نام پژوهشگر: عبدالرسول شیروانیان
صدیقه نجفی غلام رضا یاوری
هدف از انجام این تحقیق با عنوان « تعیین وضعیت به کارگیری عوامل تولید و کارایی در تولید پنبه در شهرستان داراب » تعیین وضعیت مصرف نهاده ها وتخمین و مقایسه کارایی فنی ،تخصیصی و اقتصادی پنبه کاران در اقلیم گرم کشور می باشد. بدین منظور، در اقلیم یادشده، شهرستان داراب برای مطالعه انتخاب گردید. آمار و اطلاعات مورد نیاز، بصورت پیمایشی و از طریق تکمیل پرسشنامه از 148 بهره بردار پنبه کار با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای جمع آوری گردید.سپس با توجه به تابع تولید برآوردی کشش ها تخمین زده شد و نواحی مختلف تولید مشخص گردید که در این میان کشش عوامل تولید بذر،نیروی کار و میزان سم مصرفی مثبت و کشش نهاده های ماشین آلات ،میزان کود مصرفی و آب آبیاری منفی می باشد. بمنظور برآورد انواع کارائی های فنی، تخصیصی و اقتصادی از توابع تولید مرزی تصادفی و تابع هزینه مرزی استفاده گردید. نتایج حاکی از آن است که، میانگین کارایی های فنی، اقتصادی و تخصیصی پنبه کاران مورد مطالعه در شهرستان داراب بترتیب، 606/82، 88/65 و 06/76 درصد می باشد. علاوه بر آن، دامنه کارایی های یادشده (فاصله بین کاراترین و ناکاراترین پنبه کار) بترتیب، 67/36، 93/32 و 73/18 درصد می باشد. از طرف دیگر، نتایج بیانگر آن است که، میزان تجربه کشاورز ،روش کاشت بذر ،تاریخ کاشت بذر و تعداد دفعات استفاده از آفت کش تأثیر مثبت و سن بهره بردار ،تعداد دفعات استفاده از کودهای ریز مغذی و میزا ن شوری آب تاثیر منفی بر کارایی فنی پنبه کاران دارند. همچنین، نوع آبیاری و میزان شوری آب دارای تأثیر مثبت بر کارائی تخصیصی پنبه کاران می باشند. علاوه بر آن، میزان تجربه کشاورز ،میزان کل زمین ،وسیله کاشت بذر و نوع آبیاری تأثیر مثبت بر کارائی اقتصادی پنبه کاران و سن بهره بردار ،تعداد قطعات زیر کشت پنبه ،تعداد دفعات وجین محصول ، تعداد دفعات استفاده از کودهای ریز مغذی و میزان شوری آب تأثیر منفی بر این کارائی دارند. در پایان، پیشنهاداتی بمنظور بهبود وضعیت کارائی پنبه کاران ارائه گردیده است.
عبدالرسول شیروانیان محمد بخشوده
هدفمندسازی یارانه مواد غذایی، یکی از الزامات قانون هدفمندسازی یارانه ها در ایران است. در پرداخت یارانه ها، جلوگیری از گسترش فقر، حتی به بهای از دست رفتن بخشی از کارایی اقتصادی از مهم ترین اهداف به شمار می آید. بر این اساس و با توجه به چندبعدی بودن پدیده فقر و نیز با عنایت به این که در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران، فقر روستایی از اهمیت و جایگاه بسزایی برخوردار است، این مطالعه، نخست با استفاده از رویکرد چندبعدی فقر، به تعیین الگوهای فقر در جامعه روستایی ایران پرداخت و در ادامه بررسی تأثیر برنامه هدفمندی یارانه مواد غذایی بر آن را هدف قرار داد. در راستای بهره مندی از این رویکرد، بر اساس ادبیات موضوع و داده های طرح هزینه و درآمد خانوار در سال 1387، پنج بعد فقر شامل فقر آموزشی، فقر مسکن، فقر غذایی، فقر سلامت و فقر درآمدی مورد توجه قرار گرفت. با استفاده از تکنیک قواعد وابستگی، الگوهای فقر روستایی استخراج و با استفاده از آماره های لوین و f تمایز این الگوها از یکدیگر مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه، با استفاده از سیستم تقاضای تقریبا ایده آل درجه دوم، به بررسی تأثیر هدفمندی یارانه مواد غذایی بر این الگوها مبادرت شد. نتایج نشان داد، فقر آموزش (سواد اطلاعاتی) در جامعه روستایی ایران، از نظر گستردگی، دارای بیشترین گستره فقر بوده (100 درصد) و پس از آن با اندک تفاوتی، به ترتیب فقر مسکن (98/99 درصد) و فقر غذایی (64/99 درصد) قرار دارند. نرخ فقر درآمدی در این جامعه 04/57 درصد بوده و کمترین پوشش فقر، مربوط به فقر سلامت می باشد (96/36 درصد). با عنایت به این نتایج، این مطالعه با قرار دادن ابعاد آموزشی، مسکن، غذایی و سلامت در کنار بعد درآمدی، موفق به استخراج چهار الگوی مستقل و متمایز فقر روستایی