چکیده قرن پنجم هجری مبدأ تحولی عظیم در شعر فارسی محسوب می شود، که از جمله عوامل بنیادی این تحول، ظهور شاعری بزرگ چون سنایی غزنوی است، که شعر زهد و عرفانی را دراین زمان با قوت لفظ و معنا سرود و موجب پیدایش جریانی قوی در این زمینه شد، که بعدها عطار و مولوی آن را به قله های کمال رسانیدند و بدین سان فارسی با این نوع شعر به یک زبان معنوی تبدیل شد. در این میان حدیق? سنایی از جمله آثاری است که در قل? رفیع این نوع شعر قرار دارد. در این اثر؛ سنایی به تفکر در درون انسان می پردازد و روان او را با توجه به فضایل اخلاقی تحلیل می کند. تصریح همراه با تمثیل او، هنرمندانه در کنار هم می نشینند و زبان ادبی او را برای قرن ها مقبول طبع بزرگان ادب فارسی چون مولانا و بلکه تمام مشتاقان مطالع? شعر فارسی در حوز? عرفان می نماید. این پژوهش، از میان مجموع? متنوع گفتمان سنایی در حدیقه، فقط به سه فضیلت توکل، زهد و انفاق می پردازد و در هر بابی اندیشه های وی را تبیین و تحلیل می کند. البته پیش درآمد بحث بر سر فضایل، توضیحاتی لازم در حیط? نفس است، که در آن، دیدگاه های مختلف در تاریخ تفکر بشری از حیط? نظر می گذرد و مورد بازبینی قرار می گیرد. این تحلیل بر آنست که دیدگاه های سنایی را مطرح کرده، و آن را مقدمه ای برای ورود به مباحث انتخابی قرار دهد. کلید واژه ها: سنایی، حدیقه الحقیقه، فضایل اخلاقی، نفس، زهد، توکل، انفاق.