نام پژوهشگر: سیده سمیرا اصل نژادی
سیده سمیرا اصل نژادی جواد حصاری
قارچ خوراکی محصولی با ارزش غذایی بالا و غنی از پروتئینها میباشد، اما به دلیل فساد پذیری بالا بایستی فرآوری شود. خشککردن محصولات کشاورزی از جمله رایجترین روشهای نگهداری مواد غذایی است، اما به دلیل زمان طولانی خشککردن و افت کیفیت محصول نهایی، سعی شده است که از پیشتیمارهای مختلف مانند آبگیری اسمزی استفاده شود. هدف از این پژوهش، استفاده از پیشتیمار آبگیری اسمزی به منظور کاهش زمان خشککردن و بهبود خواص کیفی محصول خشکشده با هوای گرم میباشد. در این تحقیق، ابتدا آزمایشهای آبگیری اسمزی تحت شرایط مختلف دمای فرآیند (?30 و? 40)، غلظت های مختلف کلرید سدیم در محلول اسمزی (5 و 10 درصد) و زمان های گوناگون فرایند اسمزی (60، 120، 180 و 240 دقیقه) انجام شد. سپس شرایط بهینه فرآیند اسمز بر اساس بالاترین میزان نسبت wl/sg تعیین گردید. مرحله خشککردن نهایی تحت شرایط مختلف دمای هوای گرم ورودی (?50 و? 60) در نمونههای پیشتیمارشده با شرایط بهینه آبگیری اسمزی و نمونههای شاهد (بدون پیشتیمار) به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار صورت گرفت. خصوصیات اندازهگیری شده شامل چروکیدگی، میزان آبگیری مجدد و تغییرات شاخصهای رنگ نمونهها و نیز تغییرات رطوبت محصول به صورت تابعی از زمان خشکشدن به همراه تغییرات دما ثبت گردید. نتایج به دست آمده در مرحله آبگیری اسمزی حاکی از آن بود که با افزایش دما، میزان آبگیری نمونهها افزایش یافت اما دما تأثیر معنیداری بر میزان ماده جامد جذب شده توسط نمونهها نداشت. همچنین با افزایش غلظت محلول اسمزی و زمان فرآیند، میزان آبگیری و جذب ماده جامد نمونهها افزایش یافت. شرایط بهینه آبگیری اسمزی شامل دمای ? 40 ، غلظت 5 درصد محلول اسمزی و زمان غوطهوری 120 دقیقه تعیین شد. نتایج به دست آمده از مرحله خشککردن با هوای گرم حاکی از آن بود که دما در محدوده مورد مطالعه تاثیر معنیداری بر میزان چروکیدگی و آبگیری مجدد نداشت، اما با افزایش دما، تغییر رنگ کلی و شاخص a در رنگسنجی افزایش یافته و شاخص l کاهش یافت. با انجام پیشتیمار اسمزی میزان چروکیدگی و آبگیری مجدد در همه تیمارها کاهش یافت، اما این پیشتیمار تأثیر معنیداری بر تغییرات رنگ نمونهها نداشت. ضریب انتشار موثر رطوبت بین 10-10 × 65/14و 9-10 × 13/2 متر مربع بر ثانیه متغیر بود. پیشتیمار اسمزی تأثیر معنیداری بر ضریب انتشار موثر رطوبت نداشت. زمان خشکشدن نمونهها در بالاترین و پایینترین سطح دمای خشککنی به ترتیب 5/203 و 5/256 دقیقه به دست آمد. همچنین زمان خشکشدن نمونههای پیشتیمار شده برای کاهش رطوبت از 17/5 تا 2/0 (گرم آب در هر گرم ماده خشک) 190 دقیقه بود و زمان خشکشدن نمونههای شاهد برای کاهش رطوبت از 2/8 تا 2/0 (گرم آب در هر گرم ماده خشک) 277 دقیقه به دست آمد. خشککردن نمونههای پیشتیمار شده به انرژی فعالسازی کمتری در مقایسه با نمونههای شاهد نیاز داشت. مقدار متوسط انرژی فعالسازی 74/27 کیلوژول بر مول برای نمونههای پیشتیمار شده و 10/51 کیلوژول بر مول برای خشکشدن نمونههای شاهد به دست آمد.