه ها و خیابانها، وضعیت آسفالت خیابانها و پیاده روها و احساس تعهد به وظایف شهروندی بیشترین رابطه همبستگی را دارا بوده است. این به این معناست که مالکیت مسکن در محله خواجه ربیع باعث مشارکت بیشتر شده است. بعد از نوع مالکیت، میزان تحصیلات با 3 رابطه همبستگی (مشارکت در انجمن های صنفی محلی، مشارکت در خدمات شهری و احساس تعهد به وظایف شهروندی) بیشترین رابطه همبستگی را نسبت به سایر متغیرها داشته است. سایر متغیرها هر کدام دو رابطه همبستگی داشته اند. در نتیجه نقش مشارکت مردمی در توسعه پایدار سکونتگاه های غیر رسمی محله خواجه ربیع، در مجموع کم می باشد.

پیشینه ی طراحی و ساخت و ساز با توجه به معیارها و ویژگی های طبیعی و اقلیمی در معماری سنتی ایران به صدها سال می رسد و از شاهکارهای معماری در جهان به شمار می آید. رشد تکنولوژی و دستیابی به انرژی های فسیلی موجب شد تا رعایت معیارهای اقلیمی در ساخت ساز مسکن به بوته فراموشی سپرده شود. این پژوهش سعی دارد، که با مطالعه وضعیت زیست اقلیم شهر سبزوار با استفاده از مدل ماهانی به ارائه راهکارهایی جهت طراحی ساختمانی که همساز با اقلیم این منطقه باشد بپردازد، و با بررسی ویژگی های مساکن بافت های قدیم، میانی و جدید این شهر میزان سازگاری بافت های سه گانه با شرایط آب و هوایی شهر سبزوار مورد ارزیابی قرار گیرد. لذا جهت نیل به این هدف مساکن موجود براساس قدمت و ویژگی های معماری به سه بافت قدیم، میانی و جدید تقسیم شدند، و با توجه به ویژگی های معماری ساختمان ها پرسشنامه ای با 195 نمونه از بافت های معماری در مناطق مختلف شهر سبزوار انتخاب و تکمیل شد. در ادامه آمار و اطلاعات ایستگاه سینوپتیک شهر سبزوار در یک دوره آماری 30 ساله شامل دما، رطوبت، باد و بارندگی استخراج و با استفاده از مدل ماهانی وضعیت زیست اقلیمی این شهر مورد بررسی قرار گرفت و پیشنهادات زیر برای طراحی ساختمان ها ارائه گردید: جهت شمالی- جنوبی ساختمان ها، فاصله گذاری ساختمان ها به صورت فشرده، اختصاص 40-25 درصد مساحت دیوار به بازشوها، انتخاب مصالح سنگین ساختمانی برای دیوارهای داخلی و خارجی و کف و طراحی مکانی برای استراحت در فضای آزاد. نتایج حاصل از پرسشنامه ها و مدل ماهانی نشان دادند در بین بافت های شهری سبزوار بافت قدیم از سازگاری بیشتری با شرایط اقلیمی برخوردار است.

