این پایان نامه، حاصل پژوهشی است به شیوه توصیفی-تحلیلی، درباره سفالینه های پیش از تاریخ تمدن های تپه گیان و گودین تپه واقع در غرب ایران، که هم اکنون در مخزن موزه دفینه نگهداری می شوند. موضوع این پژوهش بررسی نقوش این سفالینه ها از دیدگاه بصری است و هدف آن فراهم نمودن مجموعه ای از این نقوش و ثبت و طبقه بندی و تحلیل فرم شناسانه آنهاست، این سفالینه های منقوش که همچون میراثی باارزش از گذشتگان به یادگار مانده و در دسترس ما قرار گرفته اند، گواهان زنده تاریخند که از طریق آنها می توان به احوال پیشینیان این مرز و بوم پی برد. جامعه مورد مطالعه این تحقیق تعداد 100 سفالینه منقوش است که خارج از دید عموم، در محل مخزن موزه نگهداری می شود و تا آنجا که از منابع بر می آید و طبق گفته مسئولان بخش سفال موسسه، تاکنون پژوهشی با این دیدگاه بر روی آنها صورت نگرفته است. در این پژوهش، نقوش به دست آمده از سفالینه ها طبقه بندی و طی جداولی مورد تحلیل فرم شناسانه قرارگرفتند و در نهایت مشخص شد که حدود 76 درصد نقوش تجریدی هستند، 16درصد، حیوانی و مابقی گیاهی. همچنین ویژگی هایی از قبیل خط و راستای غالب، چگونگی بافت و تقارن و ریتم و محدوده نقوش در جداول فوق مورد بررسی قرار گرفته و نتایج حاصل، نشان داد خطوط منحنی مواج و دایره ای بیشترین کاربرد را در ترسیم نقوش داشته اند، علاوه بر آن غالب بودن راستای مایل حاکی از پویایی نقوش است. به طور کلی حدود 80درصد نقوش متقارن بوده و 4/56درصدآنها دارای یکی از انواع بافت هستند. ریتم تکرار منظم به میزان 4/61 درصد در نقوش به کار رفته است و نقوش در 6 محدوده هندسی جای می گیرند. همچنین محل قرارگیری نقوش بر روی سفالینه ها به میزان 3/65 درصد بر روی شانه ظرف است، 7/23 درصد روی کل بدنه اصلی و 11 درصد بر روی نیمه فوقانی ظرف دیده می شود. در نهایت علاوه بر نگاهی اجمالی به معانی و مفاهیم نقوش، به مقایسه آنها با نقوش سفالینه های دو تمدن همجوار یعنی دشت خوزستان و جلگه مرودشت پرداخته شد و نتایج، شباهت های محتوایی و فرمی بسیاری را در کنار ویژگی های محلی در میان نقوش مناطق فوق نشان داد.

سابقه چندین هزار ساله هنر سفال گری در سرزمین ایران نشان از رایج ترین و کهن ترین بیان هنری شناخته شده در این گستره ی وسیع است. قطعات سفالی به دلیل پایداری و فساد ناپذیری از عمده ترین یافته های باستان شناسی از دوره های کهن تا اسلامی است. با مطالعات نقوش، روش اجرای طرح و گاهنگاری آن ها می توان اطلاعات جامعی در زمینه های متفاوت تاریخی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی از مناطق مختلف به دست آورد. بعد از ورود اسلام، سفال گری به علل گوناگون، از جمله منع استفاده از فلز های گران بها در ساخت ظروف مصرفی خانگی در صنعت فلز کاری دوره های پیشین و افول این هنر، جانی تازه گرفت. در میان تکنیک های متنوع در دوره ی اسلامی، طراحی با تکنیک کنده کاری یکی از روش های رایج به شمار می رفت. روشی کهن که از هزاره سوم و به مراتب زودتر از طراحی با رنگ و لعاب آغاز شده است. تداوم آن که تا امروز استمرار یافته در اغلب مراکز سفال گری با شیوه های تقریباً یکسان حفظ شده است. در این گونه تکنیک، با بکار بردن یک لایه گل سفید به عنوان پوشش رقیق بر روی بدنه نم دار ظرف قرار داده شده، سپس طرح ها داخل پوشش گلی سفید کنده کاری شده تا گل رنگین بدنه نمایان گردد. این نقوش با رنگ های گوناگون و همچنین با آغشتن لعاب سربی سایه های زرد، سبز یا ارغوانی پدید می آورد. این روش در طول دوره اسلامی و بویژه در قرون چهارم تا هفتم هجری در ایران گسترش می یابد.در منابع گوناگون این روش با عناوین متفاوتی ایراد گردیده است، لذا طبقه بندی و معرفی روش های گوناگون تکنیک سفالی اسگرافیاتو تنها با مطالعه و بررسی، قابل تفکیک است. تاکنون پژوهش های گوناگونی در زمینه سفال اسگرافیاتو انجام شده، اما آثار موجود در مجموعه فرهنگی موزه های بنیاد تا کنون معرفی و بررسی علمی نشده اند. بنابراین در این راستا با مطالعه و مشاهده جزییات ظروف مورد پژوهش و مراجعه به منابع مربوطه، نمونه های قابل قیاس معرفی و نتایج بدست آمده، استناد می گردد. بررسی باستان شناختی سفالینه ها، تحلیل ویژگی های تزیینی، زیبایی شناسی نقوش، شناخت حوزه های فرهنگی ساخت آن ها با توجه به شواهد و مدارک تاریخی است.