نام پژوهشگر: فرهاد آذرمی آتاجان
فرهاد آذرمی آتاجان کاظم خاوازی
فسفر (p) یکی از مهمترین عناصر مورد نیاز در تولید محصول به شمار می آید. بر خلاف سایر عناصر غذایی پرمصرف، فسفر تحرک کمی در خاک دارد. لذا بخش اعظم کودهای فسفاتی که برای تامین فسفر گیاه به خاک افزوده می شوند در مدت زمان کوتاهی تثبیت شده واز دسترس گیاه خارج و در خاک های زراعی آهکی عمدتا به صورت فسفات های کلسیم ترسیب می شوند. شدت این ترسیب در ایران به دلایل متعددی از جمله ارزانی، تصور اشتباه و مصرف بیش از نیاز کودهای فسفاتی بسیار بالا می باشد. به منظور استفاده اقتصادی از رسوبات فسفاتی انباشته شده در خاک های زراعی آهکی ایران و افزایش کارایی کودهای فسفاتی، مطالعه ای در سال 90-1389در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با 12 تیمار و 4 تکرار انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل: t1= شاهد (c)، t2= میکروارگانیسم های حل کننده فسفات (psm)، t3= سوپرفسفات تریپل (tsp)، t4= tsp+psm، t5= سوپرفسفات ساده (ssp)، t6= ssp+psm، t7= فسفات آمونیوم (ap)، t8= ap+tsp، t9= بیوفسفات طلایی (gbp)، t10= gbp+psm، t11= خاک فسفات (rp) و t12= rp+psm بود. نتایج نشان داد در حالی که میانگین جذب فسفر توسط کلزا در تیمار شاهد برابر 79/26 میلی گرم در گلدان بود، این مقدار در تیمار t2برابر 34/48 میلی گرم در گلدان بود که 44/80 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش داشت. این افزایش در سطح 5 درصد معنی دار بود. بیشترین مقدار جذب فسفر مربوط به تیمار t8 بود که برابر 56/91 میلی گرم در گلدان بود و اختلاف معنی داری در سطح 5 درصد با سایر تیمارها داشت. تلقیح با میکروارگانیسم های حل کننده فسفات باعث افزایش وزن خشک، تعداد غلاف، غلظت فسفر، جذب فسفر، بازده نسبی زراعی و درصد بازیافت کود در تمام تیمارها نسبت به تیمار شاهد و تیمارهای بدون تلقیح شد. با عنایت به نتایج حاصله، گرانی کودهای فسفاتی در جهان، زیادی کادمیم در کودهای فسفاتی، رعایت مسایل زیست محیطی و مشکلات ارزی برای واردات کودهای شیمیایی، انجام تحقیقات میدانی (مزرعه ای) در این رابطه مورد پیشنهاد است.