نام پژوهشگر: کوثر افضلی
کوثر افضلی مهناز شایسته فر
از آغاز زمان آموزش آکادمیک هنر تاکنون تحولات زیادی در برنامهی آموزشی هنر صورت گرفته است. عدم تطابق مفاهیم آموزش داده شده در این دروس با نیازهای جامعه و همچنین مفاهیم دینی و بایستههای فرهنگ ایرانی، یکی از دغدغههای مهمی است که در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. با این تعریف، نیاز به تبیین الگوهای ایرانی- اسلامی در آموزش مبانی هنرهای تجسمی امری ضروری است. این پژوهش به دنبال شناسایی الگوهای ایرانی- اسلامی در حوزهی آموزش هنر و استفاده ی کاربردی از آن در نمونهی موردی کتاب مبانی هنرهای تجسمی هنرستان میباشد. در زمینهی طرح تحول در آموزش و نیاز آموزش و پرورش کشور به تحولات بنیادین و همچنین در حوزهی مبانی هنرهای تجسمی تا کنون پژوهشها و پایاننامههای زیادی صورت گرفته و کتابهای زیادی تهیه شده است، لیکن در زمینهی ارتباط بین این دو حوزه (مبانی هنرهای تجسمی و کاربرد الگوهای ایرانی- اسلامی)، هنوز پژوهش قابل توجهی تهیه نشده است. نوآوری پژوهش حاضر در عنایت توأمان و همزمان به هر دو مقوله است که البته رویکردی کاربردی نیز دارد. در این پژوهش ابتدا شاخصههای هنر ایرانی- اسلامی معرفی شده است، که از واژگان اصلی و اساسی کار تحقیق میباشد. سپس به جایگاه تعلیم و تربیت در آموزش هنر پرداخته و مطالبی را در رابطه با آموزش سنتی و آموزش در دنیای مدرن بیان شده است. در ادامه، به مبانی هنرهای تجسمی پرداخته و تعاریفی مختصر از هر کدام با استفاده از نمونهی موردی پژوهش ارائه شده است. در فصل آخر پژوهش نیز با بهرهگیری از مطالب فصلهای پیشین، سعی بر آن بوده تا الگوهای ایرانی- اسلامی را در آموزش مبانی هنرهای تجسمی در نمونههای تصویری انتخاب شده به کار رود و به شکلی مختصر به بیان نتایج حاصل از کار پژوهش پرداخته شده است. پژوهش انجام شده نشان میدهد که مبانی هنرهای تجسمی قابل ارائه در تصاویر ایرانی- اسلامی و بر اساس معیارها و ارزشهای شناخته شده هنر ایرانی- اسلامی میباشد. هر چه آموزش مبانی هنرهای تجسمی در مسیر آگاهانهتر و متناسب با الگوهای ایرانی- اسلامی صورت پذیرد، ارتباط قویتری میان مخاطب و تصویر شکل میگیرد و پیام، با قدرت و تأثیر بیشتری القاء میشود. روش انجام تحقیق از نوع تحلیلی و تطبیقی است و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانهای و با مراجعه به پایگاه های اطلاع رسانی مربوط انجام گرفته است. از آغاز زمان آموزش آکادمیک هنر تاکنون تحولات زیادی در برنامهی آموزشی هنر صورت گرفته است. این تحولات همواره به سمتی حرکت کرده که آسیب های مربوط به آموزش هنر را کاهش داده، کیفیت آن را ارتقاء دهد. به نظر میرسد این تلاشها همچنان نیاز به پیگیری دارند. برگزاری همایش الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت در سال 1389 و انتشار طرح تحول در نظام آموزش و پرورش و آموزش هنر در آذر ماه 1389 بخشی از تلاش هایی است که برای بهبود فرایندها و روش های موجود صورت پذیرفته است. عدم تطابق مفاهیم آموزش داده شده در این دروس با نیازهای جامعه و همچنین مفاهیم دینی و بایستههای فرهنگ ایرانی، یکی از دغدغههای مهمی است که در سال های اخیر مورد توجه گروه های اجتماعی و سیاسی قرار گرفته است، تا جایی که نیاز به اصلاح و تحول در هنر و به خصوص آموزش آن در قوانین مصوب مجلس اسلامی، ابلاغهای هیأت محترم در ایران و قانون برنامهی پنجم توسعهی کشور مورد توجه قرار گرفت و سرانجام در دستوری طرح تحول در علوم انسانی و هنر (در چهارده رشته) ابلاغ شد که بر اساس آن بایستی آموزش هنر و تولید محصولات هنری بر مبنای الگوی ایرانی- اسلامی تحقق یابد. اما نکتهی کلیدی اینجاست که این تحول چگونه بایستی در آموزش هنر اتفاق بیفتد؟ چگونگی انجام این کار، سطح و رویکرد بازنگری محتوای آموزشی، مهم ترین پرسشی است که پیش روی جامعهی تخصصی قرار دارد. با این تعریف نیاز به تبیین الگوهای ایرانی- اسلامی در آموزش مبانی هنرهای تجسمی امری ضروری است. این هدف به صورت عملی و کاربردی در کتاب مبانی هنرهای تجسمی هنرستان به اجرا در میآید.