موضوع رساله معنا شناسی عقل در دیوان کبیر شمس و فیه ما فیه مولانا جلال الدین محمد بلخی (متوفی 672 هـ .ق) است. در ابتدا مراد از معنا شناسی به عنوان دانش و روش را مشخص خواهیم ساخت. بدین ترتیب در فصل اول به بررسی مکاتب معنا شناسی در دوران معاصر خواهیم پرداخت که شامل چند بخش خواهد بود، بررسی مکاتب معنا شناسی، بررسی روش شناسی توشیهیکو ایزوتسو و تفسیر او از مکتب بن، و شناخت روش معنا شناسی بکار رفته توسط وی، و بررسی اجمالی ریشه های سنت اسلامی در توجه به مسئله فهم و معنا، بخش های این فصل خواهند بود. در فصل دوم به معنا شناشی تاریخی عقل نزد عرفا و طایفه صوفیه خواهیم پرداخت. در فصل سوم معنا شناسی تاریخی- توصیفی عقل را در دو اثر برجسته مولانا خواهیم کاوید. با استفاده از مکتب معناشناسی بن و نظریه بنجامین ورف و ادوارد ساپیر و تفسیر و روش شناسی پروفسور تو شیهیکو ایزوتسو از این مکتب،معنا شناسی تاریخی عقل نزد صوفیه در قرون نخستین اسلامی پیش از مولانا بررسی شده سپس با استفاده از این روش معنای عقل نزد مولانا جلال الدین بلخی با کلمات جانشین، همنشین و متقابل بیان می شود. بدین ترتیب روش بکار رفته معناشناسی،اهداف بررسی مفهوم عقل نزد عرفا در پنج قرن اول هجری و معناشناسی توصیفی عقل در نظرگاه مولانا است