چکیده آللوپاتی یکی از تنش های زیستی است که به عنوان یکی از دشواری های کشاورزی مطرح می باشد، ولی امروزه شواهد موجود بیانگر نقش مفید این پدیده در مدیریت علف های هرز در اکوسیستم های مختلف زراعی است .در بسیاری از تحقیقات ثابت شده است که تولید گندم (l. triticum aestivum) وقتی که این محصول به طور متناوب با گیاهانی غیر از غلات کشت شود، افزایش می یابد.کلزا (brassica napus l.) و گندم گیاهانی هستند که دارای آللوکمیکال های خاصی تحت عنوان ترکیبات فنلی می باشند. کلزا و گندم می توانند در تناوب با یکدیگر کشت شوند و از تراکم بیماری ها، آفات و علف های هرز بکاهند و باعث افزایش عملکرد دانه محصول شوند. این پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار انجام شد. ابتدا توان آللوپاتی عصاره آبی حاصل از برگ های دو رقم گندم falat و pishtaz بر جوانه زنی و رشد دو رقم کلزایpf و h403 در پتری دیش بررسی شد. سپس توان آللوپاتی دو رقم کلزا بر دو رقم گندم در پتری آزمایش شد. غلظت عصاره ها در پتری 0، 5، 10 و 15 درصد تنظیم شد و دانه رست های 7روزه مورد بررسی و آزمایش قرار گرفتند. نتایج آماری نشان داد که عصاره آبی هر دو رقم کلزا و گندم اثرات بازدارندگی برگیاه مورد آزمایش دارد. ترکیبات فنلی موجود در عصاره آبی باعث کاهش طول ریشه، طول ساقه، وزن تر و خشک دانه رست ها گردید. همچنین مقدار پرولین و قندهای احیاکننده در گیاهان هدف افزایش یافت که می تواند نشانگر واکنش گیاه به اثرات منفی ترکیبات فنلی موجود در عصاره باشد که برای حفظ تعادل اسمزی، این مواد در گیاه افزایش یافته است. در مرحله سوم، بقایای اندام های هوایی دو رقم کلزا با تراکم مختلف 0، 5، 10 و 15 درصد (w/w) در خاک قرار گرفت و بذرهای دو رقم گندم در آنها کاشته شد و بررسی های لازم بر گیاهان 21 روزه انجام شد. در آزمایش گلدانی اثرات منفی کمتری برگیاه هدف مشاهده شد که می تواند به دلیل کاهش مقدار ترکیبات فنلی در بقایای گیاهی، افزایش نفوذ آب به دلیل وجود بقایا یا افزایش مواد غذایی خاک باشد. در آزمایش گلدانی مقدار پروتئین کاهش و آنزیم پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز افزایش یافت که می تواند نشان دهنده ایجاد شرایط تنش زا بر اثر تشکیل ros در گیاه هدف باشد. کلمات کلیدی: آللوپاتی، گندم، کلزا، ترکیبات فنلی، پرولین، سوپر اکسید دیسموتاز، پراکسیداز

جنس صنوبرpopulus l. از خانواده بید (salicaceae) شامل 4 گونه در ایران است. این گیاهان دارای ارزش اقتصادی، زینتی و دارویی هستند. 4 گونه از این جنس که در بخش های مختلف ایران توزیع شده اند در این پروژه مورد بررسی واقع شده اند: populus nigra, p. euphratica, p. alba, p. caspica.. در این پروژه در مجموع 16 واحد جمعیتی از این گونه ها جمع آوری و بررسی شدند. تنوع ریخت شناسی به روش سنتی(در 16 واحد جمعیتی)، تنوع ریخت شناسی به روش هندسی(در 14 واحد جمعیتی) و تنوع ساختار تشریحی برگ(در 12 واحد جمعیتی) مورد توجه قرار گرفت. در بررسی های ریز ریخت شناسی کرک از میکروسکوپ الکترونی و در بررسی ریخت شناسی دانه گرده از میکروسکوپ نوری استفاده شد. در تجزیه و تحلیل آماری از نرم افزار sppss ver. 20 جهت ارزیابی تنوع صفات کیفی و کمّی ریختی و تشریحی استفاده شد. تجزیه و تحلیل آماری صفات ریخت شناختی هندسی با نرم افزار آماری morphoj ver.1.02 و past صورت گرفت. ارزیابی روابط بین گونه ها با تجزیه و تحلیل خوشه ای به روش ward نشان دهنده جدایی گونه ها و ارتباط نزدیک بین دو گونه p. alba و p. caspica بود که شباهت ریختی بالایی را نیز نشان می دهند. کرک و ساختار تشریحی برگ در گونه های مورد بررسی، دارای ارزش افتراقی می باشند. جدایی گونه ها در نمودار رسته بندی و تجزیه به عامل ها نیز تایید شد. کلید شناسایی برای گونه های جنس populus در ایران تهیه شد. برای اولین بار تنوع در خصوصیات ریزریخت شناسی کرک، ریخت شناسی سنتی و هندسی و خصوصیات تشریحی برگ گونه های جنس populus در ایران گزارش شد.

