پتاسیم قابل استفاده در خاک معیار مهمی برای رشد گیاه و تولید عملکرد است. برخی باکتری های خاک می توانند پتاسیم قابل استفاده را برای رشد گیاهانافزایش دهند. به منظور جداسازی و بررسی میزان کارایی این باکتری ها در خاک، تعداد پنج نمونه خاک از نظر وجود باکتری های آزاد کننده پتاسیم مورد ارزیابی قرار گرفتند و در نهایت شش ایزوله به عنوان باکتری های موثر، جداسازی شدند. براساس بررسی های میکروسکوپی، آزمون های بیوشیمیائی و شناسائی مولکولی مبنی بر16s rrna ، پنج ایزوله (jk2، jk3، jk4، jk5 و jk6) مشابه bacillus megateriumبودند در حالی که ایزولهjk1مشابه lysinibacillus fusiformisبود. این تحقیق شامل سه آزمایش بود. در آزمایش اول که در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد، باکتری های مذکور در محیط کشت مایع حاوی خاک شسته شده با اسید، طی مدت پنج روز از نظر توانایی آزادسازی پتاسیم با یکدیگر مقایسه شدند. پتاسیم محلول در محیط کشت تلقیح شده با باکتری های فوق به طور معنی داری افزایش یافت و مقدار پتاسیم آزاد شده توسط این سویه ها از خاک اسید شویی شده بین 65/0 تا 15/1 میلی گرم در گرمبه دست آمد و بیشترین مقدار پتاسیم آزاد شده مربوط به سویهjk6 (15/1 میلی گرم در گرم) بود که نسبت به شاهد بدون باکتری 92/76 درصد افزایش نشان داد ولی تفاوت معنی داری با سویه هایjk4 وjk5 نداشت. در آزمایش دوم که به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام گرفت، تأثیر این شش سویه بر آزادسازی پتاسیم از محیط کشت مایع حاوی مسکوویت یا بیوتیت انجام گرفت. نتایج نشان داد که مقدار پتاسیم آزاد شده توسط هر شش سویه از محیط کشت مایع حاوی مسکوویت یا بیوتیت نسبت به شاهد بدون باکتری به طور معنی داری افزایش یافت. همچنین اثرمتقابل نوع کانی در نوع باکتری در سطح احتمال پنج درصد معنی داربود. بیشترین مقدار پتاسیم آزاد شده در محیط کشت حاوی بیوتیت و مسکوویت مربوط به سویه های jk3 (87/2 میلی گرم در گرم)وjk4 (01/2 میلی گرم در گرم)بوده که نسبت به شاهد بدون باکتری به ترتیب 10/12 و 78/25 درصد افزایش نشان می دهد. در آزمایش سوم تاًثیر هر شش سویه بر عملکرد گیاه گوجه فرنگی و جذبپتاسیم در شرایط گلخانه ای انجام گرفت. نتایج تجزیه آماری نشان داد که وزن خشک اندام هوایی و ریشه، در تیمارهای باکتریایی درسطح احتمال پنج درصد نسبت به شاهد بدون باکتری دارای افزایش معنی داری بود و بیشترین مقدار وزن خشک اندام هوایی مربوط به سویه jk4(g pot-1 55/7)بود که نسبت به شاهد بدون باکتری 97/23 درصد افزایش نشان داد ولی تفاوت معنی داری با سویه هایjk2 (g pot-103/7)، jk3 (g pot-141/7)، jk5(g pot-135/7)، jk6(g pot-125/7)نداشت. بیشترین وزن خشک ریشه مربوط به سویهjk5(g pot-141/3)بودکه نسبت به شاهد بدون باکتری 23/52 درصد افزایش نشان داد ولی با بقیه تیمارها تفاوت معنی داری نداشت. مقدار کل پتاسیم جذب شده توسط اندام هوایی و ریشه در تیمارهای باکتریایی نیز نسبت به شاهد بدون باکتریبه طور معنی داری افزایش یافت. در بین سویه های مورد آزمایش بیشترین غلظت پتاسیم موجود در بخش هوایی مربوط به سویه های jk5 (mg g-110/17) و jk6(mg g-110/17) بود که نسبت به شاهد بدون باکتری 04/32 درصد افزایش نشان داد. بیشترین غلظت پتاسیم ریشه مربوط به تیمار کودی بدون باکتری (شاهد مثبت) (mg g-14/18) بود که با سایر سویه ها تفاوت معنی دار داشت. در بین سویه های مورد آزمایش بیشترین غلظتپتاسیم موجود در ریشه مربوط به سویه jk4(mg g-16/9) بود که نسبت به شاهد بدون باکتری (شاهد منفی) 64/111درصد افزایش نشان داد و تفاوت معنی داری نیز با بقیه سویه ها نشان داد. مقدمه ..............................................................................................................................................