شهرها مهمترین نمودهای کالبدی – فضایی تمدن بشری و جزء متراکم ترین زیستگاه های انسانی هستند. یکی از مهمترین مشکلات این تراکم را به طور خاص می توان در ارتباط با کم و کیف استفاده از زمین های شهری مشاهده نمود. بر این اساس است که برنامه ریزی کاربری زمین به عنوان هسته اصلی برنامه ریزی شهری شناخته شده و جایگاه ویژه ای در نظام سیاستگذاری و تصمیم سازیهای مدیریت شهری به خود اختصاص داده است. یکی از مشکلات شهرهای امروزی، عدم مکان گزینی مناسب فعالیتهای شهری می باشد که حیات شهرها را با مشکل مواجه ساخته است. از مهمترین معیارها در برنامه ریزی و مکان یابی کاربری های شهری، عامل ایمنی است و بخصوص در سالهای اخیر در قالب بحث پدافند غیرعامل بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. این عامل به عنوان یکی از مولفه های مهم در تعیین مکان کاربری های شهری است و دفاع غیرعامل در مقابل تهدیدات خارجی یکی از مهمترین نیازها در مرحله طراحی شهرها و تاسیسات حیاتی، حساس و مهم است. کاربری های درمانی به عنوان یکی از کاربری های حساس در شهرها، زمان بحران نقش مهمی در کاهش آسیب پذیری ها را به عهده دارند و در صورت آسیب دیدن مشکلات مهمی در شهرها بوجود می آید. بر این اساس هدف اصلی این تحقیق مورد اهتمام قرار دادن و ضرورت توجه به رویکرد پدافند غیرعامل در برنامه ریزی شهری بویژه برنامه ریزی کاربری اراضی شهری می باشد و در این راستا مهمترین سوالی که پیش روی محقق قرار گرفت این بود که آیا توزیع مکانی و فضایی و کیفیت ساخت و طراحی بیمارستان های شهر مشهد با رویکرد پدافند غیرعامل تطابق دارد یا خیر. شهر مشهد به عنوان یکی از بزرگنرین کانون های مجموعه شهری شرق کشور و بزرگترین شهر کشور بعد از تهران می باشد و دارای بزرگترین کانون های اقتصادی، صنعتی، سرمایه گذاری و جمعیتی ایران می باشد و دارای مراکز حیاتی، حساس و مهمی می باشد که جایگاه ویژه ای به این مرکز در سیستم شهری کشور داده است و بدین لحاظ از منظر پدافند غیرعامل دارای اهمیت ویژه ای می باشد. روش شناسی تحقیق حاضر از لحاظ هدف از نوع کاربردی و از لحاظ انجام توصیفی و تحلیلی می باشد. در این پژوهش از بین 31 بیمارستان شهر مشهد 8 بیمارستان با توجه به شعاع خدمت رسانی و توزیع جغرافیایی آنها جهت ارزیابی انتخاب گردیدند و جمع آوری اطلاعات هم به صورت کتابخانه ای و اسنادی و هم بصورت برداشت میدانی صورت گرفته است و تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده بوسیله نرم افزار arc gis صورت پذیرفته است. یافته های تحقیق که از ارزیابی بیمارستان ها با شاخص هایی همچون نحوه طراحی و ساخت بیمارستانها، نحوه دسترسی به شبکه های ارتباطی، شاخص های ایمنی و اصول سازگاری و همجواری با توجه به رویکرد پدافند غیرعامل انجام گردید گویای آن هستند که طراحی و ساخت بیمارستان های منتخب با اصول و ضوابط پدافند غیرعامل تطابق ندارند و توزیع مکانی و فضایی این کاربری ها نیز در سطح شهر مشهد بسیار نامتوازن می باشند و به اصول و شاخص های ایمنی توجه کافی نشده است. بر این اساس و با توجه به اهمیت کاربری های درمانی در کاهش آسیب پذیری ها در زمان بحران، باید به معیارهای پدافند غیرعامل در ساخت و مکان یابی این کاربری ها توجه کافی گردد و همچنین تلاش گردد در بهسازی کمی و کیفی بیمارستان ها شاخص های ایمنی مورد توجه ویژه قرار گیرند.