با پوشش 61/99 درصدی خانوارهای روستایی شد. نتایج مربوط به بررسی تأثیر هدفمندی یارانه های مواد غذایی بر فقر روستایی نشان داد اجرای برنامه هدفمندی یارانه های مواد غذایی، روند تأثیرگذاری مشخصی بر ابعاد فقر روستایی ندارد. در بعد سلامت، هم لایه سطحی و هم لایه زیرین فقر را بهبود بخشیده، در بعد درآمدی بر لایه سطحی فقر، تأثیر منفی و بر لایه زیرین آن، تأثیر مثبت داشته و در بعد غذایی، بر لایه سطحی فقر، تأثیر مثبت و بر لایه زیرین آن، تأثیر منفی دارد. همچنین برنامه یادشده، با عدم پوشش ابعاد آموزشی و مسکن، در عمل ناتوان از پوشش کامل ابعاد فقر روستایی است. بدین ترتیب در نتیجه اجرای این برنامه، ماهیت فقر برخی از خانوارها و عمق فقر آنان در پاره ای از ابعاد فقر دچار تغییر می گردد. با این تغییرات، الگوی فقر روستایی نیز دچار تغییر می گردد، اما گستره فقر کلی در جامعه روستایی تغییر نمی نماید. با عنایت به این نتایج، می توان استنباط نمود که هرچند قانون هدفمندی یارانه ها در ایران از نظر قانونی، بر اثرات اجرای این برنامه ها بر فقرا متمرکز شده است، اما هدفمندی یارانه مواد غذایی، سیاستی مبتنی بر کاهش فقر روستایی نبوده و اهدافی غیر از کاهش فقر را دنبال می نماید.
عبدالرسول شیروانیان بهاءالدین نجفی
با توجه به اهمیت فزآینده بازاریابی محصولات کشاورزی، وضعیت بازاریابی پنبه وش کشور مورد مطالعه قرار گرفت . بدین منظور، مناطق داراب ، گرگان و گنبد انتخاب و سپس ، در هر شهرستان دو منطقه انتخاب و اطلاعات مورد نیاز از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه از 171 تولیدکننده، 17 عمده فروش ، 22 واحد تصفیه وش و چهار صادرکننده، در سال 1377، بدست آمده. علاوه بر این مصاحبه هایی با ادارات ، شرکت ها و کارشناسان انجام شد. نتایج مطالعه حاکی از آن است که بازارهای موجود در بازاریابی پنبه شامل بازار سرمزرعه و بازار عمده فروشی بوده و در این میان، بازار عمده فروشی از اهمیت بیشتری برخوردار است . عملیات بازاریابی پنبه، شامل انبارداری، حمل و نقل، تصفیه، بسته بندی، درجه بندی و استاندارد، اعتبار و اطلاع رسانی می باشد. در زمینه برخی از عملیات بازاریابی از جمله انبارداری، درجه بندی وش ، اعتبار و اطلاع رسانی مشکلات و نارسایی وجود دارد. اما، مسایل موجود در زمینه اعتبار، بدلیل تحت پوشش قرار دادن تمام جوانب بازاریابی پنبه، از اهمیت بیشتری برخوردار است . عوامل بازاریابی پنبه، از اهمیت بیشتری برخوردار است . عوامل بازاریابی پنبه شامل خریداران محلی، عمده فروشان وش ، تصفیه کنندگان، صاحبان واحدهای تصفیه وش ، شرکت ها و صادرکنندگان می باشند. در بین عوامل بازاریابی، در منطقه داراب مهمترین نقش را شرکت تعاونی پنبه کاران و در مناطق گرگان و گنبد بیشترین نقش را تصفیه کنندگان و کارخانه داران ایفا می کنند. در ادامه، سه مسیر عمده بازاریابی در هر یک از مناطق مورد مطالعه تشخیص داده شد. از این 9 مسیر بازاریابی 5 مسیر جزء مسیرهای صادراتی پنبه می باشد. محاسبه حاشیه بازاریابی نشان داد که در هر یک از مسیرهای بازاریابی حاشیه خرده فروشی بیشتر از حاشیه عمده فروشی است . تخمین مدل های افزایش قیمت ، قمیت نسبی، هزینه بازاریابی و مدل انتظارات عقلایی برای تابع حاشیه بازاریابی بیانگر آن است که هزینه بازاریابی بیانگر آن است که هزینه بازاریابی و قیمت مصرف کننده از عوامل موثر بر تغییرات حاشیه بازاریابی می باشند. از طرف دیگر مطالعه عوامل موثر بر شیوه فروش پنبه کاران حاکی از آن است که نحوه دریافت پول، دریافت مساعده، داشتن وسیله نقلیه، مقدار فروش و سابقه پنبه کاری از عوامل موثر بر محل فروش وش می باشند. همچنین، مطالعه کارایی بازریابی نشان داد که مسیری که در آن پنبه کاران تمام فرآیند بازاریابی را خود انجام می دهند و نیز، مسیری که در آن پنبه کاران تمام فرآیند بازاریابی را خود انجام می دهند و نیز، مسیری که شرکت تعاونی پنبه کاران در آن ایفای نقش می کند، دارای بالاترین کارایی بازاریابی در بین مسیرهای موجود می باشند.