چکیده: هدف از انجام این تحقیق تعیین ارزش غذایی (ترکیبات شیمیایی، بخش های مختلف کربوهیدرات و پروتئین، قابلیت هضم ماده خشک و پروتئین خام و خصوصیات تجزیه پذیری) تفاله پرتقال و تفاله لیموترش با استفاده از روش های کیسه های نایلونی و تولید گاز بود. همچنین تاثیر تفاله مرکبات بر عملکرد بره های پرواری نیز مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق از 3 رأس میش فیستوله گذاری شده جهت انجام آزمایشات کیسه های نایلونی و آزمایش تولید گاز استفاده شد. داده های جمع آوری شده در قالب کاملا تصادفی با استفاده از نرم افزار sas تجزیه تحلیل شدند. داده های مربوط به تجزیه پذیری ماده خشک و پروتئین خام با استفاده از نرم افزار کامپیوتری neway تجزیه تحلیل شدند. شانزده راس نژاد آمیخته گوسفند قزل در جایگاه انفرادی قرار داده شدند و با علوفه خشک یونجه و با مخلوطی از کنسانتره با 4 سطح جایگزینی ذرت با تفاله مرکبات (0، 33، 66 و 100%) در طی دوره 60 روزه تغذیه شدند. مقادیر پروتئین خام، خاکستر خام، چربی خام، دیواره سلولی نامحلول در شوینده خنثی و دیواره سلولی نامحلول در شوینده اسیدی در تفاله پرتقال به ترتیب 50/8، 51/5، 44/3، 74/14 و 95/11 % بود. همچنین مقادیر پروتئین خام، خاکستر خام، چربی خام، دیواره سلولی نامحلول در شوینده خنثی و دیواره سلولی نامحلول در شوینده اسیدی در تفاله لیموترش به ترتیب 875/8، 12/8، 74/2، 49/17 و 53/14% بود. مقادیر تولید گاز تفاله لیموترش و تفاله پرتقال در ساعت 96 انکوباسیون به ترتیب بیشترین و کمترین بود (05/0>p). پس از ساعت 48 انکوباسیون در شکمبه میزان تجزیه پذیری ماده خشک در تفاله پرتقال (30/92%) به طور معنی داری بیشتر از تفاله لیموترش (56/86%) بود (05/0>p). همچنین در این زمان تجزیه پذیری پروتئین خام تفاله پرتقال (03/80%) تفاله لیموترش تفاوت معنی داری نداشت. وزن زنده نهایی در جیره های آزمایشی با 33% تفاله مرکبات به طور معنی داری بیشتر از سایر جیره های آزمایشی بود (05/0>p). جایگرینی ذرت بوسیله تفاله مرکبات تاثیری بر میزان ماده خشک مصرفی تاثیری نداشت (05/0<p). میانگین افزایش وزن روزانه در جیره های آزمایشی با 100% تفاله مرکبات کمترین بود (05/0>p). ضریب تبدیل غذایی در جیره های آزمایشی با 33% تفاله مرکبات کمترین مقدار بود (05/0>p) و اختلاف معنی داری در میان سایر جیره های آزمایش وجود نداشت. نتایج نشان داد که تفاله مرکبات منبع انرژی مناسبی برای تغذیه نشخوارکنندگان می باشند. همچنین تفاله مرکبات را می توان به عنوان یک منبع فیبر غیر علوفه ایی با قابلیت تجزیه پذیری بالا در تغذیه نشخوارکنندگان بکار گرفت. با توجه به نتایج بدست آمده از آزمایش پرواربندی، می توان پیشنهاد کرد که جایگزینی 33% از ذرت بوسیله تفاله مرکبات بهترین عملکرد در بره های در حال رشد بدون تاثیرات منفی بر عملکرد پرواری را موجب می شود. صفات لاشه تحت تاثیر جیره های آزمایشی قرار نگرفت.