نام پژوهشگر: رحمان دانیالی
صدف سلامتیان محمد رضا اختصاصی
گردوغبار به عنوان یکی از مهم ترین پدیده های جوی مورد توجه بسیاری از اندیشمندان و محققان در شاخه های مختلف علوم از جمله علوم جوی است. کشورهای واقع در کمربند خشک و نیمه خشک جهان از جمله ایران، همواره با پدیده گردوغبار مواجه بوده اند. اصطلاح ریزگردها به آئروسل هایی با قطر برابر یا بزرگتر از 10 میکرون گفته می شود که قابلیت ته نشست پس از تعلیق موقت را دارا است. غبار ریزشی برای سلامتی انسان و محیط زیست خطرناک بوده و بر بسیاری از تولیدات و فعالیت های صنعتی اثر منفی دارد. خشک شدن رودخانه زاینده رود، شرایط مساعدی را برای ایجاد ریزگردها به وجود آورده است.فلزات سنگین موجود در ریزگردها به دلیل سمیت و ماندگاری در محیط زیست جزء خطرناک ترین گروه از آلاینده های انسان ساخت طبقه بندی می شود. پایش غلظت این عناصر در ذرات اتمسفر اطلاعات مهمی در خصوص میزان آلودگی هوا و همچنین ارزیابی خطرات بالقوه برای انسان در اختیار می گذارد. هدف از این پژوهش تعیین مقدار و حجم غبار ریزشی بر شهر اصفهان، خصوصیات فیزیکی و غلظت فلزات سنگین از جمله سرب، کادمیوم، کروم، روی و مس و نیکل در نمونه های غبار ریزشی به منظور بررسی آلودگی شهری به این عناصر می باشد.در این مطالعه جمع آوری نمونه های غبار ریزشی به مدت 6 ماه از دی ماه 1391 تا خرداد ماه 1392 انجام و در مجموع 174 نمونه غبار ریزشی از مناطق مختلف شهر جمع آوری شد. نمونه بردای با استفاده از تله رسوب گیر تیله ای انجام شد. نتایج حاصل نشان داد متوسط وزن غبار ریزشی شهر اصفهان در زمستان و بهار به ترتیبgr/m2 12 و gr/m217است. در فصل زمستان ایستگاه امیریهgr/m248و رباط دومgr/m236و در فصل بهار ایستگاه جی 3gr/m2 80 و امیریهgr/m2 40 بیشترین مقدار غبار را به خود اختصاص دادند. در فصل زمستان دی ماه و در فصل بهار خرداد ماه بیشترین میزان غبار را داشت. نمونه ها به روش موسسه تحقیقات آب و خاکاستخراج و غلظت فلزات سنگین توسط دستگاه جذب اتمی شعله ای مدلanalyti jena-951اندازه گیری گردید. میانگین غلظت عناصر سرب، کادمیوم، کروم، روی، مس ونیکل در غبار ریزشی به ترتیب (mg/kg)036/0±247/0،001/0± 005/0،020/0± 013/0،617/2±014/23،548/0± 665/4 و 057/0± 476/0بدست آمد. آزمون تجزیه واریانس یک طرفه نشان داد مقادیر سرب موجود در غبار در مناطق نمونه برداری اختلاف معنی داری وجود دارد. محاسبه شاخص های آلودگی تجمعی، درجه آلودگی اصلاح شده، ریسک اکولوژیک و درجه خطر زیست محیطینشان دهنده سطح آلودگی و خطر زیست محیطی کم از نظر همه عناصر است. کلمات کلیدی :غبار ریزشی، فلزات سنگین، اصفهان، آلودگی ? ?