این تحقیق به منظور بررسی برخی از عوامل موثر بر تولید و ترکیبات شیر و همچنین صفات مورفولوژی موثر بر تولید شیر در دورگ های نسل سوم قزل-آرخارمرینوس و مغانی-آرخارمرینوس (15 رأس از هر ) و نژاد قزل (11 رأس) انجام شد. رکورد برداری شیر از هفته ی اول زایش شروع و هر دو هفته یک بار تا پایان دوره ی شیردهی با کمک دستگاه شیردوشی انجام گرفت. همچنین در سه مرحلهِ یعنی اوایل، اواسط و اواخر شیردهی نمونه گیری شیر (به منظور تعیین ترکیبات شیر) و عکس برداری از پستان به منظور تعیین ویژگی های مورفولوژی پستان انجام گرفت. میانگین کل تولید شیر روزانه در نژادهای قزل، قزل-آرخارمرینوس و مغانی-آرخارمرینوس به ترتیب، 679، 419 و 472 گرم بود. در نژادهای قزل، قزل-آرخارمرینوس و مغانی-آرخارمرینوس، درصد چربی به ترتیب 07/6، 10/6 و88/5، پروتئین 73/5، 94/5 و 92/5 ماده ی خشک 18/17، 34/19و 15/18 و ماده ی خشک بدون چربی 11/11، 24/13و 27/12 بود. میانگین مدت زمان دوشش در نژادهای قزل، قزل-آرخارمرینوس و مغانی-آرخارمرینوس به ترتیب 69/131، 77/134 و 91/123 ثانیه بود. نژاد، نوبت زایش، مرحله ی شیردهی و مرحله ی شیردهی درون نژاد، اثر معنی داری (05/0>p) روی میزان تولید شیر روزانه داشتند. تفاوت معنی داری (001/0>p) بین تولید شیر نژاد قزل با دورگ های قزل-آرخارمرینوس و مغانی-آرخارمرینوس و همچنین تفاوت معنی دار (05/0>p) بین دورگ های قزل-آرخارمرینوس و مغانی-آرخارمرینوس وجود داشت. اثر نژاد، نوبت زایش، مرحله ی شیردهی، بر روی سرعت شیردهی معنی دار (05/0>p) بود. نژاد و مرحله ی دوشش اثر معنی داری (05/0>p) روی رفتار حیوان در زمان دوشش دارند. در نژاد قزل، طول سر پستانک راست، طول پستان و ارتفاع پستان مهمترین عوامل مورفولوژی موثر بر تولید شیر روزانه بودند. در دورگ های قزل-آرخارمرینوس و مغانی-آرخارمرینوس به ترتیب طول سرپستانک راست و زاویه سرپستانک راست مهمترین عوامل مورفولوژی موثر بر تولید شیر روزانه بودند.