حرکت در جهت توسعه ای پایدار، نیازمند تصمیم سازی و تصمیم گیری مناسب در خصوص استفاده بهینه زمین شهری می-باشد. یکی از موضوعات مهم در چگونگی بهره گیری از زمین های شهری، موضوع چگونگی گسترش کالبدی ـ فضایی شهر و به عبارتی بهتر الگوی فرم شهرها می باشد. با توجه به ارتباط میان الگوی فرم شهر و ابعاد زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی پایداری شهرها، ارزیابی پیامدهای مثبت و منفی فرم های مختلف شهری یکی از موضوعات روز پژوهشهای مرتبط با توسعه پایدار شهرها می باشد. این تحقیق به بررسی یکی از ابعاد الگوی گسترش پراکنده یا پراکنده رویی یعنی شناسایی مهمترین مولفه ها و عوامل تاثیرگذار در گسترش افقی و پراکنده رویی شهر مشهد می پردازد. نوع تحقیق توسعه ای ـ کاربردی و روش شناسی آن توصیفی ـ تحلیلی است. برای گردآوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز از داده های ثانویه(اسنادی) که شامل منابع کتابخانه ای، اطلاعات آماری، اسناد مربوط به طرح های شهری و داده های مکانی می باشند، استفاده گردید. جهت تحلیل اطلاعات نیز رویکرد اصلی تحقیق، تحلیل کیفی است. مهمترین پرسشی که در این تحقیق مدنظر قرار گرفت آن است که " چه عواملی در گسترش کالبدی ـ فضایی نامطلوب و ایجاد و تشدید پراکنده رویی شهر مشهد تاثیر گذار بوده و (احتمالاً) هستند؟". یافته های تحقیق حاکی از آن است که مهمترین عومل تاثیر گذار بر شکل گیری و تشدید پدیده پراکنده رویی در شهر مشهد بارتند از: 1- عامل جمعیتی به ویژه رشد جمعیت و نیاز به فضا برای اسکان آنها 2- گسترش کالبدی ـ فضایی و الحاق و ادغام آبادیهای پیراشهری به محدوده قانونی و خدماتی 3- پایین بودن قیمت زمین و مسکن در نواحی حاشیه ای و پیراشهری نسبت به نواحی داخلی 4- وجود اراضی قهوه ای در محدوده خدماتی 5- طرح های توسعه شهری 6- ویژگیهای توپوگرافیکی نسبتاً مساعد در حاشیه و فقدان موانع طبیعی و 7- نظام ارتباطی و گسترش کالبدی شهر به موازات راه های ارتباطی. همچنین بررسی ها گویای آن هستند که نقش عوامل مذهبی چون وقف و اراضی وقفی موضوعی است که باید در شهرهای کشورهای اسلامی و ایران به طور خاص مورد بررسی قرار گیرد. نقش طرحهای توسعه شهری و پیش بینیهای نادرست آنها و به خصوص عدم بازنگری در پیشنهادات آنها در شکل گیری و تشدید پراکنده رویی در شهر مشهد و چه بسا بخش عمده ای از شهرهای ایران نیز از مهمترین مواردی قابل توجه در خصوص ایجاد و تشدید پراکنده رویی می باشد.

روستا امامزاده هاشم اماکنی بعنوان بقعه، امامزاده، زیارتگاه، مزار، مدفن پیر یا مکان مقدس و یا قدمگاه وجود دارند که هر کدام دارای یک یا چند ویژگی خاص خود جهت جذب گردشگران می باشند. از جمله این ویژگی ها می توان به ارزش و قدمت تاریخی، معماری خاص بقعه، میزان نسبت و نزدیکی به ائمه اطهار،میزان نسبت و نزدیکی به ائمه اطهار، میزان امکانات زیر ساختی، موقعیت خاص مکانی و جغرافیایی، میزان اعتقاد به برآورده شدن حاجات اشاره کرد که در میزان و تعداد گردشگران نقش موثری دارند. به لحاظ توزیع جغرافیایی مکان مذهبی منطقه مورد مطالعه در ارتفاع 100-0 از سطح دریا،یعنی در محدوده جلگه ای و کوهپایه ای قرار دارند که این منطقه بیشترین آمار جمعیتی را در خود دارا می باشد و تعداد کمی از اماکن مذهبی در ارتفاعات کوهستانی کوهستانی و ییلاقی قرار دارند. بدین لحاظ هر چه اماکن زیارتی در ارتفاع بالاتری هستند به همان اندازه از حوضه نفوذ و کارکردی آنها در جذب گردشگران کاسته شده و بیشتر جنبه محلی و ناحیه ای پیدا می کند، همچنین عدم وجود زیر ساختهای مناسب در مناطق کوهستانی و ییلاقی مضاف بر علت می باشد با بررسی این مکان مذهبی و حوضه نفوذ این اماکن، با داشتن قابلیتهای گردشگری موجود و با توجه به اینکه بیشترین گردشگری در فصول تابستان و بهار بوده و معمولا زائران همراه با خانواده سفر می کنند به علت کم بودن زائر سرا مجبورند روز و حتی شب را در منزل اقوام و یا در داخل چادر مسافرتی به سر برند. لذا با برنامه ریزی منسجم از طرف مسئولان مربوطه و با خدمات رسانی مناسب از جهت مراکز پذیرایی و اقامتی در اطراف زیارتی و خصوصا خدمات بهداشتی مناسب هم می توان گردشگران را در مدت بیشتری در این روستا ماندگار کرد.

