خربزه یکی از مهم ترین صیفی جات در سطح ایران است که کشت آن در اکثر مناطق کشور رایج می باشد. بیماری های گیاهی هر ساله خسارت های اقتصادی قابل توجهی را به محصولات جالیزی وارد می کنند. از مهم ترین این بیماری ها، بیماری بوته میری جالیز می باشد که در صورت وقوع می تواند به عنوان یک عامل محدود کننده در تولید این محصول مطرح شود. در این بررسی واکنش 12 رقم خربزه شامل سفیدک خط دار، سفیدک بی خط، قندک، ملاموسایی، نبی جانی، شادگان، جاجرود، زرد ایوانکی، سوسکی، خاقانی، موشی و حاج ماشااللهی نسبت به سه قارچ بیمارگرخاکزی rhizoctonia solani ، macrophomina phaseolina و monosporascus cannonballus عوامل بوته میری خربزه، در شرایط گلخانه ارزیابی شده است. در مرحله انجام آزمایشات ارزیابی مقاومت، این ارقام نسبت به قارچ rhizoctonia solani براساس روش میچرف و همکاران، در مورد قارچ macrophomina phaseolina براساس روش پهلوانی و رضوی و در مورد قارچ monosporascus cannonballus بر اساس روش کراسبی ارزیابی مقاومت شدند. این آزمایشات در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار و 1 شاهد برای هر رقم خربزه انجام گردید. نتایج حاصل از این مرحله نشان داد که در مورد قارچ rhizoctonia solani، ارقام سفیدک خط دار و قندک مقاومت بالا، ارقام سفیدک بی خط، ملاموسایی و حاج ماشااللهی مقاومت متوسط ، ارقام نبی جانی، زرد ایوانکی، شادگان، سوسکی و جاجرود حساس و دو رقم موشی وخاقانی دارای حساسیت زیادی به این قارچ بودند. این نتایج در مورد قارچ macrophomina phaseolina نشان داد که ارقام سفیدک خط دار و سفیدک بی خط مقاومت متوسط ، ارقام نبی جانی، قندک، ملاموسایی، موشی، خاقانی و زرد ایوانکی حساس و ارقام حاج ماشااللهی، شادگان، سوسکی و جاجرود حساسیت زیادی به این قارچ داشتند. و در مورد قارچ monosporascus cannonballus نیز مشخص شد که ارقام سفیدک خط دار، سفیدک بی خط، نبی جانی، قندک، ملاموسایی و حاج ماشااللهی مقاومت متوسط، ارقام موشی، شادگان، سوسکی و جاجرود حساس و ارقام خاقانی و زرد ایوانکی نیز دارای حساسیت بالایی به این قارچ بودند. در مرحله بعدی انجام این پژوهش اندازه گیری میزان تغییرات کمی پروتئین، بر اساس روش برادفورد، فنل کل با استفاده از روش سالاری و همکاران، محمدی و کاظمی، صاحبانی و اعتباریان و همینطور آنزیم پراکسیداز بر طبق روش سالاری و همکاران و قناتی و همکاران درکلیه ارقام نسبت به هر یک از قارچ های مذکور در زمان های 0، 24، 48 و 72 ساعت بعد از مایه زنی انجام گردید. آزمایشات این مرحله نیز در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار و 1 شاهد برای هر نمونه انجام شد. نتایج حاصل از انجام این مرحله نشان داد که در مورد هر سه قارچ بین میزان افزایش مقدار پروتئین و تولید ترکیبات فنلی و فعالیت آنزیم پراکسیداز در ارقام مقاوم نسبت به ارقام حساس و نیمه حساس تفاوت معنی داری وجود دارد. همچنین تفاوت معنی داری بین افزایش تولید این ترکیبات با ایجاد پدیده مقاومت در ارقام مشاهده می شود. در مورد قارچ rhizoctonia solani نتایج حاصل از بررسی کمی میزان تولید ترکیبات پروتئینی، فنلی و فعالیت آنزیم پراکسیداز نشان داد که سنتز این ترکیبات در حساس ترین رقم (موشی) در هیچکدام از زمان های اندازه گیری شده نسبت به شاهد افزایش قابل توجهی ندارد اما افزایش معنی دار تولید این ترکیبات در مقاوم ترین رقم (سفیدک خط دار) نسبت به شاهد خود به ترتیب در زمان های 24، 72 و 24 ساعت پس از مایه زنی بوده است که به ترتیب در گروه های ab، lmnofو abقرار گرفته است. در مورد قارچ maccrophomina phaseolina نیز از نتایج حاصله مشخص شد که سنتز این ترکیبات در حساس ترین رقم (جاجرود) در هیچ یک از زمان های آزمایش شده نسبت به شاهد افزایش قابل توجهی نشان نمی دهد اما افزایش معنی دار تولید این ترکیبات در مقاوم ترین رقم (سفیدک خط دار) نسبت به شاهد خود به ترتیب در زمان های 24، 72 و 72 ساعت پس از مایه زنی بوده است که به ترتیب در گروه های s، hijو rstقرار گرفته است. در مورد قارچ monosporascuc cannabolus نیز نتایج نشان دادند که سنتز این ترکیبات در حساس ترین رقم (خاقانی) در هیچ یک از زمان های آزمایش شده نسبت به شاهد افزایش قابل توجهی نشان نمی دهد اما افزایش معنی دار تولید این ترکیبات در مقاوم ترین رقم (نبی جانی) نسبت به شاهد خود به ترتیب در زمان های 24، 72 و 24 ساعت پس از مایه زنی بوده است که به ترتیب در گروه های x، fgh و aقرار گرفته است.

چکیده ندارد.