erodium (geraniaceae) با خواص دارویی شناخته شده در ایران دارای 15 گونه می باشد. در این پژوهش بررسی بیوسیستماتیکی برخی از گونه های بومی erodium با استفاده از مطالعات ریخت شناسی، ریز ریخت شناسی، تشریحی و سیتولوژی با تکیه به روش های تاکسونومی عددی شامل فنتیک و کلادیستیک انجام شده است. مطالعات ریخت شناسی و ریز ریخت شناسی مریکارپ، دانه و بشره بر روی 68 جمعیت از 10 تاکسون (8 گونه و 2 زیرگونه) از مناطق مختلف ایران با استفاده از 96 صفت کمی و کیفی انجام شد. با تجزیه و تحلیل داده های ریخت شناسی و ریز ریخت شناسی با نرم افزار spss ver. 20 ارزش صفات در تفکیک گونه ها مورد بررسی واقع شد. نتایج آماری نشان داد دو عامل بیشترین اثر را در تنوع این جمعیت ها مشخص می سازد که مهم ترین آنها نوع کرک گیاه، شکل برگ، ساده و مرکب بودن برگ ها، شکل انتهای قاچبر، تراکم کرک روی قاچبر، وضعیت سیخک، شکل سیخک، شکل دانه، تزئینات سطح مریکارپ، طول و عرض برگ ها و طول کاسبرگ در مرحله میوه است. شمارش کروموزومی میتوزی در 13 جمعیت از 6 گونه عبارتند از e. cicutarium (2n=36) ciconium(2n=18), e. malacoides (2n=20), e. moschatum (2n=20), e. ، e .neuradifolium (2n=20) و e. oxyrrhynchum(2n=20) . این اولین گزارش از اعداد کروموزومی این گیاهان در ایران می باشد. مطالعات تشریحی به صورت برش عرضی ساقه، دمبرگ، رگبرگ اصلی برگ، مریکارپ و دانه انجام شد. 15 جمعیت از 7 گونه erodium مورد بررسی قرار گرفتند. صفات ضخامت مزوکارپ در مریکارپ، ضخامت پوسته داخلی مریکارپ، ضخامت اسکلرانشیم در مریکارپ، آرایش سطح بیرونی دمبرگ، تزئینات سطح اگزوکارپ، نسبت فیبر به کلانشیم در ساقه، شکل مقطع عرضی ساقه، شکل سطح شکمی رگبرگ اصلی برگ اختلاف معنی داری بین گونه ها نشان می دهند. ساختمان تشریحی در گونه های مورد بررسی دارای ارزش تشخیصی می باشند.

erodium یا نوک لک لکی سومین جنس بزرگ خانواده ی شمعدانی (geraniceae) می باشد که دارای حدودا 75 گونه ی علفی یکساله یا دو ساله منتشر در تمام قاره ها به جز قطب جنوب است. این جنس در ایران دارای 15گونه می باشد که اکثرا در مناطق گرمسیری رویش می یابند. در این پژوهش بررسی بیوسیستماتیکی این گونه ها با استفاده از مطالعات گرده شناسی و الکتروفورز پروتئین ذخیره ای بذر با تکیه بر روش های تاکسونومی عددی انجام شده است. مطالعات گرده شناسی برای اولین بار در ایران بر روی 8 گونه از مناطق مختلف با استفاده از 14 صفت کمی و کیفی انجام شد. دانه های گرده سه شیار- منفذی (تری کلپوره) ، جور قطب و با تزئینات متفاوت که بیشترین اثر را بر روی جدایی گونه ها داشت، مشاهده شد. الگوی الکتروفورزی پروتئین ذخیره ای بذر نیز در 7 گونه از erodium ایران با یکدیگر متفاوت بودند و تفکیک گونه ها طبق طبقه بندی زیرجنس های schonbeck-temesy (1970)انجام شد. درنهایت با تجزیه وتحلیل داده های ریختی با نرم افزار spss ver.18 ارزش صفات در تفکیک گونه ها مورد بررسی واقع شد. نتایج حاصل از مطالعات گرده شناسی و الکتروفورز پروتئین بذر به صورتی بود که صفات به کاربرده شده منجر به جدایی گونه ها منطبق با طبقه بندی schonbeck-temesy (1970) شد.