شهرها همواره تحت تاثیر مجموعه ای از عوامل و نیروهای طبیعی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و تکنولوژیکی در ابعاد مختلف جمعیتی، فیزیکی و اجتماعی در حال تغییرند. از آنجا که ویژگی ها و مشکلات امروزی شهر و تغییرات آتی آن تحت تأثیر این نیروها و مکانیزم هاست، بنابراین برای درک وفهم مسائل کالبدی توسعه شهری به منظور هدایت و کنترل رشد و توسعه پایدار شهر در آینده، بررسی و تحلیل سیر دگرگونی ها و گسترش فیزیکی شهر در دوره های قبل ضروری می باشد. رشد شتابان شهرنشینی و تغییرات سریع و عمیق بافت کالبدی و ساخت اجتماعی شهرهای ایران در چند دهه اخیر ضرورت و اهمیت بررسی و تحلیل عوامل تاثیرگذار بر تحولات شهری کشور را مطرح می سازد. در این میان با توجه به نقش مهم شهرهای کوچک در تعادل بخشیدن به نظام شهری کشور، بررسی و تحلیل عوامل و مکانیزم های رشد این دسته از شهرها از اهمیت ویژه ای برخوردار می گردد. بر این اساس هدف این پژوهش بررسی و شناخت مراحل و الگوی توسعه فیزیکی شهر نورآباد در دهه های گذشته و تحلیل عوامل موثر بر آن با تأکید برتوسعه پایدارشهری می باشد.روش تحقیق در این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی و داده و اطلاعات مورد نیاز بر پایه مطالعات اسنادی و کتابخانه ای و نیز تحقیقات میدانی مبتنی می باشد.یافته های این تحقیق نشان می دهد که توسعه شهر نورآباد در طی مراحل زمانی مختلف طی چند دهه اخیر به صورت خطی و خوشه ای و عمدتا در جهت شرق و شمال صورت گرفته است. اراضی کشاورزی،ارتفاعات و خطوط انتقال انرژی از مهمترین عواملی هستند که الگو و جهت توسعه فیزیکی شهر نوآباد را تحت تأثیر قرار داده اند. تخریب اراضی کشاورزی و آلودگی آبهای سطحی و زیرزمینی از جمله پیامدهای نامطلوبی بوده اند که بیانگر عدم انطباق توسعه فیزیکی این شهر با شاخص های توسعه پایدار شهری است. می توان با در اولویت قرار دادن جهت توسعه شهر در آینده به سمت شرق شهر به علت عدم وجود زمین های کشاورزی در این منطقه، از نابودی اراضی مرغوب شمال و غرب شهر جلوگیری نمود.

سنندج هماننددیگرشهرهای کشوربه دلیل افزایش جمعیت ومهاجرت دردهه های اخیرباگسترش فضایی و کالبدی روبه روبوده است هجوم ناگهانی روستائیان به شهروحاشیه موجب رشدقارچ گونه بافت درجوارروستاهای اطراف شهرگردیده وفاقدهرگونه تأسیسات وتجهیزات وخدمات شهری میباشندتخصیص کاربریهای مناسب برای سیستمهای حمل ونقل عمومی وخصوصی وهمچنین آینده نگری برای راههای درون شهری وبرون شهری و ایجادامکانات مناسب رفاهی برای مناطقی که بصورت حومه ای به شهرافزوده شده است. برای دستیابی به اهداف تحقیق وتبیین دقیق متغییرهای درگیردرمسئله این پژوهش ازطریق روش اسنادی وکمی میدانی صورت پذیرفته است.