نام پژوهشگر: سوما دهلوی

مطالعه یوتروفیکاسیون در مخزن سد گاوشان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه رازی - دانشکده علوم 1389
  سوما دهلوی   مظفر شریفی

پدیده غنی شدن آب های سطحی بویژه در توده های کوچک آب شیرین فرآیندی جهانی است. این پدیده در برخی از مخازن ساخته شده در پشت سد ها نیز دیده شده است. در همه این سیستم ها "یوتروفیکاسیون" یا افزایش مقادیر قابل توجهی از مواد غذائی بویژه نیترات و فسفات ، متعاقباً رشد جامعه گیاهی یا شکوفایی جلبکی را بهمراه خواهد داشت. با هدف بررسی دامنه مغذی شدن (یوتروفیکاسیون) مخزن سد گاوشان و ارائه روش هائی برای جلوگیری یا کاهش آن، مطالعات مربوط به اندازه گیری میزان باردهی اولیه در جوامع پلاژیک و کلروفیل a در جوامع کفزی صورت پذیرفت. علاوه بر این تنوع و فراوانی جامعه پلانکتونی بعنوان شاخصی بر میزان باردهی و غنی شدن آب مورد برسی قرار گرفت. اندازه گیری ها نشان می دهد که میانگین غلظت کلروفیل در فصل رشد برابر با 1.44 میلی گرم بر متر مربع و حداکثر میزان باردهی ناخالص و خالص اولیه در فصل تابستان به ترتیب برابر با 0.76 و 0.33 میلی گرم بر لیتر در یک شبانه روز می باشد. غلظت های به دست آمده از کلروفیل a و باردهی و همچنین حضور و میزان فراوانی گونه هایی نظیر dinobryon در دریاچه سد گاوشان در فصل رشد نشان از میزان غنی بودن ناچیز (اولیگوتروف) این دریاچه دارد. با این وجود برخی گونه های متعلق به سیانوباکتریها که قادر به تولید توکسین در آب می باشند در فصل بهار حضور قابل ملاحظه ای دارند و احتمالا نقشی در کاهش میزان تنوع پلانکتونی در فصل بهار نسبت به فصل تابستان دارند. اگرچه پارامترهای بیولوژیک نشان از غنی شدن آب سد گاوشان ندارند ولی امکان آن وجود دارد که این میزان از باردهی کم ناشی از عمر کوتاه مخزن و عدم استقرار جامعه پلانکتونی و پریفیتون باشد. بنابراین توجه به فاکتورهای بیولوژیک در قالب برنامه های پایش زیستی که در بر دارنده اندازه گیری فراوانی و پراکنش گونه های پلاژیک و پریفیتون باشد توصیه شده است.