در این پژوهش، نانو ساختارهای روی اکسید با بکارگیری روش های سل- ژل و هیدروترمال درph های مختلف (اسیدی، خنثی و قلیایی) سنتز شدند و کارآیی فوتوکاتالیستی آنها در شرایط مختلف مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. در دو نوع از روش های سل- ژل از اگزالیک اسید، مالونیک اسید، سوکسینیک اسید و گلوتاریک اسید برای تشکیل پیش ماده استفاده کردیم و در نهایت، سایز نانوذرات zno حاصل از کلسینه کردن پیش ماده های مختلف را با یکدیگر مقایسه نمودیم. در نوع دیگری از روش سل- ژل و هیدروترمال، نانوساختارهای روی اکسید در حضور سورفکتانت ها (pvp, sds) در ph های مختلف سنتز شدند. در همه موارد، ترکیب شیمیایی، شناسایی ماده پودری، ریخت شناسی (مورفولوژی) و اندازه ذرات محصولات نهایی توسط روشهای طیف سنجی زیرقرمز (ftir)، پراش پرتو x پودری (xrd) و میکروسکوپ الکترونی روبشی (sem) تعیین و مورد بررسی قرار گرفتند. مهمترین ویژگی این کار تحقیقاتی، سنتز نانوساختارهای zno با مورفولوژی یکنواخت و اندازه های کوچک (نانومتری) در شرایط خیلی اسیدی (1ph=) و شرایط خیلی بازی (14ph=) می باشد که تاکنون مورد بررسی قرار نگرفته است. آزمایشات حذف رنگ کنگورد (بعنوان آلاینده آلی در آب) برای بررسی فعالیت فوتوکاتالیستی و جذب سطحی، بر روی نانوساختارهای سنتز شده انجام گرفت و در نهایت نتایج حذف رنگ با دیگر تحقیقات انجام شده در این زمینه مورد مقایسه قرار گرفت. در همه موارد نتایج نشان دهنده افزایش قابل توجه بازده حذف رنگ در حضور نانوساختارهای روی اکسید نسبت به نمونه تجاری آن بود.