جامعه آماری شهرسنندج بوده وبه وسیله محقق گردآوری شده است،حجم نمونه براساس روش کوکران220 وبصورت تصادفی انتخاب شده وازاین افرادبصورت پرسشنامه اطلاعات دریافت شده است واین داده هادرمحیط نرم افزاریspss موردتجزیه تحلیل قرارگرفته است برمبنای یافته های تحقیق بین سیستم حمل ونقل وگسترش شهرسنندج رابطه معناداری درسطح حمل ونقل هوایی احتمال آزمون همبستگی برابر437/0است که کوچکتراز05/0است این احتمال درسطح سیستم حمل ونقل ریلی برابر252/0ودرسطح سیستم حمل ونقل جاده ای برابر398/0است واین نشان دهنده این موضوع است که بین سیستم حمل ونقل هوایی،ریلی،جاده ای ومیزان گسترش شهرسنندج رابطه معنادارومثبت وجوددارد. ((p=0/000 باتوجه به نتایج بدست آمده ملاحظه می شودکه بین میزان توسعه سیستم حمل ونقل هوایی،ریلی،جاده ای ومیزان گسترش شهرسنندج رابطه معنادارومثبتی وجودداردمیتوان نتیجه گرفت که مهمترین معیارمکان گزینی مناسب هرنوع توسعه شهری رامیتوان درمعیارهای سازگاری، آسایش، کارایی، مطلوبیت، سلامتی و استانداردهای ایمنی جستجوکردامکان پذیری هدایت آگاهانه و موثرنحوه تکوین فضاهای شهری الگوی بافت وجهات توسعه شهرها ازطریق اعمال کنترل روی شبکه هاوسیستمهای حمل ونقل شهری میسرمیشود.وجودشبکه هاوسیستمهای حمل ونقل به عنوان نیرومندترین عوامل توسعه شهری است.

در دنیای کنونی نیل به اهداف توسعه بدون استفاده از ذخیره عظیم نیمی از پیکره جامعه، یعنی زنان، امری غیرممکن خواهد بود، از همین رو یکی از شاخص های نوسازی اقتصاد ملی و توسعه اجتماعی، مشارکت زنان و نحوه ایفای نقش آنان در توسعه روستا می باشد. آنچه پیداست نقش مشارکتی زنان روستایی به صورت حادی تحت الشعاع فعالیت های غیراقتصادی و غیر تولیدی قرارگرفته که درمیزان مشارکت زنان روستایی عوامل انسانی همچون فرهنگ حاکم برروستا و عوامل طبیعی همچون اقلیم موثر بوده است. بنابراین ارتقای حضور زنان در فعالیت های اجتماعی، اقتصادی و برنامه ریزی جهت گسترش مشارکت آنان، به ویژه درزمینه ی اقتصادی، شرطی لازم برای توسعه و به ویژه توسعه پایدار است،کوهستانی بودن واقلیم سرد وخشک دهستان ماهنشان در مشارکت زنان روستایی تأثیر گذار بوده است.تحقیق حاضر درصدد بررسی و تحلیل نقش عوامل جغرافیایی در مشارکت زنان روستایی دهستان ماه نشان استان زنجان است. این تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی و مطالعه ای پیمایشی است که داده های آن از طریق پرسشنامه با زنان روستایی 15 تا 65 ساله منطقه مزبور تهیه گردیده است. در این پژوهش بر اساس نمونه گیری کوکران تعداد 365 زن از 10 روستای منطقه ،به روش طبقه بندی شده بر اساس تخصیص بهینه گروه های سنی مختلف به عنوان نمونه برگزیده شده اند. نتایج برگرفته از تجزیه وتحلیل داده ها در این پژوهش نشان می دهد که انگیزه های اقتصادی ،کمک به اقتصاد خانواده و در کنار فرصت های فعالیت در وضع موجود و نظر همسر و خانواده،از مهم ترین شاخص های موثر بر مشارکت زنان دهستان ماه نشان است. کلیدواژه: عوامل جغرافیایی، مشارکت ،جغرافیای جنسیت، توسعه، زنان روستایی

تحولات کنونی در عرصه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی روستا علیرغم پیامدهای مثبتی که جهت بهبود شرایط زیست در روستا داشته، سبب گردیده تا از نقش فعال زنان در عرصه تولید کاسته شود وزنان روستایی تولیدکننده سابق، تبدیل به زنان خانه دار مصرف کننده شوند. این امر نه تنها پیامدهای منفی در عرصه اقتصاد روستا به جای می گذارد، بلکه عملاً قشر فعال عظیمی را از فرایند تولید حذف کرده و رشد اقتصاد ملی را نیز کند می نماید. نوشتار حاضر که حاصل یک پژوهش میدانی است باهدف کلی بررسی میزان نقش زنان در توسعه اقتصادی روستا و فعالیت های کشاورزی؛ شناخت و سنجش متغیرها و عوامل موثر بر مشارکت، نظیر انگیزه ها، آگاهی اجتماعی و ایجاد و فراهم آوردن شرایط مناسب برای افزایش مشارکت زنان در توسعه اقتصادی روستاهای دهستان قره پشتلوبالا استان زنجان انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری 3303 خانوار می باشد که از بین آن ها 367 خانوار به شیوه نمونه گیری کوکران انتخاب شدند. گردآوری داده ها از طریق پرسشنامه با زنان روستایی 65-15ساله در دهستان قره پشتلو بالا انجام گردیده است ،استفاده شد. که. جهت سنجش اثرات اشتغال زنان بر توسعه روستایی متغیرهای اقتصادی، جغرافیایی و فرهنگی موردسنجش قرار گرفتند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که از بین عوامل تأثیر گذار بر اشتغال زنان، عامل درآمد خانوار، طبقه اجتماعی، سواد بیشترین اثر را بر جای گذارده است.

متنوع ساختن فعالیتهای اقتصادی جامعه همواره یکی از دغدغه های اصلی دولتمردان هر کشور به شمار می رود. در کشور ایران نیز این موضوع مورد توجه بوده و یکی از اقدامات مهمی که در سالهای اخیر در این زمینه بیشتر مورد توجه قرار گرفته توجه به بخش گردشگری می باشد. به این منظور در اولین گام شناخت مناطق گردشگری کشور و قابلیتهای هر یک از این مناطق مدنظر است. در این راستا یکی از سیاستهای دولت یازدهم توسعه زیرساختهای گردشگری در مناطق گردشگری می باشد. بر این اساس این تحقیق به دنبال شناسایی قابلیتها و امکانات گردشگری منطقه نمونه گردشگری حماملو بوده تا در نهایت بتوان اصول برنامه ریزی مورد نیاز این منطقه را به منظور دستیابی به توسعه گردشگری مشخص نمود. برای دستیابی به اطلاعات مورد نیاز این تحقیق از روش های اسنادی، کتابخانه ای و روش پیمایش میدانی استفاده گردیده است و داده های گردآوری شده در نهایت با مدل سوات و با توجه به آزمون های مورد نیاز تجزیه و تحلیل شده است. یافته ها نشان می دهد که برنامه ریزی توسعه گردشگری نقش بسزایی در تحولات گردشگری منطقه داشته و از سوئی دیگر میان برنامه ریزی توسعه گردشگری کارآمد و تحولات اقتصادی – اجتماعی و کالبدی منطقه رابطه معناداری وجود دارد.

کشاورزی یکی از مهمترین و توانا ترین بخش اقتصاد کشور است که توسعه آن پیش شرط توسعه روستایی است و آگاهی از وضعیت اقتصادی در یک جامعه قدم در مسیر برنامه ریزی برای مبارزه با فقر و محرومیت و بررسی نتایج برنامه ها و سیاست های پیشین و احیانا تجدید نظر در آنها خواهد بود و فعالیتهای اقتصادی یکی از مهمترین کارکردهای جوامع روستایی است که نقش اساسی در پایداری سکونتگاهها، تولید اقتصادی، و درآمدزایی و ایجاد فرصت های شغلی داشته و حرکت جوامع روستایی نیز با توجه به قابلیتهای محیط طبیعی به سمت نوآوری در قابلیتهای درونی خویش قادر به تحولات مثبت با توجه به اهداف کمی و کیفی و اقتصادی خانوارها خواهد داشت. زمینهای زراعی استان گیلان استعداد بی نظیری در تولید انواع محصولات اعم از برنج، علوفه و صیفی و سبزیجات دارد ولی این استعداد تاکنون آنچنان که باید مورد استفاده قرار نگرفته است.تحقیق حاضر سعی دارد تا با بررسی پیامدهای اقتصادی حاصل از کشت دوم و تاثیر آن در اشتغال و ماندگاری روستائیان به خصوص جوانان در روستاهای منتخب بخش سردار جنگل شهرستان فومن گام های مثبتی بردارد.