نام پژوهشگر: اکبر لوافان
بهمن محمدی مرتضی طبایی
روش تشدید مغناطیسی پروتون (pmr) یکی از جدیدترین تکنولوژی های برآورد مستقیم خصوصیات هیدرولیکی خاک ها، آبخوان ها و مخازن زیرسطحی در چند دهه اخیر است. شاخصه روش pmr این است که قادر به شناسائی مولکول آب آزاد درون حفره ها به طور مستقیم می باشد و دو پارامتر مهم پتروفیزیکی سازندهای زیرسطحی، یعنی تخلخل و تراوایی را مستقیماً به دست می دهد. به طور کلی جهت به دست آوردن مدل بهینه زیر سطح از داده های pmr، اطلاع از ساختار مقاومت ویژه زیر سطحی کمک شایانی به وارون سازی دقیق تر داده های pmr می کند. محدوده مورد مطالعه (سایت هسا) در شمال شرق شهرستان شاهین شهر و در واحد هیدرولوژیک اصفهان- برخوار قرار گرفته است که جزء حوضه آبریز زاینده رود محسوب می گردد. در این تحقیق ابتدا با مدلسازی معکوس یک بعدی، و نمایش مدلسازی معکوس دو و سه بعدی داده های ژئوالکتریک، ضخامت لایه آبدار و عمق سنگ کف در محدوده مورد مطالعه تخمین زده شد و نقاط پر پتانسیل از لحاظ وجود زون آبدار معرفی گردید. بدلیل فعالیت های تکتونیکی مربوط به دوره های تریاس و ژوراسیک که منجر به شکستگی ها و چین خوردگی های متعدد در پی سنگ شیستی – ماسه سنگی گردیده است، انتظار می رود که همانطور که مدلسازی ژئوالکتریک نیز نشان می دهد، توپوگرافی سنگ کف از نوسانات شدیدی برخوردار بوده و همین تغییرات توپوگرافی سنگ کف عامل اصلی و کنترل کننده جریان آب زیرزمینی در محدوده اطراف سایت هسا باشد. در فاز دوم این تحقیق، بررسی های ژئوفیزیکی به روش pmr صورت پذیرفت. به دلیل فعالیت های صنعتی در منطقه مورد مطالعه و وجود پارازیت نسبتاً بالا در داده های pmr، استفاده از فیلتر ناچ، تفریق بلوکی و تفریق سینوسی برای کاهش پارازیت و بالا بردن نسبت سیگنال به پارازیت در پردازش داده ها اجتناب ناپذیر می باشد. از طریق مدلسازی معکوس و تفسیر نتایج pmr مشخص گردید که آبخوان دشت مورد مطالعه نسبتاً عمیق با سطح ایستابی واقع در عمق 98 متر می باشد. همچنین با توجه به مقادیر تخمین زده شده مقاومت ویژه حقیقی، میزان تخلخل، تراوایی و گذردهی مشخص گردید که آبخوان فوق از سازند آبرفتی دانه متوسط تا دانه ریز تشکیل شده است. از طریق مقایسه مدل های معکوس حاصل از سونداژهای pmr و ژئوالکتریک با نتایج بدست آمده از چاه حفاری شده در منطقه، داده های مقاومت ویژه حقیقی واسنجی و نتایج آن به کلیه سونداژها تعمیم داده شده و لیتولوژی مربوط به کلیه سونداژها و پروفیل ها مشخص گردید. در نهایت با توجه به سه پارامتر ضخامت لایه آبدار، عمق سنگ کف و کیفیت آب، اولویت های حفاری چاه آب در محدوده مشخص و پیشنهاد شده است.