پس از دهه70 قرن بیستم، مشارکت بعنوان راهبردی جهت تاکید و بکار گیری ویژگیها و متغیرهای مکانی در برنامه ریزی توسعه سکونتگاههای روستایی، وارد ادبیات توسعه روستایی گردید. ولی با این وجود هنوز مشارکت مردم محلی و نهادهای مورد نیاز برای سازماندهی افراد بطور کامل، کارآمد و اثر بخش شکل نگرفته است و همکاری مردم محلی در پروژه ها بدون مدیریت آنها انجام می شود. نوشتار حاضر سعی بر آن دارد که عوامل مختلف فکری و ساختاری اثر گذار بر مشارکت مردم را مورد کنکاش قرار دهد. بر این مبنا فرضیه هایی جهت انجام فرایند تحقیق بصورت زیر مطرح شدند: - بین عقلانیت جمعی درجوامع روستایی با روند مشارکت روستائیان درفرایند توسعه رابطه معناداری وجود دارد. - فقدان و ضعف عملکردی نهادهای مردم محور در روستاها منجر به ضعف مشارکت مردم در روستاها شده است. - بین مداخله دولت در کارکرد سازمانها و نهادهای مدنی روستایی با ضعف مشارکت مردم رابطه معناداری وجود دارد. - بین مشارکت مردم و متعیرهای مکانی رابطه معنی داری وجود دارد. روش تحقیق در این پژوهش بر مبنای توصیفی و تحلیلی بوده و روشهای جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه با تعداد نمونه 460 نفر و تحلیل محتوا در روستاهای بالای 20 خانوار می باشد. نتایج یافته ها نشان می دهد که که میزان مشارکت(74/1) در منطقه کمتر از حد انتظار است و میزان جلب مشارکت توسط سازمانهای محلی از دیدگاه کارشناسان برابر با 6/2 است که کمتر از میانگین3 در مقیاس لیکرت است. یافته ها همچنین نشان می دهد که میزان و نوع مالکیت و سطح خدماتی روستاها(با ضریب تاثیر 69/0، 67/0و 028/0) غیر مستقیم و فاصله تا بازار با ضریب رگرسیونی150/0 مستقیم بر میزان مشارکت تاثیر دارند. متدلوژی تفکر رابطه مستقیم و معنی داری با مشارکت مردم دارد و از متغیرهای آن مسئولیت پذیری(152/0) و معکوس تک الگواندیشی(181/0) بیشترین تاثیر را بر مشارکت مردم داشته همچنین از متغیرهای ساختاری، دخالت نهادهای انقلابی بصورت معکوس(992/- ) بیشترین تاثیر گذاری را بر میزان مشارکت مردم داشته است. بنابراین ایجاد زمینه و فرصت از طریق تشکیل نهادهای مختلف اقتصادی و اجتماعی، تقویت بنیانهای قانونی، افزایش آگاهی مردم از مزایای مشارکت، افزایش مسئولیت پذیری مردم با ارائه مسئولیتهای مختلف به قشر جوان روستاها و کاهش دخالتهای غیر سازنده نهادهای دولتی می تواند گام بسیار مهمی در افزایش دخالت مردم در فرایند توسعه روستاها به شمار آید.