تحقیق حاضر با عنوان «تاثیر کشت دوم بر اقتصاد خانوارهای روستایی» در روستاهای بخش سردار جنگل شهرستان فومن، از استان گیلان انجام گردیده است. در این پژوهش 43 روستای دهستان سردار جنگل انتخاب شده که تعداد 2740 خانوار در روستاهای آن ساکنند. نمونه ی آماری پژوهش تعداد 370 سرپرست خانوار از کشاورزانی که کشت دوم در بخش سردار جنگل انجام می دهند، می باشد.از دلایل عدم گرایش کشاورزان بخش سردار جنگل به کشت دوم را می توان در مواردی از جمله ماندابی بودن زمین، محصور نبودن زمین و وجود احشام سرگردان، نبود ماشین آلات کشاورزی، عدم دسترسی به نهاده های کشاورزی مانند کود، سم و بذر، عدم ارائه تسهیلات بانکی و بالا بودن دستمزد نیروی کار نام برد. واژگان کلیدی: کشاورزی، برنامه ریزی روستایی، اقتصاد روستایی، کشت دوم، شهرستان فومن

کیفیت و چگونگی رشد و توسعه شهری یکی از مباحث عمده ومهم، مد نظر برنامه ریزان شهری است. حرکت شهرها به سمت رشد مطلوب و مناسب، زمینه ساز تحقق توسعه پایدار شهری است. یکی از الگوهای مطرح در زمینه رشد مطلوب شهری، رشد هوشمند شهری است که در سالهای اخیر به عنوان الگوی مناسبی در توسعه شهری مد نظر مدیران و برنامه ریزان شهری قرار گرفته است. در این تحقیق به بررسی روند توسعه فیزیکی منطقه18 با تکیه بر تئوری رشد هوشمند شهری طی سال های 1365 تا 1390 پرداخته شده است. روش تحقیق مبتنی بر جمع آوری اطلاعات و مطالعات و انجام پیمایش های میدانی توام با استفاده از مدل های آنتروپی و هلدرن و تهیه نقشه gis روند توسعه فیزیکی محدوده مطالعاتی می باشد. نتایج تحقیق نشان می دهد که منطقه 18 شهرداری تهران به دلیل شهرنشینی سریع، مهاجر پذیری وسیع، عدم وجود برنامه ریزی شهری برای توسعه متوازن و .... با الگوی رشد پراکنده شهری (sprawl) روبرو بوده است در سال های اخیر گرایش به افزایش تراکم ها ( بخصوص تراکم مسکونی) و از بین رفتن فضاهای سبز و باغات منطقه و... الگوی توسعه شهری را بشدت دچار مشکل کرده است. با توجه به این شرایط در راستای دستیابی به توسعه پایدار شهری در این منطقه بایستی به سمت به کارگیری برنامه ریزی رشد هوشمند شهری با اتخاذ سیاست های افزایش ظرفیت جمعیت پذیری منطقه 18 از طریق بلند مرتبه سازی ، کنترل بیشتر بر ساخت و ساز های منطقه، استفاده از ظرفیت های موجود در درون منطقه و محلات، توزیع متناسب و متعادل جمعیت ، ارائه خدمات عادلانه به شهروندان تمام نواحی و محلات منطقه، توجه به بافت های فرسوده و مساله دار شهری و .... حرکت کرد. واژگان کلیدی: برنامه ریزی شهری، الگوی رشد پراکنده، رشد هوشمند شهری، توسعه فیزیکی منطقه 18

انقلاب علمی- فنی، انقلابی عمیق و کیفی در نیروهای تولید و روش های تولید بوجود آورده است. هدف از دموکراسی آموزشی فراهم آوردن فرصت های آموزشی برای هر فرد، در هر طبقه و شرایط اجتماعی، بدون در نظر گرفتن جنسیت اوست به گونه ای که استعدادهای وی شکوفا گردد. آموزش نقش بسیار اساسی و مهم در توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جوامع ایفا می نماید و آموزش های فنی و حرفه ای و همچنین جهاد کشاورزی انجام فعالیت هایی است که می تواند فرد را برای احراز شغل، حرفه و کسب و کار آماده نماید یا کارآیی و توانایی وی را در انجام آن افزایش دهد.