آهن یک عنصر ضروری برای اکثر موجودات زنده است و در بسیاری از روندهای متابولیک ازجمله انتقال اکسیژن توسط هموگلوبین و میوگلوبین و نیز به عنوان جزئی از ساختار بسیاری از آنزیم ها نقش حیاتی ایفا می کند. با توجه به عدم وجود مطالعات کافی در مورد آهن سرم در سگ های منطقه اهواز و شرایط آب و هوایی ویژه، شیوع نسبتاً بالای انگل های خارجی و داخلی و نیز سایر عوامل مستعد کننده فقر آهن در این منطقه، مطالعه حاضر باهدف بررسی وضعیت آهن سرم و ارتباط آن با تابلوی خونی در سگ های خانگی شهرستان اهواز انجام گرفت.

بیماری لمپی اسکین (lsd) یک بیماری حاد ویروسی ایجاد شده توسط ویروس کاپری پاکس در گاو می-باشد که با خسارت های اقتصادی زیادی همراه است. با توجه به همه گیری های اخیر بیماری در ایران و عدم وجود سابقه تحقیقات کافی در مورد یافته های آزمایشگاهی بیماری در دام های این منطقه، مطالعه ی حاضر به منظور بررسی یافته های هماتولوژیک و پارامترهای بیوشیمیایی و ارتباط آن با نشانه های بالینی در دام های مبتلا به lsd انجام گرفت و از روش pcr جهت تأیید تشخیص بیماری در مبتلایان استفاده گردید. در این مطالعه، 60 رأس گاو و گوساله ی مبتلا به لمپی اسکین ارجاعی به بیمارستان دامپزشکی دانشگاه شهید چمران اهواز و 20 رأس گاو به ظاهر سالم به عنوان گروه کنترل از نظر بالینی، خون شناسی و بیوشیمیایی مورد ارزیابی قرار گرفت. از جمله علائم بالینی مشاهده شده در دام های بیمار می توان به ندول های پوستی، تب، بزرگ شدن غدد لنفاوی، ادم، کاهش اشتها و کاهش شیرواری اشاره کرد. آلودگی به ویروس کاپری پاکس در تمام مبتلایان به روش pcr تأیید شد. در ارزیابی خون شناسی، میانگین تعداد لکوسیت ها، لنفوسیت ها، ائوزینوفیل ها، اریتروسیت ها، هموگلوبین، میانگین غلظت هموگلوبین سلولی(mchc) و پلاکت ها در دام های آلوده به طور معنی داری نسبت به گروه شاهد پایین تر بود( p<0.05). البته میانگین حجم سلولی(mcv) در گروه بیمار نسبت به گروه کنترل افزایش معنی داری را نشان داد که بیانگر وقوع آنمی از نوع ماکروسیتیک هایپوکرومیک و جبران پذیر در دام های این گروه بود. در آزمایشات بیوشیمی مشخص گردید که سطح گلوکز، بیلیروبین تام و مستقیم و میزان فعالیت آنزیم های آسپارتات آمینوترانسفراز(ast) و کراتین فسفوکیناز(cpk) سرم در گروه آلوده نسبت به گروه شاهد افزایش معنی داری یافته است. همچنین کاهش معنی داری در میزان کراتینین ، آلبومین و آهن سرم در دام های مبتلا به لمپی اسکین مشاهده گردید. سایر پارامترهای بیوشیمیایی تغییر معنی داری را نشان نداد. در مجموع ابتلا به بیماری لمپی اسکین در گاو با کاهش کلی در تعداد سلول های رده های مختلف خونی (پان سایتوپنی) و تغییرات معنی دار در پروفایل بیوشیمیایی سرم همراه بوده است. این تغییرات را می توان با روند التهابی بیماری و آسیب های سیستمیک ایجاد شده در ارگان های مختلف از جمله کبد، عضلات و اختلالات متابولیکی مرتبط دانست. بررسی پروفایل خونی و بیوشیمیایی در دام های مبتلا به لمپی اسکین می تواند در مشخص تر شدن جنبه های مختلف پاتوژنز بیماری و نهایتاً در ارزیابی پیش آگهی و بهبود روش های کنترل و درمان موثر باشد.

