نام پژوهشگر: سیمین دخت کریمی
سیمین دخت کریمی افشین توکلی
چکیده با توجه به محدودیت آب در کشور و پایین رفتن سطح سفره های زیرزمینی، لزوم افزایش کارایی مصرف آب در بخش کشاورزی احساس می شود که می توان با تنظیم دور آبیاری، کارایی آن را افزایش داد. به منظور بررسی تاثیر دورهای آبیاری بر برخی خصوصیات اکوفیزیولوژیک چهار رقم آفتابگردان روغنی، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل دورهای آبیاری به عنوان عامل اصلی در 3 سطح (7، 12 و 17 روز یکبار) و ارقام آفتابگردان روغنی، به عنوان عامل فرعی در 4 سطح، شامل آذرگل، آلستار، یوروفلور و مگاسان بود. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که اثر آبیاری و رقم بر روی کلیه صفات مورفولوژیک، فیزیولوژیک، فنولوژیک و زراعی به جز درصد روغن معنی دار (05/0p ?) بود. از سوی دیگر اثر متقابل آبیاری و رقم تنها بر صفات تعداد دانه پر در طبق، وزن دانه پر در طبق، وزن هزار دانه، شاخص برداشت، درصد پوکی و محتوای نسبی آب قبل از آبیاری معنی دار بود. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که با افزایش دور آبیاری از 7 روز به 17 روز اکثر صفات مورد بررسی شامل ارتفاع ساقه، قطر طبق، طول پرشدن دانه، روز تا گلدهی و رسیدگی، سطح برگ، محتوای کلروفیل، محتوای نسبی آب، بیوماس، شاخص برداشت، عملکرد دانه و اجزای آن به طور معنی داری (05/0p ?) کاهش یافتند. به طوری که بیشترین عملکرد دانه و روغن به ترتیب در مقادیر 8/3888 و 48/1820 کیلوگرم در هکتار مربوط به دور آبیاری 7 روز و کمترین آن ها در مقادیر 2/2528 و 11/1164 کیلوگرم در هکتار از دور آبیاری 17 روز حاصل شد. بیشترین و کمترین میزان عملکرد دانه و روغن نیز به ترتیب مربوط به ارقام آذرگل و آلستار بوده است. بیشترین درصد پوکی دانه، نسب پوست به مغز، انتقال مجدد و درصد افت محتوای نسبی آب در دور آبیاری 17 روز حاصل شد. کلمات کلیدی: آفتابگردان، رژیم آبیاری، عملکرد، روغن