پژوهش انجام شده به بررسی تاکسونومیک خزانه وراثتی گندم دیپلوئید ایران با استفاده از داده های ریخت شناختی و داده های مولکولی حاصل از تحلیل sscp ژن های پر نسخه nrdna its و تک نسخه acc-1 و pgk-1 و توالی خوانی آنها می پردازد. دو حالت صفتی همزمان تزئینات برگ و طول بساک به خوبی تمامی نمونه های مورد مطالعه را به دو دسته تقسیم کرد. بر پایه نتایج این مطالعه نتیجه گیری شد که تاکسون های triticum در سطح دیپلوئید در ایران شامل t. monococcum subsp. aegilopoides و t. urartu است که تفسیر تاکسونومیک جدیدی از تاکسون های قبلاً گزارش شده است. به منظور ارزیابی اوّلیه تنوع ژنتیکی خزانه گندم دیپلوئید ایران بر اساس جایگاه های وراثتی acc-1 و pgk-1 نمونه های مورد مطالعه برای هر جایگاه وراثتی توالی خوانی شدند و تنوع نوکلئوتیدی مرتبط با هر یک از گروه های تاکسونومیک و نواحی جغرافیایی مورد بررسی قرار گرفت. برای هر جایگاه وراثتی سه هاپلوتیپ مشخص شد که یکی از هاپلوتیپ ها برای هر دو جایگاه وراثتی برای نخستین بار از ایران گزارش شد. نتایج ساختار جمعیت و تحلیل واریانس مولکولی نشان داد که نمونه های ما از نظر ژنتیکی به دو گروه مجزا تقسیم می شوند که این نتیجه تا حدّ زیادی با داده های تاکسونومیک تطابق دارد. بر پایه تحلیل ساختار، یک نشت ژنتیکی از t. monococcum subsp. aegilopoides به t. urartu مشاهده شد که این امر می تواند به دلیل دگرلقاحی گه گاه علی رغم ماهیت خودلقاحی گندم استنباط شود. نتایج همچنین نشان داد که نمونه های t. urartu تنوعی نداشتند درحالیکه تنوع چشم گیری در نمونه های مربوط به نواحی جغرافیایی مختلف در t. monococcum subsp. aegilopoides یافت شد. median-joining networks یک تناقض بین داده های ریخت شناختی و داده های مولکولی نشان داد که می تواند براساس نوترکیبی، introgressive hybridization و گونه زایی سریع توجیه شود. از طرف دیگر درخت فیلوژنی ترسیم شده مبتنی بر تحلیل بایزین و پارسیمونی از سه هاپلوتیپ بدست آمده با تاکسون های خویشاوند بر پایه هر یک از این جایگاه های وراثتی یک تناقض بین داده های مولکولی و ریخت شناختی را نشان داد. بنابراین یافته های ما تائید می کند که بررسی روابط فیلوژنتیک در میان گونه هایی که به تازگی جدا شده اند به دلیل نشانه های ناکافی فیلوژنتیک در ژن های مورد مطالعه (درخت ژنی) دشوار است. همچنین، در میان نمونه های مورد مطالعه سه پروفایل sscp مختلف بر اساس nrdna its مشاهده شد که توالی خوانی این نتیجه را تائید کرد. هر سه هاپلوتیپ nrdna its برای اوّلین بار از ایران گزارش شد. درخت فیلوژنی بر اساس اتصال همسایگی هماهنگی بین داده های ریخت شناختی و مولکولی را نشان داد.