نهج البلاغه دریای ژرفی است که معارف الهی و نیازمندیها بشر را در کنار یکدیگر فراهم آورده است. امیرمومنان گاه از خداوند آنچنان که به وصف ناید سخن میگوید و گاه شگفتیهایی از خُردترین مخلوق او که به چشم نمیآید را برای همگان به تصویر میکشد. در این میان موضوع جانورانی که در این تحقیق از آنها نامبرده شده کمتر مورد کاوش کاوشگران واقع شده است در حالیکه ویژگیهای ظاهری، رفتار و عادت های جانوران را در لابهلای سخنان امیربیان میتوان یافت. توصیفات امام علی (علیه السلام) از جانوران در کنار تأکیدات و تشویقهای امام هر خوانندهای را برای مطالعه و پژوهش در زمین? جانوران برمی انگیزاند و نخستین پرسش برای خوانند? امروزی این است که سخنان امام از منظر دانش جانورشناسی در چه جایگاهی است و مقصود سخنان امام چیست؟ این تحقیق که برای پاسخ گویی به این سوالات طرح ریزی گردید منجر به روشن شدن این مطلب شد که اساساً آن چه در نهج البلاغه مطرح گردیده با علم جانورشناسی تطابق داشته و مقصود امام از بیان جملات توصیفی، متوجه ساختن مردم به نکات دقیق آفرینش و در نتیجه خداشناسی بوده، و از تشبیه رفتار افراد به رفتار حیوانات تفهیم بهتر مطلب و بعضاً تأدیب افراد بوده است. این پژوهش افزون بر آنکه شگفتی دانش امیرمومنان در توصیفات دقیق جانوران را در چهارده قرن پیش مینمایاند، زمین? تحقیق امروزی بر گونههای جانوری را نیز نشان میدهد زیرا امام (علیه السلام) در مورد برخی جانوران مانند پشه جملاتی به یادگار نهادهاند که میتواند بهعنوان گزاره و فرضیه علمی پای? تحقیقات محققان قرار گیرد.