نظریه ی پسااستعماری، گونه ای نقد ادبی است که در گفتمان علوم انسانی، از سال 1980 در دنیای آکادمیک اروپا و آمریکا مورد بحث قرار گرفت. شروع این واژه شامل ادبیات بیشتر کشورهای جهان سوم می شد که تجربه ی استعمار را پشت سر گذاشته و یا هنوز تحت استعمار به سر می بردند. این گفتمان سعی بر ساختار زدائی تئوریهای اروپا، آمریکا محوریِ تاریخ نگاری، فلسفه، مطالعات ادبیات و دیگر رشته ها دارد و به وجود دنیایی چند مرکزی از نظر فرهنگی و تمدن باور دارد و هیچ کدام از این مرکزها را برتر نمی انگارد. ادوارد سعید از نظریه پردازان این نقد است که با استناد به نظریات میشل فوکو و انتشار کتاب شرق شناسی به بیان تفاوتها میان انسان شرقی و انسان غربی پرداخت. سعید انسان شرقی را دارای هویتی افلاطونی دانست و برای انسان غربی هویتی ارسطویی قائل شد. امروزه، کاربرد این نوع نقد را در انواع هنرها می توان یافت. این پژوهش می کوشد تا ضمن شناخت این نظریه ی ادبی در گفتمان علوم انسانی، به جستجوی شاخصه های این اندیشه در تئاتر ایران بپردازد و با ارائه ی نقد پسااستعماریِ سه نمایشنامه ی "افرا"، "جعفرخان از فرنگ برگشته"، "مصاحبه"، کاربرد عملی این گونه ی نقد ادبی را در این نمایشنامه ها نشان دهد.