نام پژوهشگر: الهه رشیدی ناصرخانی

تأثیر بلوکینگ بر دوره های خشک غرب و شمال غرب ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه رازی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1390
  الهه رشیدی ناصرخانی   حسن ذوالفقاری

چکیده ناهنجاری های جوی به دلیل تغییرات سیستم های فشار در سطح زمین و سطح بالا ایجاد می گردند. بلوکینگ یکی از مهمترین پدیده های جوی است که ناهنجاری های هواشناسی و آب وهوا شناسی مهمی را در سطح منطقه-ای و جهانی موجب می گردد. این مطالعه، تأثیر پدیده بلوکینگ را بر دوره های خشک ماهانه و روزانه در غرب و شمالغرب ایران بررسی می کند. در این رابطه داده های ماهانه و روزانه بارندگی 11 ایستگاه سینوپتیک منطقه مطالعه جهت تعیین دوره های خشک ماهانه و روزانه در دوره آماری(2006-1977) انتخاب شدند. پس از تعیین درجه بندی شدت های خشکی بر اساس مقادیر استاندارد، در نهایت 18 دوره خشک با شدت های متفاوت، برای تعیین و اثرگذاری پدیده بلوکینگ بر روی دوره های خشک منطقه مورد مطالعه، انتخاب گردید. در گام بعدی، نقشه-های سطوح 500 و700 هکتوپاسکال و همچنین تراز دریا مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. نتایج مطالعه نشان داد که الگوهای جوی حاکم بر دوره های خشک شدید، متوسط و ضعیف یکسان نیست. بطوریکه بلوکینگ اسکاندیناوی و شمال اروپا بر دوره های خشک شدید تأثیر بیشتری دارد، در حالی که برای دوره-های خشک متوسط نقش سیستم مانع سیبری بیشتر مشهود است. در دوره های خشک شدید، به ویژه ماه های ژانویه و فوریه، سیستم مانع اسکاندیناوی و شمال اروپا با زبانه های پرفشار سیبری ادغام شده و سیستم مانع قوی-تری را شکل می دهند که مانعی برای گسترش و نفوذ سیستم های بارانزا به سمت ایران و از جمله غرب و شمالغرب به شمار می آیند. دوره های خشک ضعیف عموماً در اوایل فصل سرد و یا در ماه می رخ می دهد. بررسی الگوی نقشه ها نشان می دهد در اغلب موارد بلوکینگ امگایی شکلی روی اروپا مستقر شده است که نقش موثری روی اقلیم غرب و شمالغرب ایران ندارد و منطقه تحت حاکمیت پرفشار دینامیکی آزور است. نتیجتاً در دوره های خشک با درجه ضعیف پرفشار دینامیکی آزور عامل اصلی این دوره های خشک بوده است.