جنس افرا acer از خانواده ( aceraceae یا sapindaceae ) شامل 10 گونه در ایران است. این گیاهان دارای ارزش اقتصـــــادی، زینتی و دارویی هستند. 7 گونه از این جنس که در بخش های مختلف ایـــــران توزیع و یا کاشته شده اند در این پروژه مورد بررسی واقع شـــــده اند: acer velutinum, a.monspessullanum, a.platanoides, a.campestre, a.cappadocicum, a.negundo, a.palmatum. در این پروژه در مجموع 37 واحد جمعیتی از این گونه ها جمع آوری و بررسی شدند. تنوع ریخت شناسی به روش سنتی در37 جمعیت، تنوع ساختار تشریحی برگ در21 جمعیت، تنوع دانه های گرده در 3 گونه، شمارش کروموزمی در یک گونه، بررسی بشره برگ در 4گونه و بررسی نکتاری در 1گونه مورد توجه قرار گرفت. در بررسی های ریز ریخت شناسی صفحه نکتاری و دانه های گرده از میکروسکوپ الکترونی استفاده شد. در تجزیه وتحلیل آماری از نرم افزار spss ver. 20 جهت ارزیابی تنوع صفات کمی وکیفی ریختی، تشریحی و گرده شناسی استفاده شد. ارزیابی روابط بین گونه ها با تجزیه و تحلیل خوشه ای نشان دهنده جدایی گونه ها و ارتباط نزدیک بین گونه های a.platanoides و a.cappadocicum بود که شباهت ریختی بالایی را نیز نشان می دهند. ساختار تشریحی برگ از نظر صفاتی مانند ضخامت رگبرگ اصلی فوقانی، ضخامت بشره تحتانی، ضخامت کلانشیم در سطح تحتانی رگبرگ اصلی و ضخامت بشره فوقانی در محل رگبرگ اصلی دارای بیشترین اثر در تنوع مشاهده شده بودند. اشکال دانه های گرده دارای ارزش افتراقی می باشند. تزئینات دانه های گرده از نوع دوبار مشبک و مخطط بود. شمارش کروموزومی برای گونه a.negundo برای نخستین بار در ایران انجام شد و با یافته های محققان پیشین تطابق داشت. جدایی گونه ها در نمودار رسته بندی و تجزیه به عامل ها نیز تایید شد. برای اولین بار تنوع درخصوصیات گرده شناسی، شمارش کروموزمی، خصوصیات تشریحی و بشره برگ گونه های جنس acer در ایران گزارش شد.

جنس علف هفت بند (polygonum s.l.) از خانواده علف هفت بند شامل 31 گونه در ایران است. این گیاهان یکساله و چند ساله دارای ارزش دارویی، زینتی و علف هرز در دنیا هستند. 6 گونه یکساله از این جنس که در بخشهای مختلف ایران توزیع شده اند در این پروژه مورد بررسی واقع شده اند: polygonum aviculare, p. arenastrum, p. olivascens, p. argyrocoleon, p. patulum و p. polycnemoides. این گیاهان به وفور در زمینهای بایر و زراعی در زیستگاه های متفاوتی در ایران یافت می شوند. به علت دورگه گیری و تنوع پذیری بالای ریختی تشخیص درست گونه ها از یکدیگر کاری بسیار دشوار می باشد. در این پروژه در مجموع 68 واحد جمعیتی از این گونه های یکساله جمع آوری و بررسی شدند. تنوع ریخت شناسی ماکرو و میکرو (در 24 واحد جمعیتی) و تنوع ساختار تشریحی ساقه (در 61 واحد جمعیتی) مورد توجه قرار گرفت. در بررسیهای ریز ریخت شناسی دانه گرده (توسط میکروسکوپ نوری و الکترونی)، بشره سطح گلپوش و برگ و نیز سطح فندقه مورد ارزیابی واقع شدند. تجزیه و تحلیل آماری با نرم افزار آماری spss ver. 11 روی صفات کمی و کیفی ریخت شناختی و تشریحی صورت گرفت. روابط بین گونه ها بحث شد. ارزیابی روابط بین گونه ها با تجزیه خوشه ای به روش ward نشان دهنده ارتباط نزدیک بین دو گونه p. arenastrum و p. aviculare بود که شباهت ریختی بالایی را نیز نشان می دهند. زوج گونه دیگر شامل p. patulum و p. olivascens نیز ارتباط نزدیکی داشتند. تزئینات سطح فندقه و سطح دانه های گرده در گونه های مورد بررسی، دارای ارزش افتراقی می باشد. جدایی نسبی گونه ها در نمودار رسته بندی و تجزیه به عاملها نیز تائید شد. کلید شناسایی برای گونه های یکساله علف هفت بند در ایران تهیه شد. با در نظر گرفتن خصوصیات تشریحی ساقه مشخص شد که این صفات دارای ارزش افتراقی چندانی در گونه های مورد بررسی نیستند. برای اولین بار تنوع در خصوصیات ریز ریخت شناسی سطح دانه های گرده، فندقه و گلپوش برای برخی گونه های یکساله polygonum در ایران گزارش شد.