نام پژوهشگر: مریم کوچکی اباده
مریم کوچکی اباده خالد حسامی آذر
چکیده گسل درونه یکی از بزرگترین گسل های امتداد لغز ایرا ن می باشد که با طول تقریبی 900 کیلومتر و با روند عمومی شرقی-غربی در شمال شرق ایران قرار دارد. این گسل خمیده به سه بخش: غربی، مرکزی و شرقی تقسیم بندی شده است. تعیین مکانیسم گسل در بخش شرقی که از جنوب تربت حیدریه آغاز می شود و تا مرز ادامه دارد موضوع اصلی این پژوهش می باشد. علی رغم اینکه گسل درونه بیشتر به عنوان یک گسل امتداد لغز چپ بر شناخته شده است، اما همچنان در ارتباط با سوی حرکت گسل در بخش شرقی آن اختلاف نظر هایی وجود دارد. شواهد ژئومورفولوژیکی در امتداد گسل درونه نشان دهنده آن است که مکانیسم گسل در جنوب تربت حیدریه (بخش مرکزی) به هر دو صورت امتداد لغز راست بر و امتداد لغز چپ بر می باشد. از آنجا که شاخه های موازی گسلی نمی توانند در یک زمان مکانیسم های مختلفی را نشان دهند، می توان به پارامتر زمان اشاره کرد. به عبارتی گسل درونه در گذشته تحت تاثیر میدان تنشی متفاوت با میدان تنش کنونی قرار داشته و دارای مکانیسم امتدادلغز راست بر بوده و با تغییر میدان تنش که با توجه به آنچه که در بسیاری از منابع ذکر شده، حدود پنج میلیون سال پیش در فلات ایران روی داده، حرکات امتداد لغز چپ بر را موجب گردیده است. شواهد ژئومورفولوژیکی همچنین بر این موضوع دلالت دارد که مکانیسم گسل درونه در بخش شرقی تربت حیدریه بصورت امتداد لغز راست بر همراه با یک مولفه شیب لغز از نوع معکوس می باشد. شکل خمیده گسل و حرکت رو به شمال بلوک لوت نسبت به اوراسیا اختلاف سازوکار در دو بخش شرقی با غربی را توجیه می کند. وجود چنین جابجایی هایی در امتداد گسل درونه و همچنین رخداد های لرزه ای در امتداد گسل درونه، نشان از فعالیت گسل درونه در عصر حاضر دارد. زمین لرزه 1923 کاج درخت یکی از این رویداد های لرزه ای است که بر اساس اطلاعات حاصل از پهنه رو مرکز زمین لرزه ها منسوب به گسل درونه می باشد. آنچه در این پژوهش مورد تحقیق واقع شده است، یافتن شواهدی ژئومورفولوژیکی جهت شناسایی سرچشمه این زمین لرزه می باشد. اگر چه به دلیل بزرگ نبودن زمین لرزه کاج درخت آثار گسیختگی زمین در پیوند با آن یافت نشد، افرازهای گسلی جوان در رسوبات عهد حاضر نشان از وقوع زمین لرزه های بزرگ در طول این بخش از گسل درونه در گذشته دارد.