جامعه ی روستایی یک جامعه ی حاشیه ای در نظام اقتصادی نمی باشد بلکه یکی از ارکان توسعه ی کشورها به شمار می آید. در جامعه ی روستایی، توسعه، جریانی چند بعدی دارد که علاوه بر بهبود در میزان تولید و درآمد، دگرگونی اساسی در ساختار نهادی، اجتماعی نیز بوجود می آورد. توسعه رابطه ای تنگا تنگ با رشد سطح سواد و آموزش داشته که هر قدر سطح سواد کشاورز افزایش یابد به همان اندازه با احتمال بیشتر و با توانایی، اعتماد به نفس بالا و میل به مشارکت در کلاسهای ترویجی شرکت می جوید. این تحقیق با روش توصیفی و تحلیلی، با اهداف بررسی تعیین نقش سواد و آگاهی کشاورزان دهستان سردار جنگل در بکارگیری از فناوری های کشاورزی به منظور گسترش قلمرو دانش جغرافیا و برنامه ریزی روستایی و کارآمد ساختن کشاورزان دهستان در بکارگیری روشهای نوین کشاورزی و ایجاد فرهنگ استفاده ی بهینه از منابع آب و خاک و نهاده های کشاورزی و دادن آگاهی های لازم برای بکارگیری تکنولوژی های مناسب به منظور کاهش هزینه ها و خسارات احتمالی به کمک فن آوری های قابل استفاده در محدوده ی مورد مطالعه صورت گرفته است. سوال اساسی مطرح شده در این تحقیق این است که سواد و آگاهی روستائیان کشاورز در استفاده از فن آوری های کشاورزی به منظور تولید و برداشت بیشتر تا چه حد نقش دارد؟نتایج بررسی های میدانی نشان می دهد که: سواد کشاورز در به کارگیری فناوری های نوین کشاورزی به منظور تولید بیشتر و کاهش هزینه ها و کسب درآمد بالا موثر است، بررسی ها نشان می دهند که 51/1 درصد افراد باسواد از فناوری ها بهره می گیرند و در مقابل 48/9 درصد افراد بی سواد به آموزش اعتقادی ندارند و افراد باسواد از هر هکتار زمین زراعی خویش بالای 4 تن محصول برداشت کرده و افراد بی سواد برداشتی بین 2 تا 4 تن دارند. افراد با سواد نقش کلاس های آموزشی را در بکار بستن شیوه های نوین آبیاری لازم و ضروری دانسته و افراد بی سواد اعتقادی به آن ندارند.

لزوم تقویت شاخص های مشارکت مردم در جهت دستیابی بعه توسعه پایدار نیازمند بستر سازی زمینه حضور مردم در عرصه عمومی است.از آنجایی که شهر به عنوان یک سیستم درنظر گرفته شده و مشارکت مردمی جزیی از سیستم است و یکی از عوامل تاثیرگذار در سیستم می باشد در این تحقیق به بررسی مشارکت مردم پرداخته است ،نظام مشارکت جویانه احترام به بستر موجود را به عنوان روشی انسانی و دموکراتیک می شناسد و نقش دولت را برای رسیدن به تعادل میان توسعه و کنترل توسعه و تعیین حدود مداخله لازم می داند. در این تحقیق برآنیم تا با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی و آماری-استنباطی ،موانع و تگناهای ذهنی و عینی موجود بر سر راه مشارکت مردم در مدیریت شهری ،و راهکارهای مناسب و موثر در افزایش مشارکت مردمی در مدیریت مطلوب و نوین شهری را بیان نماییم.رابطه بین دیدگاه مردم و مدیران و مشارکت مردمی و ویژگی کمی و کیفی تاثیرگذار در مشارکت مردم با استفاده از روش پرسشنامه و برآورد رابطه بین این ویژگی ها و میزان مشارکت شناسایی شده است.ودر آخر با شناسایی نقاط قوت و ضعف و ارائه راهکار وپیشنهادات سعی در افزایش میزان مشارکت شهروندی شده است.