نام پژوهشگر: سیف الله خورنکه
حسن کلانتری اصغر فلاح
با توجه به رشد اقتصادی کشور و نیاز روز افزون جامعه و صنایع سلولزی به مواد چوبی که باعث افزایش فشار بر روی جنگلهای تجاری شمال کشور و حتی جنگلهای بلوط غرب گردیده است، رویکرد درون سازمانی و برون سازمانی سازمان جنگلها و مراتع به عنوان متولی اصلی منابع طبیعی در کشور اولاً باید در راستای حفظ و احیاء و توسعه پایدار جنگلها باشد ثانیا در جهت تامین نیاز جامعه به مواد چوبی و سلولزی باشد. در همین راستا، از جمله برنامه¬هایی که در چند ده گذشته به اجرا در¬آمده، می¬توان به جنگل¬کاری¬های سوزنی برگ مناطق مختلف کشور من جمله در شمال کشور اشاره نمود. این جنگل¬کاری¬ها که عمدتا با گونه¬های سوزنی برگ سریع الرشد بومی و غیر بومی از جمله زربین، کاج الداریکا (کاج تهران)، کاج بروسیا، کاج تدا، کاج بادامی، نراد و... جهت نیاز¬های سلولزی صنایع چوبی کشور انجام شد. در حدود 35% از چوب مورد نیاز جهان از منابع جنگل¬کاری تأمین می¬شود که تنها حدود 3% از کل سطح جنگل¬های جهان را به خود اختصاص داده است و انتظار می¬رود که جنگل¬کاری¬ها بتوانند پاسخگوی 46% از تقاضای چوب جهان تا سال 2040 باشند (بوت و همکاران ، 2002). هم¬چنین نیاز فزاینده به چوب و کاهش موجودیت منابع چوبی باعث ایجاد و تشدید یک تمایل جدید به انجام جنگلکاری های سریع الرشد شده است (سوامی ، 2006) در کشورهای در حال توسعه، امروزه تأکید زیادی بر جنگلکاری به منظور بهبود قابلیت تولید چوب و حفظ تعادل اکولوژیکی می¬ گردد. جنگل¬ های طبیعی خصوصاً در کشور¬های حاره ای در گذشته به منظور تأمین نیازهای چوبی، سوختی و کاغذ مورد بهره برداری بی رویه قرار گرفتند (سیدهو ، 2007). در بین گونه¬های سوزنی¬برگ بومی تنها درخت زربین است که توان بالقوه تولید چوب را داشته و این واریته بومی در مقایسه با سایر گونه¬های سوزنی برگ از سرعت رشد و قدرت تولید چوب بیشتری برخوردار است، اما متاسفانه بنا به دلایلی و از سال¬ها پیش به جنگل¬کاری و توسعه یک جانبه و تک کشتی آن در جنگل¬های مخروبه اقدام شده که به جهت ناهمگونی با ساختار طبیعی جنگل¬های مرطوب و توان بالقوه بالای رویشگاه¬های جنگلی شمال برای توسعه گونه¬های بومی تند رشد، از جنگل¬کاری¬های آن موفقیت¬های چندانی حاصل نشده و حتی موجب بدبینی افکار عمومی و طرفداران محیط زیست نسبت به سوزنی برگان شده است، در این میان زربین یکی از گونه¬های سوزنی برگ بومی ایران است و در مناطقی از کشور با آب و هوای مدیترانه¬ای پراکنده شده است که ویژگی¬های اکولوژیکی آن به طور جامع شناخته شده نیست.