آناپلاسما جزء میکروارگانیسم های داخل سلولی اجباری است که گلبول های قرمز پستانداران به ویژه نشخوارکنندگان را آلوده می کند. آناپلاسما اویس عامل اصلی آناپلاسموز گوسفند و بز است که بیماری زایی آن در بز بیش از گوسفند است. هدف از مطالعه حاضر بررسی وضعیت سیستم دفاع آنتی اکسیدانی و شکنندگی اسمزی گلبول های قرمز و نیز میزان میکرو مینرال های سرم در بزهای آلوده به آناپلاسما اویس می باشد. در این بررسی از 100 رأس بز نژاد مخلوط بومی در اهواز نمونه گیری انجام شد. گسترش های خونی حاصل از آن مورد ارزیابی میکروسکوپی قرار گرفت که 29 نمونه (29%) آلوده به اجرام شبه آناپلاسمایی تشخیص داده شد. در آزمایش pcr 100 نمونه خون بز با استفاده از پرایمرهای اختصاصی آناپلاسما، 66 نمونه (66%) مثبت بود که در آنالیز pcr-rflp همگی از نظر گونه آناپلاسما اویس مثبت بودند. همچنین آلودگی مختلط با آناپلاسما مارژیناله در 36 مورد (5/54 درصد) از نمونه های مثبت آناپلاسما مشاهده شد. دام های مورد بررسی بر اساس آلودگی آناپلاسما به سه گروه فاقد پارازیتمی و pcr منفی (گروه 1 یا گروه کنترل)، فاقد پارازیتمی و pcr مثبت (گروه 2) و واجد پارازیتمی و pcr مثبت (گروه 3) تقسیم شدند. در ارزیابی خون شناسی، تعداد تام گلبول های سفید، لنفوسیت ها و منوسیت ها در گروه های آلوده به آناپلاسما نسبت به گروه کنترل افزایش یافته بود. میزان هموگلوبین، mchc و تعداد اریتروسیت-ها در گروه های آلوده به آناپلاسما نسبت به گروه کنترل پایین تر بود درحالی که درصد هماتوکریت و میانگین mcv در همین گروه ها افزایش نشان می داد. در بررسی شکنندگی اسمزی گلبول های قرمز، میزان همولیز اریتروسیت ها در غلظت نمک 65/0 ، 60/0 و 55/0 درصد، در گروه 3 نسبت به گروه کنترل به طور معنی داری افزایش یافته بود. بررسی وضعیت سیستم دفاع آنتی اکسیدانی گلبول های قرمز نشان داد که میزان ظرفیت تام آنتی اکسیدانی (tac) و فعالیت آنزیم sod در گروه آلوده به آناپلاسما و واجد پارازیتمی (گروه 3) نسبت به گروه کنترل به طور معنی داری کاهش یافته و غلظت mda سرم در همین گروه افزایش یافته بود. در این مطالعه میانگین میزان آهن سرم در گروه های آلوده به آناپلاسما نسبت به گروه کنترل افزایش یافته بود. همچنین میزان مس و روی سرم در گروه های آلوده نسبت به گروه کنترل کاهش یافت. نتایج این مطالعه نشان داد که آلودگی به آناپلاسما اویس در بزهای منطقه اهواز از شیوع قابل ملاحظه ای برخوردار است. همچنین برای اولین بار در این منطقه آلودگی به آناپلاسما مارژیناله نیز در حدود نیمی از موارد، به طور همزمان با آناپلاسما اویس در بز مشاهده گردید. در این مطالعه آلودگی به آناپلاسما در بز منجر به کاهش شاخص های اریتروسیتی و افزایش شکنندگی اسمزی گلبول های قرمز گردید. افزایش همزمان شاخص پراکسیداسیون لیپیدی و کاهش فعالیت دفاع آنتی اکسیدانی و مینرال های مس و روی در بزهای آلوده می تواند بیان گر بخشی از مکانیسم دخیل در همولیز و تخریب اریتروسیتی ناشی از آناپلاسما باشد.

