نام پژوهشگر: مرضیه انیسی
مرضیه انیسی عبدالهادی فقهی زاده
قرآن کریم معجز? جاویدان الهی است که بر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نازل شده است و هدف آن، هدایت همگان و رسانیدن انسان به سعادت همیشگی است که برای محقق کردن این مقصود، از روش ها و شیوه های گوناگون و متنوعی استفاده کرده است؛ از جمله به کارگیری اسلوب مهم و أثرگذار هشداردهی به مخاطبان است تا به این طریق آگاهی های لازم برای رسیدن به هدف اصلی قرآن فراهم گردد. قرآن کریم برای رسیدن به این هدف، با در نظر گرفتن مبناهایی از جمله اعتقاد به غفلت پذیری، اعتقاد به تنبّه آفرینی و اعتقاد به اختیار انسان در انتخاب راه خیر و شرّ، به هشداردهی به دو شیوه پرداخته است. قرآن کریم برای توجه دادن به مخاطبان از روش های مستقیم و با استفاده از الفاظ خاص و روش های غیر مستقیم و بدون استفاده از الفاظ خاص در هشداردهی استفاده کرده است. در روش های مستقیم هشداردهی از الفاظ ویل، ألا، کلاّ و ترکیب «ما لکم لا» و در روش های غیر مستقیم هشداردهی از اسلوب هایی همانند نقل داستان انبیاء (علیهم السلام)، تهدید و منع شدید، تشبیه و کنایه استفاده نموده است. قرآن کریم کتابی است برای هدایت هم? انسان ها و با توجه به ویژگی های خاص فردی و اجتماعی مخاطبان خود به هشداردهی و تحذیر پرداخته است. برخی از مهمترین ویژگی های فردی مخاطبان عبارت است از: جهل، غفلت، انکار قیامت، پیروی از هوای نفس، خود بزرگ بینی، ظلم، حب دنیا و اظهار ایمان دروغین؛ و مهمترین ویژگی اجتماعی مخاطبان هشدارها که موجب شده است تا قرآن کریم به هشداردهی و تحذیر بپردازد عبارت است از: گروه گرایی و عملکرد تشکیلاتی، امر به منکر و نهی از معروف، تحقیر مومنان، قرار دادن شریک برای خداوند، پیروی کورکورانه از عقاید پیشینیان، فخر به اموال و اولاد، فرصت طلبی و جنگ روانی و افساد در پوشش اصلاح و نیرنگ بازی. هشدارهای قرآن کریم در هم? مخاطبان به یک اندازه اثر نمی گذارد و در برخی از مخاطبان موانعی وجود دارد که مانع از اثرگذاری هشدارهای قرآنی می گردد. هواپرستی، تعصب و لجاج، حب دنیا، جهل، تقلید کورکورانه از آباء و اجداد، وسوسه های شیطان، کفر، ستمگری، وجود رهبران فاسد و محیط نامناسب برخی از موانع فردی و اجتماعی است که موجب می گردد هشدارهای قرآنی تأثیرگذاری لازم را برمخاطبان نداشته باشد.