چکیده پس از تعریف واحد گاوداری شیری صنعتی و تعیین حجم نمونه تحت مطالعه طرح ، اطلاعات مورد نیاز به روش پرسشنامه ای شامل دو پرسشنامه به صورت مصاحبه ای (صفات توصیفی تولید مثل ) و پرسشنامه معیارهای کمی (ارزیابی کننده راندمان تولید مثل ) بر اساس اطلاعات ثبت شده در 74 واحد گاوداری ، جمع آوری شد. در هر واحد گاوداری پس از تعیین حجم نمونه جهت بررسی معیار های کمی به صورت انتصاب متناسب سهم هر یک از گروه ها را مشخص کرده با استناد به اوراق ثبت مشخصات معیار های کمی راندمان تولید مثل در قالب ده صفت به صورت انفرادی برای هر راس تکمیل و پس از ویرایش تجزیه و تحلیل شد. محاسبات و مقایسات در سطوح هر واحد ، شهرستان و استان مشخص و در پایان با مقایسه میانگین ها محاسبه شده با استاندارد های نژادی ، صفات مذکور ، معیارهای دارای انحراف مشخص شد. بررسی وضعیت تولید مثل در واحد های گاوداری صنعتی استان مرکزی نشان داد که ، 34/78? واحدها فعال و66/21? غیر فعالند. واحد های دایر تنها با 15/53 ? ظرفیت اسمیشان فعالیت دارند. گاوداری های استان از ترکیب گله ی زیر برخوردارند: 36/38?گاو دوشا ، 37/14? گاوخشک، 5/25? تلیسه ، 56/20? گوساله ماده و19/1?گاونر تخمی. نتایج نشان می دهد که نسبت بین گاوهای مولد (دوشا و خشک) به ترتیب 74/72? و 25/27? بوده وتوزیع گاو های شیری در گاوداری های استان ازمیانگین ادوار زایشی 81/2 شکم و میانگین گروه بندی سنی 5-4 سال برخوردار است . به عبارت دیگر از 84- 6/73? ظرفیت تولید شیر گاوها در استان بهره برداری می شود.نتایج بررسی معیارهای کمی ارزیابی کننده راندمان تولید مثل در گاوداری های صنعتی نشان داد که میانگین طول دوره آبستنی 63/276 روز، میانگین فاصله زایش تا اولین تلقیح / جفتگیری 25/81 روز، تعداد تلقیح / جفتگیری به ازای آبستنی 93/1 دفعه، میانگین فاصله زایش تا آبستنی مجدد(طول دوره باز رحمی) 9/122 روز، میانگین فاصله گوساله زایی 55/399 روز بوده و میانگین سن در هنگام اولین تلقیح / جفتگیری تلیسه ها در استان 17/18 ماهگی ، سن در هنگام اولین زایش 73/27 ماهگی است.میانگین دوره های شیردهی 88/2 دفعه و میانگین طول دوره های شیردهی و خشکی به ترتیب 12/322 و45/86 روز می باشد. و در کل ، گاوداری های صنعتی استان مرکزی از راندمان تولید مثلی 69/73? برخوردارهستند. براساس یافته های طرح مشخص شد که علت اصلی افزایش فاصله زایش تانخستین تلقیح به علت عدم تشخیص صحیح وبه موقع فحلی در گاوها می باشد و افزایش فاصله نخستین تلقیح تا آبستنی بر اثر افزایش تعداد تلقیح به