به منظور دستیابی به یک روش مناسب و موثر برای حفاظت منابع آب زیرزمینی از آلودگی هایی که در آینده آن را تهدید می کند، محققین و مدیران، سیستم های ارزیابی آسیب پذیری سفره های آب زیرزمینی را به منظور پیش بینی مناطقی که دارای استعداد بیشتری به آلوده شدن نسبت به سایر مناطق هستند، ارائه نموده اند. در این خصوص، جهت تهیه نقشه آسیب پذیری آبخوان دشت ملایر که تأمین کننده آب بخش های کشاورزی، صنعت و شرب منطقه می باشد، از روش های drastic، sintacs و si استفاده گردید. در گام نخست، نقشه حساسیت دشت برای هر یک از مدل های مورد نظر، با توجه به لایه های اطلاعاتی که شامل محدوده آبخوان، بخش اشباعی، عمق سطح ایستابی، میزان تغذیه آبخوان، شرایط خاک، هدایت هیدرولیکی، توپوگرافی و کاربری اراضی می باشند، تهیه گردید. در گام دوم، لایه نیترات با توجه به داده های نیترات اندازه گیری شده از 32 چاه منطقه در طی فصل بهار سال 1389، تهیه شد. به منظور حصول اطمینان از کارکرد روش های مورد استفاده، ضریب همبستگی بین لایه نیترات و نقشه های آسیب پذیری مدل های مذکور محاسبه گردید. با استناد به سطح معنی داری ضریب همبستگی محاسبه شده در مدل های drastic و si، واسنجی مدل های مذکور صورت گرفت و بر همین اساس ضرایب پارامترهای آنها تصحیح شدند. در گام سوم، با هم پوشانی نقشه کاربری اراضی و نقشه آسیب پذیری drastic اصلاحی، نقشه خطر آلودگی آب زیرزمینی بر اساس مدل drastic کشاورزی تهیه شد. در گام چهارم، با استفاده از تلفیق سیستم استنتاج تطبیقی عصبی- فازی و مدل drastic کشاورزی، نقشه جدید پتانسیل آسیب پذیری منطقه به دست آمد. در گام آخر، با مقایسه نقشه های آسیب پذیری مدل drastic اصلاح شده، مدل si اصلاح شده، مدل drastic کشاورزی و نقشه شبکه فازی- عصبی با لایه نیترات منطقه، بهترین مدل برای ارزیابی آسیب پذیری آبخوان دشت ملایر انتخاب شد. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که مدل drastic کشاورزی با ضریب همبستگی 81/0 می تواند به عنوان بهترین روش برای ارزیابی آسیب پذیری آبخوان دشت ملایر مورد استفاده قرار گیرد. بر اساس این نقشه به ترتیب 50/15، 66/71 و 84/12 درصد از سطح دشت در محدوده های آسیب پذیری کم، متوسط و زیاد قرار می گیرد. این نتایج می تواند به مدیران و برنامه ریزان بخش های آب و کشاورزی منطقه در تصمیم گیری های آتی کمک نماید. زیرا بخش مهمی از دشت ملایر در حال حاضر در محدوده آسیب پذیری بحرانی قرار دارد.