در ابتدای قرن دوم هجری،محمدبن علی بن عبدالله بن عباس به سازماندهی و پی ریزی نهضتی اقدام کرد وی داعیان خود را به خراسان فرستاد.محیطی که دور از دمشق مرکز قدرت خلفای اموی بود و دارای زمینه گسترده ای نسبت به طرفداری ازآل محمد(ص)اینان که بعدها به دعاه عباسی معروف شدند،ابتدا از مفاسد و ستمهای امویان و رفتار ناشایست آنان بویژه نسبت به فرزندان پیامبر و بی حرمتی به خانه کعبه و مدینه شهر رسول الله و قتل و کشتار فرزندان پیامبر درکربلا و زید و یحیی سخن گفته و مردم را مخفیانه و دور از چشم مأموران و حکام اموی در خراسان و کوفه به قیام دعوت می کردند.شیوه دعوت عباسیان بر این اساس بود که نقاطی را انتخاب کنند که در آنجا زمینه نارضایتی از بنی امیه موجود باشد تاکار دعوت به راحتی پیش رود.و این نقاط به طور خاص کوفه و خراسان بودند و رهبری نهضت را آشکارا مشخص نکردند تا بتوانند از نیروی تمامی ناراضیان از حکومت،استفاده کنند و به همین دلیل شعار«الرضا من آل محمد»را انتخاب کرده بودند. سوالاتی در این زمینه مطرح،که فقط به ذکر آنها اکتفا می کنیم:در سوال اول که مربوط به رفتار حکومت امویان بود،آنها با تغییرساختار سیاسی و انتقال از نظام شورایی به نظام پادشاهی موروثی در دوشاخه سفیانی و مروانی... استقرار دولت عباسی را موجب شدند.سوال دوم نقش مذهب را در تشکیل حکومت بنی عباس بررسی می کند.سوال سوم،شامل جریانات فکری و تحولات اجتماعی درعصر امویان می باشد.سوال چهارم،تأثیر و نقش علویان،بنی هاشم و در نهایت شیعیان خالص و مقید به خاندان نبوت و اهل بیت را شامل می شود.سوال پنجم که نقش ایرانیان را در ایجاد حکومت مزبور مورد مطالعه قرار می دهد. و در نهایت سوال ششم،که فعالیتهای مختلف علمی،مذهبی و اسلامی را شامل می شود. عالم اسلام شاهد شکوفایی و رشد چشمگیری درعلوم اسلامی و تأسیس مدارس و کتابخانه های مختلف و مهمتر از همه نهضت ترجمه گردید که تأثیر شگرفی را در بطن عالم اسلامی و فراسوی آن به دنبال داشت.

پایان نامه حاضر با عنوان «نقش بازرگانان در نفوذ و گسترش اسلام در شبه قاره هند از آغاز تا تشکیل حکومت گورکانیان (932ق)» چگونگی اشاعه اسلام توسط بازرگانان مسلمان و ساز و کار گسترش آن در شبه قاره را مورد بررسی قرار داده است؛ و فرضیه اصلی پایان نامه یعنی: «در کشورهای جنوب شرق آسیا و شبه قاره هند که اشاعه اسلام از راههای مسالمت-آمیز صورت گرفته است نقش اصلی بر عهده بازرگانان بوده است.» به آزمون گذاشته شده است. قرن ها قبل از اسلام اهالی کرانه های خلیج فارس چه آنها که در ساحل شمالی آن از کرانه های شرقی دجله تا دشتهای مکران و بلوچستان به نام پارسی و ایرانی معروف بودند و چه آنها که در کرانه های غربی دجله و سواحل جنوبی خلیج فارس و پیرامون فلات عربستان به نام اقوام عرب و زنگی و یمنی شهرت داشتند، همواره کاروانهای تجاری شان تا دورترین نقاط یعنی چین و هند در رفت و آمد بودند. با ظهور اسلام بازرگانان مسلمان از طلیعه داران نهضت اسلامی گردیدند و در مسیرشان بذر اندیشه های اسلامی را افشاندند و با استقرار دائم و موقت در این نواحی و ازدواج با بومیان به سرعت در میان آنان اعتبار و نفوذ یافتند و اینگونه زمینه های گسترش دین اسلام را فراهم کردند. اوضاع سیاسی و اجتماعی شبه قاره هند بازرگانان را در این امر یاری نمود. مهمترین یافته های این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از اسناد و مدارک دست اول و تحقیقات جدید صورت پذیرفته بدین قرار -است: 1) هند به خصوص بعد از قرن دوم هجری که به تصرف مسلمانان در آمد یکی از بزرگترین و مناسبترین اهداف تجاری و بازرگانی مسلمانان بوده است.2) بر اساس تعالیم اسلام، بازرگانان مسلمان نشر و گسترش اسلام را از جمله وظایف شرعی خود تلقی می کردند و بدان مبادرت می ورزیدند.3( بازرگانان مسلمان با اسکان و استقرار دائمی در بنادر و سواحل هند و ازدواج با بومیان اقلیت های مهم و موثری تشکیل داده و به تدریج به نشر و گسترش اسلام پرداختند. 4( پراکندگی قدرت سیاسی، اختلاف و بلکه تضاد طبقاتی و نابسامانی های اقتصادی در نشر و گسترش اسلام توسط بازرگانان مسلمان موثر بود. واژگان کلیدی: اسلام، هند، بازرگانان، خلیج فارس، ایران، شبه جزیره عرب

در دین مبین اسلام کسب علم و دانش و به تبع آن، مطالعه و کتابخوانی از ارزش و اعتبار خاصی برخوردار است. این مسأله از آنجایی ارزش و اهمیت می یابد که معجزه پیامبراکرم(ص)کتاب بوده و وحی و پیام الهی در قالب کتاب بر مردم ابلاغ شده است و در این کتاب مقدس هم اولین آیاتی که بر پیامبر(ص) نازل شده با امر به خواندن و الفاظ علم و قلم همراه شده است. پژوهش حاضر جایگاه و اهمیت کتاب و کتابخوانی را از نگاه آیات قرآنی و روایات ائمه معصومین(ع) مورد بررسی قرار داده و همچنین بر آن شده تا با تکیه بر آیات و روایات، روشهای مطالعه صحیح را مطرح نموده و در راستای ترویج فرهنگ کتابخوانی راهکارهایی را ارائه نماید. این پژوهش نشان داد که در اسلام، کتاب و کتابخوانی به عنوان یک استراتژی بی بدیل برای رشد و تعالی فرد و جامعه مورد توجه قرار گرفته است؛ که در راستای اثر بخشی به آن در زندگی فردی و اجتماعی شرایط و راهکارهایی ارائه شده که عمل به آنها موجب بهره وری از این عنصر فرهنگی می باشد و می تواند آثاری را بدنبال داشته باشد که هم به حال فرد و هم به حال جامعه سودمند واقع شود. این مطالعه به روش کتابخانه ای انجام شده که جهت گردآوری مطالب آن از منابع کتابخانه ای استفاده شده است. و بعد از تحلیل محتوایی مطالب گردآوری شده حاصل آمده است. در این مطالعه از روشی نظام مند استفاده شده که در آن آیات و روایات را تحلیل نموده و در راستای تبیین و توضیح بحث مورد مطالعه از آنها استفاده نموده است.