کنترل تطبیقی مدل آزاد یک روش تطبیقی است که هیچ نیازی به اطلاعات در مورد سیستم و تنظیمات مدل فرآیند ندارد. این کنترلر از اطلاعات ورودی- خروجی سیستم کنترل شده برای طراحی کنترلر استفاده می‏کند. لزوم استفاده از این کنترل‏کننده و مشخصه‏های این نوع کنترل به قرار زیر می‏باشد: ? شناخت کمی دقیقی از فرآیند لازم نمی‏باشد؛ ? هیچ شناسایی کننده یا مکانیزمی شناسایی فرآیندی در سیستم موجود نیست؛ ? هیچ طراحی کنترل‏کننده‏ای برای فرآیند خاصی مورد نیاز نیست؛ ? شاخص و آنالیز پایداری سیستم حلقه بسته موجود است. در حالت کلی استفاده از کنترل تطبیقی وابسته به یافتن مدل ریاضی سیستم است، اما پیدا کردن مدل ریاضی بعضی سیستم‏ها کاری دشوار است، بر طبق این امر، ارائه یک کنترل‏کننده تطبیقی مدل آزاد بهبود یافته براساس یک روش هوشمند مثل فازی یا عصبی و یا قوانین ابتکاری می‏تواند باعث وابستگی کمتر و یا تقریبا ناچیز کنترلر به مدل ریاضی سیستم گردد، این امر در فصل دوم و سوم این پایان‏نامه به صورت نظری بررسی شده و در فصل چهارم این کنترلر پیشنهادی بر روی چند سیستم پیاده و شبیه‏سازی گردیده است.