نام پژوهشگر: فانوس محمدی
فانوس محمدی صمد علیپور
محدوده مورد مطالعه در 10 کیلومتری جنوب غربی شهرستان سقز بین مختصات 46?, 00?, 00? تا 46?, 18?, 00? طول جغرافیایی و 36?, 00?, 00? تا 36?, 16?, 00? عرض جغرافیایی و در منطقه ای کوهستانی قرار دارد. به لحاظ تقسیم بندی زون های ساختاری ایران محدوده مورد مطالعه در بخش شمال غربی زون سنندج- سیرجان واقع شده است و از نظر زون فلززایی نیز در محور کانه زائی سقز- سردشت قرار دارد، که این محور دارای 7 پهنه برشی طلادار است و 4 محدوده آن شامل قلقله، کرویان، قبغلوجه و حمزه-قرنین در منطقه جنوب غرب سقز واقع شده است. هدف از این مطالعه، بررسی ژئوشیمیایی رسوبات آبراهه ای در منطقه جنوب غرب سقز برای ترسیم نقشه های بی هنجاری و امیدبخش نهایی طلا و عناصر ردیاب می باشد. واحدهای زمین شناسی تشکیل دهنده پهنه های برشی منطقه شامل دگرگونه های پرکامبرین، فیلیت با میان لایه های آهکی، آهک های دگرگون شده و کریستالیزه، متاولکانیک های فلسیک و مافیک، سریسیت- شیست، کلریت- شیست، گرانیت میلونیتی و رسوبات کواترنری می باشند که به شدت دگرریخته شده و دگرگونی در حد رخساره شیست سبز را تحمل کرده اند. کانه زائی در پهنه های برشی محدوده در داخل متاولکانیک های فلسیک، مافیک و سریسیت- شیست رخ داده است. جهت مطالعات پتروگرافی و کانی شناسی تعداد 11 مقطع نازک- صیقلی گرفته شد و همچنین 10 نمونه برای آنالیز xrd به آزمایشگاه فیزیک دانشگاه ارومیه ارسال گردید. بر اساس مطالعات پتروگرافی و کانی شناسی عمده کانی های تشکیل دهنده واحدهای سنگی پهنه های برشی طلادار شامل کوارتز، فلدسپار، کلریت، سریسیت، موسکوویت، آمفیبول، اپیدوت، زوئیزیت، کلسیت و کانی های کدر می باشند. عمده بافت های مشاهده شده شامل بافت مورتار، بافت چشمی(strain caps)، سایه فشاری و بافت روبانی کوارتز، بافت گرانولار، بافت لپیدوبلاستیک، موزائیکی و تعدد سایز در بلورهای کوارتز، بافت غربالی در پلاژیوکلاز، بافت جریانی می باشد. وجود بافتها و کانی های ذکر شده و همچنین ساختارهای میلونیتی در نمونه های دستی و تشخیص جهت برگوارگی های نافذ میلونیتی حاصل از دگرشکلی در زیر میکروسکوپ دلالت از وجود پهنه های برشی با پتانسیل طلا در واحدهای سنگی منطقه می باشد. وجود رگه، رگچه-های ثانویه سیلیسی و سولفیدی همروند با برگوارگی نیز دال بر همزمان بودن دگرشکلی شکل پذیر با کانه زائی در محدوده مطالعاتی می باشد و وجود میکروترکهای ایجاد شده در بلورهای پلاژیوکلاز نیز دال بر مرحله دگرشکلی شکنای بعدی در محدوده است. با توجه به مطالعات صحرایی و میکروسکوپی دگرسانی های موجود در منطقه جنوب غرب سقز شامل دگرسانی سریسیتی، کلریتی، سوسوریتی، سیلیسی، سولفیدی و کربناتی می باشد. دگرسانی های سیلیسی و سولفیدی شدیدتر در بخش درونی زون های برشی و پرشدگی فضاهای خالی و میکروترکهای حاصل از دگرشکلی شکل پذیر و شکنای بعدی دال بر ارتباط دگرشکلی و دگرسانی در محدوده موردمطالعه می باشد. در ادامه کار، با برداشت نمونه های ژئوشیمیایی از رسوبات آبراهه-ای(351 نمونه، نمونه ها در آزمایشگاهی در چین برای 22 عنصر به روش icp-oes مورد آنالیز قرار گرفتند) و نمونه برداری از مناطق آنومالی دار جهت بررسی رفتار و همبستگی عناصر اصلی، جزئی و نادر خاکی(10 نمونه، نمونه ها در آزمایشگاه acme کانادا برای 44 عنصر به روش icp-oes برای اکسیدها و icp-ms برای عناصر جزئی و نادرخاکی مورد آنالیز قرار گرفتند) ادامه پیدا کرد. بررسی های ژئوشیمیایی نشان می دهد که همبستگی منفی و خوب سیلیسیم با دیگر عناصر اصلی و همبستگی منفی و خوب سدیم و کلسیم با پتاسیم دال بر منشا آواری بودن سیلیس و کلسیت و عدم نقش آنها در حمل دیگر عناصر می باشد، همچنین مقایسه میانگین دیگر عناصر اصلی رسوبات محدوده جنوب-غرب سقز با ucc نشان می دهد که: اکسیدهای mn, p, ti, fe غنی شده و اکسیدهای k, na, mg, ca, si, al تهی شده اند و این منعکس کننده ی بلوغ فرآیندهای هوازدگی شیمیایی در محدوده مطالعاتی است. همبستگی مثبت و بسیار خوب بین zr با برخی از عناصر جزئی و y, hf دال بر کنترل تمرکز این عناصر توسط کانی زیرکن در رسوبات می باشد. همبستگی مثبت برخی عناصر جزئی با منگنز و آهن دلالت بر جذب این عناصر توسط اکسیدها و هیدروکسیدهای آهن است. نمودار نرمالیزه شده عناصر نادر خاکی نسبت به کندریت نشان می دهد که lrees نسبت به hrees دارای غنی شدگی می باشند و eu نیز دارای آنومالی منفی بوده است که این به دلیل مقادیر پایین کانی های فلدسپاری و یا تخریب شدن آنها در رسوبات آبراهه ای می باشد. مقایسه میانگین عناصر جزئی و نادرخاکی با ucc نشان می دهد که اکثر عناصر جزئی(hfseها) و عناصر نادر خاکی غنی شده اند و عناصر lilها تهی شده اند که نشان دهنده قابلیت حل نسبی این عناصر و بلوغ فرآیندهای هوازدگی در محدوده جنوب غرب سقز است.