بررسی و شناخت نواحی روستایی و تحلیل قابلیت ها و تنگناهای آنها در فرایند برنامه ریزی توسعه روستایی اهمیت بسزایی دارد و امروزه آگاهی از امکانات و تنگناهای نواحی روستایی، نوعی ضرورت جهت ارائه طرح ها و برنامه های توسعه محسوب می شود. تعیین و تحلیل سطوح برخورداری نواحی روستایی در بخش های مختلف با استفاده از روش های کمّی نقش مهمی در این فرایند دارد. هدف این تحقیق، سنجش و تحلیل سطح توسعه در مناطق روستایی استان زنجان در سال های 1380 و 1385 بود. برای دستیابی به چنین هدفی، 63 شاخص توسعه در قالب بخش های اجتماعی – فرهنگی، بهداشتی – درمانی، زیربنایی و کشاورزی با به کارگیری و مقایسه سه روش موریس ، تاکسونومی عددی و تحلیل عاملی – تاکسونومی عددی، در میان 46 دهستان مورد مطالعه قرار گرفت. همچنین، دهستان های استان به لحاظ توسعه در هر بخش، رتبه بندی و ضریب دوگانگی بین آنها محاسبه و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (نرم افزار arc gis) نقشه سطوح برخورداری دهستان ها تهیه گردید. نتایج نشان داد که براساس شاخص-های سنجش سطح توسعه یافتگی، مناطق روستایی استان زنجان طی دوره زمانی 1385 – 1380 از لحاظ سطح نسبی توسعه یافتگی پیشرفت داشته اند، اما بهبود نسبی توسعه بصورت یکسان صورت نگرفته است بلکه توجه به برخی مناطق عقب مانده و رشد تدریجی مناطق برخوردارتر رتبه دهستان ها را در طول زمان تغییر داده است. همچنین، اگر چه طی این دوره، نابرابری های بین نقاط روستایی در مواردی کاهش یافته، ولی به دلیل فقدان سیاست جامع توسعه روستایی، هنوز توسعه متوازن و یکپارچه را به همراه نداشته است. به همین دلیل فرآیند توسعه نامتوازن روستایی در استان زنجان سبب تشدید مهاجرت و فروپاشی نظام زیستی – فضایی روستاها و از بین رفتن امکانات موجود در این مناطق گردیده است.