تیلریوز یک بیماری هموپروتوزوآیی مهم منتقله از کنه در نشخوارکنندگان در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است. در ایران گونه های تیلریا لستوکاردی در گوسفند (عامل تیلریوز بدخیم) و تیلریا آنولاتا در گاو (عامل تیلریوز گرمسیری) به شدت پاتوژن هستند و منجر به علائم بیماری در این دام ها به خصوص در مناطق جنوب و جنوب غربی کشور می گردد. از آنجایی که در بسیاری از مناطق اهواز گاو و گوسفند در کنار هم نگهداری و پرورش می یابند و نیز با توجه به اینکه هر دو گونه انگل از ناقلین کنه ای مشترکی برخوردارند، احتمال آلودگی متقاطع این میزبان ها وجود دارد. لذا در مطالعه حاضر از 50 رأس گاو مبتلا به تیلریوز و همچنین 50 رأس گاو به ظاهر سالم متعلق به شهرستان اهواز به منظور بررسی وقوع آلودگی طبیعی به تیلریا لستوکاردی و تیلریا آنولاتا به روش pcr خونگیری انجام گرفت. همچنین شمارش کامل سلول های خونی جهت مقایسه تغییرات خون شناسی ناشی از آلودگی تیلریا در دام های بیمار و به ظاهر سالم صورت گرفت. در آزمایش nested-pcr با استفاده از دو جفت پرایمر اختصاصی تیلریا ،کل 50 نمونه دام بیمار (100%) و همچنین تعداد 15 نمونه (30%) از 50 دام به ظاهر سالم نیز به این روش، آلوده به تیلریا تشخیص داده شد. آنالیز rflp محصول nested-pcr تیلریا به وسیله آنزیم hpaii جهت تفریق گونه های تیلریا نشان داد که تمامی 65 نمونه pcr مثبت، با ایجاد قطعاتی با طول معین، از گونه تیلریا آنولاتا شناسایی شدند. همچنین آلودگی مختلط با تیلریا لستوکاردی در 2 مورد از آن ها مشاهده گردید. در ارزیابی خون شناسی، میزان هماتوکریت، هموگلوبین و تعداد اریتروسیت ها در گروه آلوده به تیلریا و واجد پارازیتمی (گروه بیمار) به طور معنی داری نسبت به گروه سالم کاهش یافته بود. rdw در گروه های آلوده به تیلریا نسبت به گروه سالم افزایش یافته بود اگرچه از نظر آماری معنی دار نبود. همچنین کاهش معنی داری در تعداد پلاکت ها در گروه آلوده واجد پارازیتمی نسبت به گروه سالم مشاهده شد. تعداد تام گلبول های سفید و لنفوسیت ها در گروه آلوده به تیلریا و واجد پارازیتمی (گروه بیمار) کاهش یافته بود اما این کاهش نسبت به گروه سالم معنی دار نبود. در این مطالعه برای اولین بار آلودگی به تیلریا لستوکاردی در گاو های دچار تیلریوز بالینی در منطقه اهواز گزارش گردید. این نتایج بیانگر قابلیت آلوده شدن گاو به هر دو گونه پاتوژن تیلریا است. علائم بالینی و اختلالات تابلوی خونی از جمله آنمی شدید هم در موارد آلودگی به تیلریا آنولاتا و هم آلودگی مخلوط مشاهده گردید با این وجود نقش تیلریا لستوکاردی در ایجاد علائم بالینی تیلریوز در گاو در شرایط فیلد تا کنون مشخص نشده است.